Ozofagus ve Risk Faktorleri

Özofagus ve Risk Faktörleri

Özofagus SCC etiyolojisinde en sık olarak; alkol ve tütün kullanımı, beslenme ve çevresel etkenler, kalıtım ve Human papilloma Virus (HPV) görülmektedir. Predispozan faktörler; özofajit, özofagus staz sendromları, akalazya, kostik yanıklar, alkali korozyonu, faringoözofageal divertikül, Plummer-Vinson sendromu, çölyak hastalığı, geçirilmiş mide rezeksiyonu, geçirilmiş radyoterapi uygulaması sayılabilir. ADK etiyolojisinde gastroözofageal reflü hastalığı, Barrett özofagus, sigara kullanımı ve obezite rol alır.

Alkol ve tütün: Alkol ve tütün kullanımı Amerika’da, Avrupa’da ve özellikle Fransa’da en önemli etiyolojik faktördür. Kronik olarak alkol tüketenlerde içmeyenlere göre 20-25 kat risk artışı vardır. Tütün kullanımı ile risk 2-6 kat artmaktadır. Tütün kullanımının sonlandırılması ile bu risk %40 oranında geriler. Alkol ile sigara beraber kullanıldığında birbirlerinin etkisini güçlendirerek riski 10-25 kat artırmaktadırlar.

Beslenme: Yüksek risk bölgelerinde sık görülen bir başka özellik, tahıllardan zengin buna karşın A,C,E vitaminleri, folik asit, riboflavin, hayvansal proteinler, yağ, taze meyve ve sebzeden yoksun ya da fakir beslenmedir. Turunçgillerdeki yüksek C vitamini, sarı ve yeşil sebzelerdeki beta-karoten SCC insidansını azaltır.

Bazı gıdalarda mikrobik bulaşma yoluyla oluşan karsinojenik maddelerin direkt alınması ile risk artmaktadır. Örneğin, mısırlar funguslarla enfekte olunca nitrozamin türevleri oluşmaktadır. Ayrıca sebze turşularında oluşan küflerde karsinojenik etki göstermektedir ve özelikle SCC riskini artırmaktadır.

Sürekli aşırı sıcak gıdaların alınması riski belirgin ölçüde artırır.

Eser element eksikliklerinin de rol oynadığını gösteren deneysel çalışmalar vardır. Bir çalışmada molibdenden zengin beslenmenin koruyucu etkisi gösterilmiştir. Bir başka çalışmada çinkonun epitel farklılaşmasında rol oynayan sitokimyasal olaylarda etkili olduğu gösterilmiştir. Ayrıca kobaylarda çinko eksikliğinde özofagus mukozasında parakeratoz, hiperkeratoz ve akantoz gibi epitel değişiklikleri oluşmuştur. Sauvaget ve ark’ları SCC insidansının yüksek olduğu bölgelerde çinko, selenyum ve molibden seviyelerinin düşük olduğunu bildirmişlerdir.

Kalıtım: Özellikle Çin’de ve İran’ın kuzey-doğusundaki bir bölgede özofagus kanserinin sık görülmesi kalıtsal bir faktör olabileceğini akla getirmektedir. Ayrıca Tylosis Palmaris et Plantaris olarak bilinen el-ayakta hiperkeratoza yol açan, otozomal dominant geçiş gösteren kalıtsal hastalıkta özofagus kanseri 1/3 oranında görülmektedir. Özofagus kanserinde genetik ilişkiyi gösteren tek, en iyi örnektir.

Özofagus kanserlerinin 2/3’de p53 mutasyonu olmakla beraber patogenezde en önemli onkojen cyclin D1’dir.

Human papilloma virus (HPV): Özellikle yüksek insidanslı bölgeler olan Çin ve Güney Afrika’da SCC’li hastaların %40-60’da HPV DNA’sı bulunabilmektedir. HPV16 ve HPV18 bazı vakalarda özofagus SCC’da rol oynayabilmektedir.

Çölyak hastalığı: Genellikle gastrointestinal kanser ve lenfoma insidansı artar. Eser elementlerin ve vitaminlerin eksikliğinden kaynaklandığı düşünülmektedir.

Plummer-Vinson (Patterson-Kelly) Sendromu: Atropik glossopati, disfaji ve ağır demir eksikliği anemisi görülen bu sendromda özellikle üst özofagusta olmak üzere hipofarinks ve ağız bölgesinde %10 oranında kanser gelişir.

Akalazya: 30 kat artmış riskle beraber bu hastalarda genellikle orta özofagusta yerleşen SCC insidansı %1-20 arasında değişmektedir.

Divertiküller: Zenker divertiküllü hastalarda genelikle 60 yaşından sonra %0.3-0.7

oranında kanser gelişebilir.

Özofajit: Aşırı sıcak besinler kronik özofajite neden olur. Bu hastalarda özellikle orta ve alt özofagus bölgesinde SCC görülür.

Özofagus darlıkları: Kostik maddelere bağlı yanıklar sonucu oluşan striktürler, SCC riskini normal insanlara göre 20 kat artırırlar. Özellikle kostik yanık oluşma yaşı arttıkça kanser oluşma süresi kısalır. Darlıklar sonucu besin stazı oluşur. Bu da nitrozaminlerle olan temas süresini uzatarak önce özofajite, yıllar sonra epitel hyperplazisine neden olur.

Geçirilmiş mide rezeksiyonu: Önceden parsiyel gastrektomi geçiren kişilerde alt özofagus SCC insidansında bir artış olur. Bunun nedeni yetersiz-dengesiz beslenme ve gastroözofageal reflüdür. Kanser oluşması için geçen latent süre yaklaşık 20-25 yıldır.

