Romatizma, Romatizmal Hastalıklar
Eklem ve bağdokusunda görülen iltihaplı hastalıkların genel adı romatizmadır. Romatizma genellikle eklemleri, kasları ve sinir sistemini tutar. Romatizmal hastalıklar üç grupta toplanabilir:
1. İltihabın neden olduğu romatizma: Etkeni streptokoklardır ve başka bulaşıcı hastalık odaklarından kan dolaşımıyla yayılırlar.
2. Dejeneratif romatizma: Eklemleri tutan ve eklem bozukluklarına yol açan bir romatizma tipidir (artroz ya da osteoartirit).
3. Bağdoku ve sinirlerde oluşan romatizma: Kasları, bağ-dokuyu, iç salgı bezlerini, sinirleri tutar.
Akut Eklem Romatizması (Romatizmal Ateş)
5-15 yaşlarında birden ağır olarak başlar. Ateşli, ateşsiz, ağrılı, ağrısız dönemler halinde aylarca ya da yıllarca sürdükten sonra kendiliğinden geçer. Akut romatizmanın yerelleşme noktaları arasında kalbin üç tabakası da yer aldığından, üzerinde önemle durulması gereken bir hastalıktır. Hastalık akut dönemlerinde çoğunlukla eklemlerde görüldüğü halde, bir eklem hastalığı değil, bağdokusu hastalığıdır. Hastalığın ortaya çıkışı tam olarak bilinmemekle birlikte, hemolitik streptokokların organizmanın herhangi bir yerine, özellikle üst solunum yollarına ve dişlere yerleşmesiyle yakın ilişkisi vardır.
Belirtileri: Akut dönemlerde eklemlerdeki ağrılı şişme ve kızarmalar, ateş, bol terleme, halsizlik, kanda lökosit artışı ve kansızlık görülür. Ayrıca, sedimantasyonda hızlanma vardır.
Süreci: Etkilenen eklemler genellikle ayak ve el bilekleri, dizler ve dirseklerdir. Dirseklerle el bileklerinin derisi altında sert düğümler oluşur ve elle hissedilir. Nabız hızlanır ve taşikardi başlar. Hastalığın sinir sistemini etkilemesi halinde, hasta sinirli, çabuk uyarılabilir durumdadır ve hareketleri oldukça kabadır. Özellikle yüz ve kollarda istemsiz hareketler belirir.
Tedavi: Krizlerin önlenmesi, ortadan kaldırılması ve hemolitik streptokok odakların ortadan kaldırılmasına yöneliktir. Kesin yatak istirahati verilir. Streptokok iltihabı için antibiyotik uygulanır. Hastaya hafif ve kolay sindirilir bir diyet düzenlenir. Eklem ağrılarına karşı ağrı kesici ilaçlar verilir. Hemolitik streptokok bulaşıcı olduğundan ev halkının da boğaz kültürü yapılmalı ve pozitif sonuç alındığı takdirde tedavi edilmelidir.
Korunma: Akut romatizma ile A gurubu streptokok iltihapları arasındaki yakın ilişki bilindiğinden ilkönce streptokok iltihapları önlenmelidir. Üst solunum yollarında ya da dişlerde, küçük de olsa, herhangi bir streptokok iltihabı varsa tedavi edilmelidir. Ondan sonra streptokok odakları öncelikle temizlenmelidir. Hemolitik streptokokların üremesini önlemek için de sürekli olarak antibiyotikli ilaçlar verilmelidir.
Romatoid Artrit Nedir
Romatoid artrit genellikle genç kadınlarda başlayan bir hastalıksa da, her yaşta ve her iki cinste de görülür. Hastalık, zaman zaman belirtileri kaybolup tekrar ortaya çıkarak, yıllarca sürebilir. Eklem bozukluklarına, eklem hareketsizliklerine ve eklem sakatlıklarına neden olabilir.
Romatoid Artiritin Belirtileri: Ateş, kanda lökosit artışı, zayıflama, terleme, iştahsızlık, kansızlık ve sedimantasyonda artma görülür. Hasta eklem derisinin altında sert düğümlerin varlığı hastalığın en belirgin özelliğidir.
