AİDS Virüsü Bulaştığında Yapılacaklar
Aids Hastası Olanlarda Durum
Antikor testi pozitif çıktığında iş işten geçmiş midir? Genellikle bu sonuçla karşı karşıya kalan kişilerde vahşi bir yaşama açlığına dönüşen panik ve depresyon görülmektedir. Oysa hastalıktan uzak kalmak, yıllarca normal sayılabilecek bir yaşam sürebilmek olasılığı da vardır. Bu şans rastlantısal değildir. Hastalığı sakin karşılamakla artar, paniğe kapılmakla kaybedilebilir. Önemli olan test sonucunun şokunu atlattıktan sonra yaşamınıza tekrar sahip çıkmanızdır. Arkadaşlarınız, belki de eşiniz mümkün olduğunca kendisini bir kenara çekecek, meslektaşlarınızın değişen davranışları ile karşılaşacaksınız, sosyal çevrenizde değişiklikler başgösterecek.
Bu bölümde karşılaşacağınız zorluklar konusunda size yol gösterilecek, neler yapıp neler yapmamamız konusunda fikir verilmeye çalışılacak.
Kişi AİDS virüsünü almışsa sağlığını korumak için nasıl davranılmalıdır?
Kişi,
Savunma sistemini olabildiğince korumağa
çalışmalıdır.
Yeterli uyku, iyi beslenme, nikotin ve alkol benzeri zararlı alışkanlıklardan uzak durmak gibi sağlıklı yaşam ilkelerine uyulmalıdır.
Fazla güneşlenme ve solariumdan uzak durulmalıdır.
Cinsel yolla bulaşan belsoğukluğu vb. hastalıklardan, seyahatlerde bulaşabilecek sıtma, hijyen koşullarının yetersiz olduğu ülkelerde söz konusu olan barsak enfeksiyonlarından, B-Hepatit gibi ağır enfeksiyon hastalıklarından korunmak gerekir. Çünkü bunlar immün sisteme daha fazla yük olurlar.
Prezervatif kullanarak yeniden AİDS etkeni HIV almamaya da dikkat etmek gerekir. Yeniden, daha çok sayıda virüs almak hastalığın gidişini etkileyecektir.
Ruhsal çöküntü ve panik duygularına karşı psikoterapi yardımıyla yeniden denge kazanmaya çalışmak gerekir. Çünkü ruhsal durum vücut savunma sistemini etkilemektedir.
Ateşli hastalıklar, gribal enfeksiyonlar gibi hastalık hallerinde derhal doktorunuza başvurmalı, tedavi altına girmelisiniz. Sağlığınızla ilgili bir şikayetiniz olduğunda bunun AİDS hastalığının ilk belirtisi mi olduğu konusunda korku duymanız doğaldır. Bu nedenle derhal AİDS konusunda uzman bir doktora ya da kliniğe başvurarak şikayetinizin nedenini aydınlatmalısınız. Sözkonusu belirti AİDS hastalığının bir belirtisi midir, yoksa başka bir nedeni mi vardır? Örneğin yorgunluk hissetmek genel bir dolaşım yetersizliği nedeniyle de olabilir. Lenf düğümlerindeki büyümenin nedeni ilgili bölgedeki bir iltihap olabilir. Başvuru adreslerini sağlık meslek odalarından elde edebilirsiniz. Kitabın sonunda da bu adreslerde sözedilmektedir.
AİDS taşıyıcısının virüsü başkalarına bulaştırmaması için nelere dikkat etmesi gerekir?
Genel olarak bu kişilerin kan, sperm, anne sütü, çok az bulaştırıcı özellik taşısa da tükrük gibi vücut sıvılarının bulaştırıcılığından başkalarını korumaları gerekir. Bunun için: Hiç bir koşulda kan ve sperm vermemeleri, organ bağışlamalarının mümkün olmadığını bilmeleri gerekir.
Cinsel ilişkide güvenli seks kurallarına dikkat etmeleri gerekir.
Bugüne kadar ilişkide bulundukları kişileri durumlarından haberdar etmelidirler. Bu kişilere açıklamada bulunmak sizin için güç olacaksa, bunu başvurduğunuz merkezin halletmesi için bilgi veriniz.