Geçirilmiş radyoterapi: Servikal vertebra, meme ve tiroide uygulanan radyoterapi sonrası SCC gelişebilmektedir. Işınlama ile kanser gelişimi arasında bazen 50 yıl süre

geçebilmektedir.

Ozofagus Anatomisi ve Gelisimi

Özofagus Anatomisi ve Gelişimi

Özofagus ve trakea ilk kez intrauterin hayatın üçüncü haftası sonunda ön barsakta bir divertikül olarak belirir. Dördüncü hafta sonunda, ön barsak iki ayrı yapıya ayrılarak önde trakea, arkada özofagusu oluşturur ve mideden makroskopik olarak ayırt edilebilecek büyüklüğe ulaşır. Özofagus embriyolojik gelişimde iki kısımdan meydana gelir; üst kısım (retrotrakeal kısım) ön barsağın farengeal bölümünde trakeadan meydana gelirken alt kısım (infratrakeal kısım) ön barsağın pregastrik bölümünden meydana gelir. Yedinci hafta sonunda kısmen esas boyutuna ulaşır. Özofagusta bulunan epitel ve bezler endoderm kökenlidir. Epitel hücreleri çoğalarak lümenin bir kısmını veya tamamını kapatır. Ancak embriyonik sürecin sonuna doğru rekanalizasyonla tekrar lümen açıklığı oluşur. Başlangıçta ince ve çok sıralı kolumnar epitel ile döşeli olan özofagusta, 6. ve 7. haftalarda vakuolizasyon başlar ve 8. haftada silialı epitel oluşur. 10. haftada kolumnar hücre tabakası kardioözofagial bezleri oluşturur.

Özofagus Hastalıkları

Özofagusun 1/3 üst kısmında yer alan muskularis externa tabakası çizgili kaslardan oluşur ve kaudal farengeal arkta yer alan mezenşimden köken alır. Splanknik mezenşimden ise özofagusun 1/3 alt kısmındaki düz kaslar meydana gelir. Bu iki tür kas tipi, kaudal farengeal ark’ı da innerve eden n. vagus tarafından innerve edilir. Böylece özofagusun çizgili kasları perinatal dönemde gelişerek normal fonksiyonlarını kazanırlar. 6. haftada sirküler kaslar, 9. haftada longitudinal kaslar oluşmaya başlar ve 5. ayda özofagusun tüm kasları normal anatomik yapısına kavuşurlar. Özofagusun seroza tabakası ve mezenteri yoktur. Mukozası yassı epitel, lamina propria ve muskularis mukozadan oluşur. İç yüzü çok katlı, non-keratinize yassı epitel ile döşelidir. Lamina propria ve muskularis mukoza bu epitelin altında yer alır. Hipofarinksten başlayıp kardiaya kadar uzanan yassı epitel kardiada yerini kolumnar epitele bırakır.

Özofagusta iki tip salgı yapan bez vardır;

1.Süperfisyal veya mukozal bez: Nötral müsin salgılar.

2. Derin veya submukozal bez: Asidik müsin salgılar.

Ozofagus Nedir

Özofagus Nedir

Özofagus hipofarinksten başlayıp mideye kadar uzanan müsküler tüp şeklinde ince duvarlı, içi boş bir organdır. Üstte altıncı servikal vertebra, altta onbirinci torakal vertebra hizasında yer alır. Genel olarak erkeklerde 25 cm (23-30 cm), kadınlarda 23 cm (20-26 cm) olarak kabul edilir. Dişlerden krikofaringeusa kadar olan kısım erkeklerde ortalama 15 cm, kadınlarda 14 cm’dir. Dişlerden itibaren mide ile birleştiği bölgeye kadar ortalama 38-42 cm’dir ve kadınlarda 2 cm daha kısadır. Genişliği boşken 1-1.5 cm iken dolunca 2.5-3 cm kadar genişler. (Özofagus ca)

Anatomik olarak üç bölüme ayrılır;

1. Servikal özofagus: Krikofaringeus seviyesinden birinci torakal vertebra hizasına kadar olan kısım.

2. Torasik özofagus: Birinci torakal vertebradan özofagus hiatusuna kadar uzanan kısım.

3. Abdominal özofagus: Özogagus hiatusundan başlayıp özofagogastrik bileşkede sonlanan kısım.

Özofagusta komşu kaslar, damarlar ve organlar dört önemli darlığa sebep olurlar;

1.Özofagusun en dar yeri olan, üst bölgede krikofaringeal kasın neden olduğu darlık.

2.Aortik kavisin özofagus duvarını çaprazlamasıyla oluşan orta bölgedeki darlık.

3. Sol ana bronşun özofagus duvarını çaprazlamasıyla oluşan orta bölgedeki darlık.

4.Diafragmatik hiatus ve gastroözofagial sfinkter tarafından oluşturulan alt darlık.

Özofagusta oldukça zengin lenf ağı bulunur. Lenfatik drenaj longitudinal yönde, yukarı veya aşağıya doğru olabilir. Özellikle lamina propria, muskularis mukoza ve submukozada bulunan bu lenfatik ağ nedeniyle karsinomların intramukozal ve submukozal yayılımı çok sık görülür.

Özofagusun lenfatikleri inferior tiroid arter, bronşial ve özofagial arterler ve sol gastrik arteri (çöliak aks) takip eden lenf nodları vasıtasıyla internal juguler, subkarinal, paraaortik, paratrakeal, paraözofagial, parakardiak ve çöliak lenf nodlarına drene olur.