Plevra Hastalıkları, Plevra Nedir
Plevra hastalıkları sıktır ve genellikle akciğer hastalıklarına sekonder olarak husule gelirler.
Anatomi
Plevra, akciğeri ve toraks boşluğunu örten yaş bir membrandır. Viseral plevra akciğerin tüm yüzeyini ve interlober fıssürleri örter. Paryetal plevra viseral plevranın dışında kalır, akciğerle ilişkisi yoktur.
Fizyoloji
Viseral ve paryetal plevra yaprakları arasında bir boşluk yoktur. Arada bulunan ince bir sıvı iki yaprağın sürtünmesini önler. Plevra sıvısı sürekli olarak yenilenir ve absorbe edilir.
Plevra boşluğuna sıvı birikmesi ve biriken sıvının absorpsiyonu oldukça hızlıdır. Örneğin değişik hastalıklarda plevra boşluğuna biriken sıvının bir saatta %30-75'i absorbe olur ve yerine yenisi birikir. Normalde plevra boşluğunda sıvı toplanmaz.
Plevra Sıvısı (Plörezi)
Plevra sıvısının toransentez ile alınıp incelenmesi plevra hastalığının tanısı için çok önemli bir yöntemdir. Hastanın yaşı, çalıştığı yer, hastane veya polikliniğin özelliklerine göre plevra sıvısına sebep olan hastalık değişiklik gösterir. İnfeksiyon, tümör ve konjestif kalp yetersizliği tüm plevra sıvılarının %75'inin kapsamaktadır. Akciğer infarktüsü, siroz ve travma nedeniyle husule gelen sıvılar çok kez gözden kaçarlar. Viral perikardit, pnömotoraks, romatoid akciğer hastalığı, nefrotik sondrom, vena kava süperiyör sendromu plevra sıvısını oluşturan diğer hastalıklardır.
Plevra sıvısının özellikleri etyoloj isinin tanısına yararlı olur. Plevra sıvısının başlıca iki türü transüda ve eksüdadır.
Transudalar
Transüda plevra sıvısının yoğunluğu 1.015 den az ve protein %3 gm dan azdır. Transüdalar genellikle tuz ve su retansiyonu, hipoalbüminemi, ve-nöz veya lenfatik basıncın artması sonucu oluşurlar. Tümöral plevra sıvılarının yaklaşık %10'u transüda niteliğindedir. Bu oran küçümsenmemeledir. Çünkü tümörlerde plevra sıvısı insidensi fazladır.
Konjestif kalp yetersizliği
Transüda niteliğinde plevra sıvısının başlıca nedeni konjestif kalp yetersizliğidir. Klinik belirtiler, fizik inceleme, EKG ve radyolojik bulgularla hastalığın tanısı kolayca sağlanır. Bu hastalarda plevra sıvısına sebep akciğer kapilerlerinde hidrostatik basıncın artmasıdır. Bilateral sıvı sık izlenir. Sağ plevra sıvısı genellikle soldan daha sıktır. Yalnız sağda sıvı olabilir. Yalnız solda sıvı olması nadirdir. Konjestif kalp yetersizliğinde sıvı bazan lokalize interlober toplanarak tümöre benzer. Bunlara fantom (hayali) tümör adı verilir. Değişik pozisyonlarda çekilen radyografilerde (ayakta ve dekübitüs lateral) sıvının şekli değişir, buna karşılık tümörlerde bu değişiklik olmaz.
Nefrotik sendrom
Transüda niteliğinde plevra sıvısının diğer bir nedeni nefrotik sendromdur; tuz ve su retansiyonu ile ilgilidir. Bu hastalıkta oluşan hipoalbüminemi sıvı toplanmasını kolaylaştırır. Klinik, laboratuvar bulgularıyla hastalık teşhis edilir.
Asit
Peritonda bulunan sıvı (asit) plevra boşluğuna diyafrağmada bulunan bir defekt yolu ile veya diyafrağma lenfatikleriyle geçer.
Karaciğer sirozu vakalarında bazan plevra epanşmanı olur. Bu epanş-man çok kez sağ taraftadır. Hepatik kökenli plevra sıvısı genellikle asitin bir komplikasyonudur. Siroz, plevra epanşmanı ve ateşin birlikte bulunduğu vakalarda tüberküloz olasılığı fazladır.
Meigs sendromunda plevra epanşmanı, över fıbroması nedeniyle peritonda sıvı toplanması ile ilgilidir. Sıvı genellikle serözdür, bazan kanlıdır, protein miktarı ve yoğunluğu çok kez transüda niteliğindedir. Periton boşluğunda sıvı toplanması tümörün sıvı salgısı ile veya sıvı toplanmasını kolaytaş-tırmasıyla izah edilmektedir. Peritonda toplanan sıvı plevra boşluğuna geçer. Tümörün çıkarılmasıyla asit ve plevra epanşmanı kaybolur ve bir daha husule gelmez.
Periton dializine bağlı olarak da plevra sıvısı oluşabilir.
Vasküler tıkanma (vena kava süperiyör sendromu)
Vena kava süperiyörün tümör, granüloma (örneğin tüberküloz) veya bir trombozla tıkanması sık olarak plevra epanşmanına sebep olur. Bu tıkanma interkostal venlerde ve bu venlerden çıkan paryetal plevra kapilerinde basınç artmasına sebep olur ve plevra boşluğuna sıvı birikir. Bu sendromda plevra sıvısı genellikle transüda niteliğindedir. Ancak tıkanmayı yapan tümör plevraya infiltre olmuşsa sıvının niteliği değişir. Vena kava süperiyör tıkanmaları sodyum retansiyonuna sebep olabilir. Bu nedenle tuz sınırlanması ve diüretik tedavi bu hastalarda ödemin ve plevra sıvısının azalmasına veya kaybolmasına yararlıdır.
Eksüdalar
Eksüda plevra sıvısının yoğunluğu 1.015 den çok ve protein %3 gm dan çoktur.
Eksüda plevra sıvısının en çok görüldüğü hastalık tüberkülozdur. Bunu diğer bakteri infeksiyonları izler. Tümör ve akciğer infarktüsünde eksüdatif plevra sıvısı oluşabilir.