Mikroplu Hastalıklar, Hastalık Mikropları Hakkında Bilgiler
Hastalık taşıyan mikropların ve salgıladıkları maddelerin etkisi sonucu organizmada oluşan hastalıklara bulaşıcı hastalıklar adı verilir. Hastalık oluşmadan önce, insan organizması ile hastalık mikrobu arasında çetin bir savaş olur. Savaşı kaybeden taraf çekilmeye zorunludur. Savaşı mikroplar kazanırsa organizma hastalanır, organizma kazanırsa hastalık görülmez.
Bulaşıcı hastalıklar, kalp ve kan dolaşımı hastalıkları ile kanserden sonra ölüme neden olan hastalıklar arasında üçüncü sırayı alır.
Bundan başka, birçok bulaşıcı hastalık, hastalığın tedavi edilmesinden sonra kalp, akciğer ve karaciğer gibi organlarla dolaşım sisteminde birtakım kronik bozukluklar bırakırlar. Gelişmiş, uygar ülkelerde modern tıp tedavileriyle bulaşıcı hastalıkların önü her ne kadar alınabilirse de, geri kalmış ya da az gelişmiş ülkelerde bu tür hastalıklar yaygınlaşma eğilimindedir. Hastalığın yayılmasını önlemek tıbbi olduğu kadar siyasal ve ekonomik yönden de önemlidir. Yaygın bulaşıcı hastalıklar sorunu ancak tüm ülkelerin ortak çalışmaları sayesinde çözümlenebilecektir.
Bitkisel ve hayvansal türden sayısız hastalığın nedeni olan yüzlerce mikrop vardır. Bunlar tek hücreli, kısa ömürlü, bölünerek çoğalabilen, ancak mikroskopla 500-1000 defa büyütüldükten sonra görülebilen canlı organizmalardır.
Bitkisel asıllı mikroplar bakteri adını alır ve ancak 19. Yüzyılın sonlarında hastalık oluşturan mikroplar oldukları saptanmıştır. Fransız kimyager Luiz Pastör'ün ve Alman doktor Robert Koch'un başlattığı çalışmaların geliştirilmesiyle Bakteriyoloji bilimi doğmuştur. Bazı bakteriler hastalık yapıcı, bazıları ise yararlıdır. Bakteriler şekillerine göre yuvarlak, virgül, çubuksu ve dalgalı olarak sınıflandırılırlar. Bakteriler hemen hemen her yerde, havada, çoğunlukla tozda, suda, toprakta ve yiyecekler üzerinde bulunurlar. Bazı bakteriler çoğalma sırasında zehirli maddeler salgılarlar (difteri, tetanos), bazıları ise, zehirli maddeleri kendi yapılarında oluştururlar. Bakteri öldükten sonra bu zehirli maddeler organizmaya yayılır ve hastalığa yol açar. Kolera ve dizanteri bakterileri bunun en güzel örneklerindendir. Protozonlar az gelişmiş, tek hücreli hayvansal canlılardır. Bunlar tropikal hastalıklara neden olan mikroplardır. Her ne kadar tropikal hastalıkları iyileştirici ilaçlar varsa da, pratikte tropikal bölgelerin kendine özgü koşulları nedeniyle mikropların dağılmasını önlemek oldukça güçtür.
Virüs cinsi mikroplar, hastalık yapıcı en küçük mikroplardır. Virüsler canlı ve cansız varlık arasındaki sınırda bulunurlar ve ancak elektron mikroskop ile görülebilirler. Virüslerin neden olduğu hastalıklar günümüzde büyük bir çaba ile araştırılmaktadır. Çünkü virüsler, henüz tedavisi saptanamamış hastalıkların nedeni oldukları gibi bitki ve hayvanlarda oluşturdukları hastalıklarla da ekonomiye büyük zararlar vermektedirler.
Etkileri ve yaşam koşulları nedeniyle virüsler, temelde bakteri ve protozonlardan farklıdır. Bakteri ve protozonlara karşı etkin ilaçlar (sulfamit ve antibiyotikler) bulunduğu halde virüslere etkili olabilecek bir ilaç henüz geliştirilmemiştir. Bugün için virüslere karşı en etkili görünen silah, aşılarla bağışıklık sağlanılmasıdır.