Sizle herhangi bir nedenle ilgilenecek her doktoru durumunuzdan haberdar ediniz.
AİDS virüsünü almış kişide gelişecek aşırı korku hali hastalığın başlamasında etkili midir?
Evet. Korku ve vücut direnci arasında ilişki olduğu açıktır. Aşırı korku vücut savunma sisteminin gücünü azaltır.
Antikor testimin pozitif sonuç verdiğini öğrenmiş bulunmaktayım. Şimdi ne yapmalıyım?
Testten sonraki altı hafta içinde kesinlikle yapmamanız gerekenler şöyle sıralanabilir:
Virüsü alan her kişinin hastalığa yakalanmadığını düşünerek, yaşamınızın son bulacağı gibi bir düşünceye kapılmamalısınız. Mikrop alındıktan sonra hastalık tablosu ortaya çıkana kadar çok uzun bir süre geçebilir. Bu süre içinde yeni tedavi yöntemleri keşfedilebilir.
Sizinle mikrobu bulaştırabileceğiniz yakınlıkta bir ilişkisi olmamış, uzak tanıdıklarınıza durumunuz hakkında bilgi vermeyiniz.
İşvereninizi durumunuzdan haberdar etmeyiniz.
Mesleğinizle ilgili yeni kararlar vermeyiniz.
Ekonomik durumunuzla ilgili yeni kararlar vermeyiniz.
Geleceğinizle ilgili konularda kararlar almayınız.
Test sonucunuzun pozitif olduğunu öğrendiğinizde yapmanız gereken üç şey ise şunlardır:
İlk haftalarda sizi baskı altına alan, korkutan bu haberi AİDS merkezlerindeki uzmanlarla göğüslemeye çalışınız. Bu uzmanlar gözlemlemişlerdir ki, genellikle kişilerde bu ilk zaman sonrasında yeni yaşama durumuna uyum sağlayacak psikolojik güç gelişmektedir.
İlk haftalarda korku, öfke, isyan duyguları gelişse de, anlamsız bir suçluluk duygusuna kapılmamalısınız.
AlDS'liler dayanışma ve danışma merkezleriyle ilişki kurmalısınız.
Antikor testim ve onay testim pozitif. Yani HIV taşıyıcısıyım. Psikolojik yardım alacağım yerler nereleridir?
Aranızda güven duygusunun geliştiği ev doktorunuz ve bir psikoterapistin işbirliği ile,
AlDS'liler dayanışma gruplarından birine katılımla,
AİDS danışma merkezlerinden birine müracatla,
Uyuşturucu bağımlılarına hizmet veren merkezlerden de bu konuda yardım alınabilir.
AİDS virüsünü alan kişide hastalığın başlamasını engelleyecek bir tedavi biçimi var mıdır?
AİDS'in gidişini frenleyecek terapi denemeleri vardır.
AİDS virüsü alan kişinin hastalığa yakalanma tehlikesi ne ölçüdedir?
Bilim adamları bu konuda kesin bir görüşe varmış değillerdir. Bugüne kadar araştırmacıların geneli, riskin %40 ila %60 arasında olduğunu söylemektedir. Bu mikrobu alan her on kişiden dört ila altısının belki de hastalığa yakalanmayacağı anlamına gelmektedir. Enfeksiyonun hastalığa dönüşmesi için uzunca bir süre geçeceği bilinmektedir.
Normalde virüsü alan kişide AİDS hastalığı ne kadar sürede ortaya çıkar?
Kuluçka devresi AlDS'de oldukça uzun sürebilir, sekiz, dokuz hatta onbeş yıl gibi. Ama tablo altı ay gibi kısa süre sonra da ortaya çıkabilir. Genelde pek çok kişi 5 veya 10 yıl sonra hastalık tablosu ile yüz yüze gelmektedir.
AİDS virüsü taşıyorum, ama hastalığa ait belirtiler yok. İmmün sistemimin zarar görüp görmediği belirlenebilir mi?
