Tetanos Hastalığı, Tetanos Aşısı Hakkında
Tetanos, pek eski zamanlardan beri, insanlarda ve hayvanlarda görülen tehlikeli hastalıklardan birisidir. Tetanos Hastalığının diğer adı Clostridium'dir
Hastalığı yapan mikrop (Nikolayer) adındaki bir âlim tarafından keşfedildiği için adına (Nikolayer basili) derler. Bu mikrop tozlarda, topraklarda gübrelikler içinde çok bulunur.
Tetanos basilleri boyanıp mikroskop altında tetkik edilecek olursa toplu iğneler veya ufak başlı çiviler gibi görünür. Baş tarafındaki yuvarlak kısım mikrobun (spor) dedikleri mukavemetli şeklidir. Bu şekiller çok dayanıklıdır. Mikrop bu sayede toprak ve gübrelerde, güneş görmeyen kuytu köşelerde yıllarca, telef olmadan canlı olarak yaşayabilir. Bu mikrobun insan ve hayvanlara bulaşması yaralar vasıtasıyladır.
Çeşitli sebeplerle vücutta; bir yara hâsıl olduğu zaman bu yara gübreli, pis topraklar üzerine düşmekle veya böyle gübre ve topraklarla kirlenmiş demir, ağaç, tel parçalan, çivi gibi cisimlerin vücudu zedelemesiyle hâsıl olmuşsa tetanos tehlikesi baş göstermiş olur.
Yara ne kadar ezik ve derin olursa, ne kadar çok kirli ve gübreli topraklarla bulaşmış bulunursa tetanos hastalığının ortaya çıkması ihtimali de o kadar kuvvetlidir. Çünkü tetanos basili havasız yaşayan bir mikroptur. Derin, ezik, girinti ve çıkıntısı çok olan yaralarda kolayca üreyerek hastalığı hâsıl edebilir
Tetanos mikrobu yaraya girdikten sonra kana karışıp bütün vücuda yayılmaz. Yara içinde, olduğu yerde çoğalarak oradan ifraz etmiş olduğu şiddetli zehirleri vücuda gönderir. Bu zehirlenme hali tetanos hastalığını teşkil eder. Mikrobun bu vasıflarından dolayı gübreli topraklarla dolu bahçe ve sokaklarda insanın vücuduna çivi veya tahta parçaları batmak, ağaç, taş parçaları ve bahçe telleriyle yaralanmak pek ziyade tehlikelidir.
Yaraya sebep olan cisim kirli ve mikroplu olmasa bile insanın vücuduna giydiği elbise topraklara ve ahırlara atılmış, tozlu topraklı ve pis yerlerde bırakılmış olursa, insanı yaralamak için önceden bu elbiseye değip parçalamak zorunda olan bu cisim, elbise üzerinden aldığı tetanos mikroplarını yaraların içine sürüklemek suretiyle yine hastalığı hâsıl edebilir.
Bundan başka temizliğe riayet edilmeden yapılan ameliyat ve doğumlarda, çocuk düşürmek kasdiyle tenasül yollarına bazı maddeler sokulmasında, yeni doğan çocuğun göbek kordonunun pis aletlerle kesilip temiz tutulamaması halinde tetanos hastalığının ortaya çıkması ihtimali vardır.
Tetanos Belirtileri, Tetanos Belirtisi
Tetanos hastalığı insanlarda baştan çenenin sıkışması ile başlar. Çiğneme kaslarında, mikropların zehirleri tesiriyle, hâsıl olan kasılmalardan dolayı çene kemikleri sıkışır ve ilk alâmet olmak üzere hasta ağzını açamadığından şikâyet eder. Gerçekten ağzın açılmasında büyük zorluk vardır.
Ondan sonra kasılmalar boğaza geçerek hastanın gıdaları yutması, sulu maddeleri içmesi pek ziyade güçleşmiş olur. Daha sonra yüzdeki kaslarda kasılma ve çekilmeler başlar, hastanın yüzü elemli bir gülüş manzarası gösterir. Biraz zaman daha geçince kaslardaki gerginlik ve kasılma halleri boyuna ve sırta da intikal eder. O zaman hastaların bütün vücuduna zehir yayılmış ve durumları fenalaşmış demektir.