Süreci: Romatoid artritin bazı tiplerinin başlangıcı çok sinsi seyreder. Bazılarının da başlangıcı şiddetli ve seyri hızlıdır. Eklemlerdeki değişiklik kronik sinovite, kıkırdak yıkımına, zamanla şekil bozukluklarına ve kemikleşerek hareketsizliklere yol açar.
Romatoid Artrit Tedavisi: Kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Akut dönemde dinlenme şarttır. Ağrılar için aspirin ve salisilatlı ilaçlar verilir. Fizyoterapi ve desteklerin yardımıyla eklemleri, hastanın rahat ettiği durumda uzaklaştırmalıdır. Hastalığın kronik bölümünde fizyoterapinin önemi büyüktür. Bu dönemde, hastanın mümkün olduğu kadar eklemlerini kullanması gereklidir.
Dejeneratif Romatizma (Artroz Nedir)
Eklemlerin kronik seyirli bir hastalığıdır; özellikle kırk yaşını aşkın erkeklerde ve menapozdan sonra, kadınlarda sık görülür. Hastalık, vücuttaki tüm eklemleri tutabilirse de daha çok diz, kalça, el parmaklarının dış yan eklemlerinde ve omurgada görülür.
Belirtileri: Terleme, eklemlerin derisinin altında sert düğümler görülür. Çalışmayla artan ağrılar dinlenme sırasında azalır.
Süreci: Hastalık dejeneratif ve kronik özellikte olmakla birlikte, zaman zaman aktif ve akut dönemler gösterir. Aktif dönemlerde eklem şiş ve ağrılıdır. Ateş, iştahsızlık, kansızlık ve sedimantasyon hızlanması yoktur. Eklemdeki şekil bozukluğu sürekli olarak artabilir ya da gerileyebilir. Parmakların uç eklemlerinde hastalık baş gösterebilir. Bu takdirde parmak uçları eklemlerinde kemik büyümeleri görülür. Eklemler şişebilir ve hareket sırasında gıcırtılı bir ses çıkardığı fark edilir.
Artroz Tedavisi: Tedavi genellikle nedene yöneliktir. Ağrı azaltılmaya çalışılır. Dinlenmek, eklemlerdeki yükü kaldırmak önemlidir. Bazı durumlarda ameliyat gerekebilir. Desteklerin kullanılması da yardımcı olabilir.
Kas romatizması (Miyozit Nedir)
Bağdokuda görülen iltihaplı hastalıkların genel adı romatizma olduğuna göre, kas romatizması deyiminden kas iltihabı anlamı çıkar. Kas içinde kemik oluşumu nedeniyle kasların kasılma gücünün azalmasıyla ilgili olan kas romatizması, özellikle, tekrarlayan yaralanmalar sonucu ya da kırık sonrası çevre dokulara kan sızması nedeniyle oluşabilir.
Belirtileri: Kaslarda hareket güçlüğü ve ağrı görülür.
Tedavi: Kasın kasılmasını engelleyen kemikleşmeler cerrahi yolla temizlenir.
Sinir romatizması (Siyatik)
Üst bacağın arka kısmı, alt bacağın dış yanı ve ayağın hissini sağlayan siyatik sinirinin boyunca uzanan ağrıdır. Sinirin dağılışını izleyen ağrının nedenleri çeşitlidir, ama en sık rastlanan nedenler, alt omurganın dejeneratif romatizması ve omurlar arası disk kaymasıdır. Diğer nedenler, sakro-ilyak eklem ya da kalça ekleminin osteoartriti, omurganın tümör ya da tüberkülozu gibi çok ender görülen durumlardır. Bazı vakalarda hiçbir neden saptanamaz. Sinirlerle ilgili birkaç hastalık daha sayılabilir. Bunlardan biri, sinirler boyunca hissedilen ağrıdır ve nöralji olarak adlandırılır. Sinir iltihabı nörit olarak bilinir. Halk arasında pölinörit olarak tanımlanan hastalığın gerçek adı polinöropati'dir, çünkü burada iltihap söz konusu değildir. Başlıca belirtileri kuvvetsizlik, reflekslerin kaybı ve sinirlerin durumunda bir değişiklik baş göstermesidir.