İş Yeri Güvenliği ve Tehdit: Kimyasal Tehditler
Çevre güvenliğini tehdit eden kimyasal etkenler işyeri ve çevresinde; toz duman, sis ve buhar halinde bulunurlar. Vücuda, deri, sindirim sistemi ve solunum sistemi yoluyla girerler.
Kimyasal etkenler aşağıdaki gruplara ayrılırlar.
a) Tahriş Edici Kimyasal Maddeler (Gazlar)
Bunlar temas ettikleri vücut kısmını (mukoza ve nemli deri) yakarak etki gösterirler. Belli başlı tahriş ediciler:
1 - Özellikle yukarı solunum yollarını tahriş edenler. (Aldehitler, alkalen toz, ve sisler, amonyak, asit kromik, klor asidi, sülfür dioksit)
2 - Yukarı solunum yollarını ve akciğer dokusunu tahriş edenler. (Brom, klor, ozon, brom siyanür)
3 - Özellikle solunum yollarının alt kısımlarını ve alveolleri tahriş edenler. (Arsenik trilorit, azot oksitleri, fosgen, asit arsenyo)
b) Boğucu Kimyasal Maddeler (Gazlar)
Boğucu gazlar etkilerini dokudaki oksidasyonu önlemek suretiyle gösterirler genel olarak iki gruba ayrılırlar:
1 - Basit Boğucu Gazlar
Fizyolojik olarak etkisizdirler. Ancak havanın oksijeninin yerini alarak oksijenin hücreye iletilmesini önler. Bu suretle hücre teneffüsü durur. Boğulma meydana gelir. Bunlar, karbondioksit, metan, eten, hidrojen, azot, helyumdur.
2 - Kimyasal Boğucular
Bu maddeler vücut dahilinde bir çok yeni cisimler meydana getirerek veya önemli elamanlara kimyasal etkiler yaparak boğulmaya sebep olurlar. Örneğin karbon monoksit kanda oksihemoklobin ile birleşerek karboksihemoklobin yapar. Bu suretle kanda oksihemoklobin meydana gelmesini engeller. Bu durumda kanda yeteri kadar oksijen vardır. Ancak oksijen hücreye taşınamaz ve hücre kullanamaz boğulma meydana gelir. Kükürtlü hidrojen solunum merkezini felç ederek solunumu durdurur. Hidrojen siyanür hücre içi solunumu engeller. Oksijen hücreye kadar geldiği halde hücrenin içine giremez. Çünkü hidrojen siyanür dokuda oksidasyonu sağlayan enzimleri etkisiz hale getirmiştir.
c) Anestetik ve Narkotik Kimyasal Maddeler (Gazlar)
Bu maddeler ayrıca genel sistemik etki göstermeyen anestetik ve narkotik kimyasal maddelerdir. Bu gruba asetilen hidrokarbonlar, olefin hidrokarbonlar ve parafın hidrokarbonlar girer.
d) Sistemik Zehirler
Bu gruba halojenli hidrokarbonların bazıları, benzen toluen, ksilen fenol, naftalin ve türevleri ile sinir sistemi zehiri olarak bilinen karbon sülfür ve metil alkol gibi organik maddeler ile toksit metal ve metalsiler girer.
e) Sistemik Zehirler Dışında Kalan Partiküler Maddeler (Tozlar)
1 - Akciğerde fibrazis yapan tozlar. (Serbest silis, asbest, pamuk tozu vs.)
2 - Fizyolojik olarak etkisiz tozlar. (Saf kömür, karborandum vs.)
3 - Alerjik reaksiyon yapan tozlar. (Polen, tahta, reçine vs.)
4 - İratan toz ve serpintiler. (Alkoller, asitler, flüoritler, kromatlar)