Evet. İmmün sistemin o anki durumunu belirleyen laboratuar testleri vardır. Bu testler al ve akyuvarların sayılarını belirleyen kan sayımı, vücut savunma sistemine ait T-Yardımcı hücreleri ve onların karşı oyuncuları olan T-baskılayıcı hücrelerinin karşılaştırılması, derinin yabancı maddelere karşı savunma kapasitesini ortaya koyan deri testi (Merrieux test) olarak sayılabilir.
Bu testler immün sistemin o anki durumunu ifade eder ve olması gereken değerlerle karşılaştırılarak fikir edinilir. Yine de bu testler AİDS hastalığının ne zaman başlayacağını kesin olarak belirlemeye olanak tanımaz.
AİDS virüsü taşıyanlarda immün sistemi harekete geçirici yollara başvurmak vücudun AİDS'le mücadele gücünü arttırır mı?
Bu yola başvurmak keskin bir kılıçla oynamaya benzeyecektir. İmmün sistemi stimüle etmek aksi sonuçlara. yol açabilir. Bu yolla savunma sistemi hücreleri çoğalmak üzere bölünecektir. Bu durumda vücutta AİDS etkeninin de çoğalma göstereceğini hesaba katmak gerekir. İlk bakışta bile bu yolun bir çelişki olduğu ortadadır. AİDS virüsleri vücutta savunma hücrelerine musallat olurlar. Bu hücreler bölünerek çoğaldıklarında virüsler de çoğalacaktır.
AİDS taşıyıcısı olduğu belirlenen kişi derhal işinden mi olacaktır?
Hayır. Hastalık belirtileri ortaya çıkıncaya kadar taşıyıcı kişi işinin başında olabilecektir. Belirtisiz geçecek süre uzun yıllar sürebilir. Hatta bu süre on beş yıla kadar uzayabilir.
HIV taşıyan bir kişinin koleranın hala ratlandığı ülkelere yapacağı zorunlu yolculuk nedeniyle kolera aşısı olmasını önerir misiniz?
Kolera aşısının pek çok yan etkileri vardır. Böyle bir durumda aşının koruyuculuğu ile yan etkileri kıyaslandığında uzak durulması görüşündeyim.
AİDS virüsü taşımama karşın tetanoz aşısı olabilir miyim?
Evet. Tetanoz aşısı tetanoz etkeninin değiştirilmiş, güçsüzleştirilmiş zehirinden elde edilen toxoid bir aşıdır. Vücut aşıya karşı antikor, karşı zehir üreterek korunma sağlar. HIV enfeksiyonunda toxoid aşılardan sakınmak gerekmez. Ama yine de durumunuzu bilen bir hekimle görüşmek yararlı olacaktır.
HIV taşıyıcısının kendini ağır seyredecek enfeksiyonlardan korumak amacıyla grip aşısı yaptırmasını önerir misiniz?
HIV taşıyıcısının immün sisteminde değişiklikler baş göstermediği sürece grip aşısı yaptırması uygundur.
Güneydeki ülkelere yolculuk yapacak bir AİDS taşıyıcısının tifüse karşı aşılanması öneriliyor mu?
İmmün sistem işler halde, sağlam ise bu aşıyı yaptırmamak için bir neden yoktur.
AİDS virüsü taşıyıcısıyım. Sıtma riski olan bir ülkeye zorunlu bir seyahat yapmak durumundayım. Korunmak için ne yapabilirim?
Böyle bir ülkeye gerçekten gitmek zorunda iseniz "Resochin" profilaksisine gereksiniminiz var demektir. Ama bu ülkelerdeki sıtma etkeninin "Resochin"e kısmen direnç kazanıp kazanmadığının da bilinmesi gerekir. Bu durumlarda "Fansidar" adlı ilaç da diğer ilaçla birlikte kullanılmalıdır. Diğer tedbirler konusunda doktorunuz ve sizle ilgilenen sağlık kuruluşuyla konuşmanız gerekir. Her olasılığa karşı sıtma etkeni ile ilgili ilaçları yanınızda bulundurmalı ve sinekler tarafından ısırılmamaya dikkat etmelisiniz.