Böyle bir kasılma nöbeti sırasında hastanın çenesi sıkışmış, boynu tutulmuş, sırt kaslarının kasılmasından dolayı, bel kemiği bir yay gibi, kıvrılmış vaziyette bulunur.
Ufak bir ses, küçük bir gürültü, bir ışık vurması, tepkiler yaparak, sık sık nöbetlerin ortaya çıkmasına sebep olur.
Her nöbet esnasında şiddetli kasılmalardan vücutları kazık gibi sertleşen hastalar büyük bir sıkıntı içine düşerler. Bu sırada hastanın ateşi de yükselir. (Bu yüzden halk arasında bu hastalığa kazıklı humma adı verilmiştir.)
Hastalar bütün akıl ve şuurlarına sahip bulunduklarından düştükleri bu sıkıntılı hal içinde, son derecede, büyük bir korku ve heyecan duyarlar. Hastalarda şiddetli bir inkıbaz ve terleme vardır.
Nöbet nöbet gelen ve bütün vücudu saran şiddetli kasılmalar arasında teneffüs ve kalp hareketlerinin durması, hastanın hayatını tehlikeye koyar. Yetişilip kurtarılmazsa hasta, bir boğulma ile ölebilir.
Tetanos için örneklik tablo budur. Bundan başka hastalığın pek şiddetli şekilleri mevcut olduğu gibi, hafif çekilme ve kasılmalarla geçen müzmin ve yalnız organlardan birisini tutan mevzii tetanoslar da vardır.
Görülüyor ki tetanos mikrobunun zehirleri, yaraların içinde hâsıl olarak yavaş yavaş sinir yollarını tutan ve merkezî sinir sistemine yerleşip hastalığı hâsıl eden zehirlerdendir.
Tetanos Tedavisi
Tetanos hastalığı ortaya çıktıktan sonra hastayı sakin ve loş bir odada yatırmalıdır. Hastanın vücudunda kasılmalara sebep olacak tepkilerin husule gelmemesi için her türlü gürültülerden ve fazla ışıklardan muhafazası şarttır.
Nöbetlerin ve kasılmaların önlenmesi için hastaya verilecek ilâçların en iyisi uyku ilâçlarıdır. Bunlar hastaya derin bir sükûnet vererek nöbetlerin gelmesine ve bundan doğacak fenalıkların ortaya çıkmasına mâni olurlar. Bir yandan da mikrop ve zehir kaynağı olan yara tedavi edilerek ortadan kaldırılmakla hastanın şifa bulması sağlanmış olur.
Tetanosun özel bir serumu vardır. Bu serum hem korunmada hem de tedavide kullanılmaktadır.
Doktorun tavsiyesine göre tetanos serumu tedavide yüksek dozlarda hastanın kaba etinden şırınga edilmek suretiyle kullanılır.
Tetanosdan Korunma Yolları
Gübreli ve pis topraklarla bulaşmış olan yaralardan sakınmak, tetanos korunmasında en önemli tedbirlerdendir. Her türlü kazalardan sonra vücutta hâsıl olan yaralar dikkat ve itina ile temizlenip pansuman yapılmalıdır. Doktor lüzum görüyorsa derhal bir miktar tetanos serumunu hastaya şırınga etmek suretiyle mükemmel bir korunma temin edilmiş olur. Hâsıl olan yaralar bilhassa derin ve girintili çıkıntılı olursa mutlaka koruyucu olarak tetanos serumu tatbik edilmelidir. Ufak bir ihmal hayatın tehlikeye girmesine sebep olur. Bilhassa çivi batmaları bu bakımdan önemlidir.
Çocuklar bahçelerde, sokaklarda oynarken sık sık yaralandıklarından bu yaralar ihmal edilmemeli, büyük ve derin oldukları takdirde derhal serum tatbik ettirilmelidir.
Tetanosun bir de koruyucu aşısı vardır. Bu aşı bilhassa gübreli yerlerde hayvanlarla uğraşan insanlara ve topraklarda düşüp kalkan çocuklara çok lüzumludur. Belirli aralıklarla iki veya üç defa tatbik edilen tetanos aşısı kuvvetli bir bağışıklık sağlamak suretiyle herhangi bir yaralanmada şahsı tetanostan korumak gibi bir garanti teşkil etmiş olur.