Alerjik Rinit Nedir, Allerjik Rinit Tedavisi
Alerjik rinit, herhangi bir alerjene karşı immünolojik duyarlılık ve bu alerjenle karşılaşma sonucu, burun mukozasının rinore ve hapşırmayla beraber olan konjesyonudur. Ailesel yatkınlık olabildiği gibi, öteki alerjik hastalıklarla birlikte olma eğilimi vardır. Genellikle erken yaşlarda başlar (40 yaşından önce). Serum total IgE genellikle 100 Ü/ml'nin üzerindedir ve özgül IgE düzeyi de artmıştır (RAST ile).
Sabah hapşırmalarıyla birlikte, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, göz, geniz ve damakta kaşıntı yakınmaları bulunan hastanın öyküsünde, hastalığın ortaya çıktığı mevsim, yer, çevredeki toz ve polenlerle ilişkisi araştırılmalıdır.
Alt göz kapağındaki pigmentasyon (oksijen-lenmesi bozuk venöz kanın orbita içine girip, hemosiderinin zamanla burada birikmesi sonucu), Dennie-Morgan çizgileri, farklı uzunlukta ipeksi kirpikler, burun delikleri çevresinde sürekli nemlilik ve maserasyon başlıca bulgulardır.
Tanıya yardımcı olacak testler, deri testleri ve laboratuvar incelemeleridir. Deri testleri, deri altında oluşan reaksiyonu gözlemeye dayandığından yalancı yanıtlar görülebilir. PRİST testi (Paper radioimmunosorbent test) IgE düzeyini ölçmeye, RAST (radioal-lergosorbent test) ise özgül bir antijene karşı oluşan IgE düzeyini ölçmeye dayanır.
Burun sekresyonları toplanarak yayması yapıldıktan sonra Giemsa-Wright boyasıyla boyanır. Daha sonra eozinofil miktarına bakılır. Burun provokasyon testlerinde, burnun özgül ve özgül olmayan uyaranlara yanıt verip vermediği kontrol edilir. Özgül olmayan testlerde metakolin ve histamin gibi maddeler kullanılır. Araştırma amacıyla da, burun lavajmdan alman sekresyonda çeşitli medyatörler ve markerler bakılabilmektedir. Burun tıkanıklığı ve kaşıntıya neden olabilecek öteki patolojilerin dışlanması amacıyla, hemogram, gaitada parazit ve burnun, paranazal sinüslerin röntgen incelemelerinin de yapılması gerekir.
Hastanın tedaviye uyumu, mali durumu, genel sağlık durumu ve tedavinin maliyeti açısından her hasta ayrı olarak ele alınmalıdır. Tedavide ilk adım hasta ile iyi bir ilişki kurarak, hastanın sorularını yanıtlamak ve hastalık ile tedavi konusunda hastayı aydınlatmaktır. Alenen maddeden uzaklaşmak tedavide en önemli basamaktır. Evlerin düzgün, kolay yıkanabilen yüzeylerden oluşması, oyuncak, kitap, kasetlerin kapalı yerde saklanması, sentetik yastıkların kullanılması, varsa ev hayvanlarının uzaklaştırılması gerekir.
Alerjik rinit enflamatuar bir hastalık olduğundan düzenli olarak antienflamatuar tedavi uygulanmalıdır. Bu amaçla steroidler ile sodyum kromoglikat ve nedokromil sodyum kullanılabilir. Kortikosteroidlerden sprey şeklinde beklometazon dipropiyonat, budesonid, flunisolid en sık kullanılanlardır. Bunlar bazen kanama, kabuklanma yapabilir. Çok ender olarak da septum perforasyo-nu olasılığı vardır. Sodyum kromoglikat ste-roidlere göre daha zayıf, ancak antihistaminiklere eşit etkili, yan etkisi pratik olarak bulunmayan bir ilaç grubudur. Bu nedenle çocuklarda ilk seçenek olabilir. Günde 4 defa (en azından) kullanıldığında etkin olması bir eksikliğidir. Bu ilacın türevi olan nedokromil sodyumunun daha etkili olduğu belirlenmiştir. Antihistaminikler H1 reseptör antagonisti olarak etki gösterirler. Kaşıntı, göz belirtileri ve hapşırığı azaltırlar ancak burun tıkanıklığına çok az etkilidirler. İlk kuşak klasik antihistaminiklerin (klorfe-niramin, triptolidin) sedatif ve antikolinerjik etkilerine karşın ikinci kuşakta (astemizol, terfenadin, loratadin) söz konusu yan etkiler çok azalmıştır. Belirtilere yönelik tedavide dekonjestan sempatomimetikler (ksilo-metazolin, oksimetazolin) ve antikolinerjik-ler (ipratropium) kullanılabilir.
Söz konusu ilaçların yan etkileri oldukça fazla olduğundan, sürekli kullanılmamaları gerekir. Hipo-sensitizasyon, alerjene maruz kalmaya devam eden kişilerde (deri testi ve RAST [+]), öteki tedavilere yanıt alınamadığında uygulanır. Immunoterapide etki 6-20 hafta sonra başlar ve tedavi ortalama 3 yıl sürer. Bu tedavinin yalnızca hastane koşullarında uygulanması gerekir çünkü anaflaksiye kadar varabilen alerjik reaksiyonların görülmesi olasıdır.