Larinks – Trakea - Bronş Yabancı Cisimleri, Trakeal
Solunum yollarındaki yabancı cisimler en sık 1-3 yaşlar arasında görülür (vakaların %75'i). Bu yaştaki çocuklar her türlü eşyayı tanımak, tatmak istediklerinden ağızlarına alırlar. Erişkinlerde de diş protezleri, kazalar sırasında kopmuş dişler, doku parçacıkları aspire edilebilir. Solunum yoluna yabancı cisim kaçtıktan sonra, önce boğulma hissi ve nefes alma güçlüğü ortaya çıkar, daha sonra nöbetler halinde öksürük belirir. Bir süre sonra trakeobronşiyal mukozada yabancı cisme karşı tolerans gelişir ve öksürük kesilir. Bu nedenle tanıda bir hafta hatta bir ay geç kalınabilir. Hışıltı (wheezing) da önemli bir yabancı cisim belirtisidir. Söz konusu belirti saptanıp başka tanı konarak tedavi edilen çocuklarda, tedaviye karşın ateşle birlikte solunum yolu belirtileri sürmekteyse ve yineleyen pnömoni nöbetleri görülürse yabancı cisim açısından araştırma yapmak gerekir. Akut solunum güçlüğü yaratan yabancı cisimlerde genellikle boyunda larinkste ağrı vardır. Özofagustaki büyük yabancı cisimler de trakeaya bası yapıp solunum yolu tıkanıklığı belirtilerine yol açabilir. Keskin cisimler trakeo özofageal fistüle neden olabilir.
Üst solunum yolu enfeksiyonları sırasında çocuklarda yabancı cisim inhalasyonu daha sık olur. Çünkü bu dönemde çocuk ağzından solur ve öksürdüğünde ağzındaki besini kolayca inhale edebilir. Önce çocuğun ağlaması değişir, kısık sesli bir ağlama ortaya çıkar. Erişkinlerde indirekt laringoskopi yapılır. Çocuklarda bu işlemi gerçekleştirmek güçtür.
Röntgende (özellikle BT'de) standart gra-filerde görülemeyen yabancı cisimler görülebilir. Standart grafilerde genellikle valvüler tıkanıklığa bağlı olarak tıkayıcı (obstrüktif) amfizem görülür. Inspirasyon sırasında giren hava ekspirasyonda çıkamaz. Atelektazi durumunda mediasten tıkanıklık olan tarafa doğru kayar.
Oskültasyonda "tek yanlı ekspiratuar whe-ezing" ve hava girişinin azalması bronşa inmiş bir yabancı cismi düşündürmelidir.
İndirekt laringoskopiyle sonuca gidileme-diğinde direkt bronkoskopi yapılmalıdır ve boyun röntgen grafilerinde anormal bulguya rastlandığında fiberoptik bron-koskopiye gidilmelidir. Endoskopi birkaç kez tekrarlanır (24 saat arayla). Yabancı cisme bu şekilde de ulaşılamazsa hem tanı hem tedavi amacıyla torakotomi ya da bronkotomi yapılır.
Solunum yollarında yabancı cisimden şüp-helenildiğinde ya da radyolojik olarak tanı konduğunda, en iyi yöntem, genel anestezi altında endoskopik muayene ve cismin çıkarılmasıdır. Larinkste ya da tra-keadaki büyük yabancı cisimler acil işlem gerektirir. Hava yolu tıkanmışsa acil trake-otomi yaparak endoskopi gerçekleştirilebilir.
Larinks yabancı cisimleri direkt laringos-kopiyle çıkarılabilir. Anestezi sırasında solunum yolu tamamen tıkanırsa acil trake-otomi gerekebilir.
Trakea ve bronş yabancı cisimleri bron-koskopla çıkarılır. Özellikle çocuklardaki yabancı cisimler için uygun gereçlerin bulunmadığı ortamlarda, anatomik yapıya hakim olmayan deneyimsiz cerrahların endoskopi yapmaması gerekir (Busch-Vi-vori).
Bronkoskopide en önemli nokta, uzun süre hava yolunda kalmış organik yabancı cisimler, atelektazi, pnönomi ya da akciğer absesine yol açabileceğinden ameliyat öncesi fizyoterapi ya da bronkodilatatör uygulaması yanında antibiyotik verilmesi, ameliyat sonrası da fizyoterapiye devam edilmesidir.
Endoskopik olarak yabancı cismin çıkarı-lamadığı ender vakalarda torakotomi ya da bronkotomi gerekebilir. Bu girişime endoskopik işlemi 24 saat aralarla denedikten sonra karar vermek yerinde olur.
Yabancı cisim çıkarıldıktan sonra, çocuk hâlâ anestezi altında olduğundan, ikinci bir cisim ya da parçalanmış döküntüler bulunup bulunmadığı açısından bir kez daha incelemek gerekir. Bu arada bronş distalinden mukus ve benzeri akıntılar as-pire edilir (atelektazi-pnömoni tehlikesi). İşlemin uzamasına ve aygıtların yarattığı hasara bağlı olarak subglottik ödemi önlemek için sistemik kortikosteroid verilmelidir (1 mg/kg metilprednizolon).