Bitkilerde Beslenme, Bitkilerin Beslenmesi
Bataklık ve sulak ılıman iklim bölgelerinde yetişen böcek kapan bitkileri incelediğimizde, özellikle böcekleri çekerek veya tutarak beslendiklerini görebiliriz. Böyle bitkilerde gözlenen bu hareketler bilinçli bir hareket olmayıp basit turgor prensiplerine göre çalışmaktadır. Bunun yanısıra tüm iletim demetine sahip bitkiler, topraktan bazı mineral maddelerini yeterince alamadıklarında büyüyemezler. Böcek kapan bitkiler (insektivorlar) gerekli maddelerin çoğunu böceklerden temin ederler. Bu özel bitkiler sindirim enzimlerini salgılayarak böcekteki mineral maddeleri çözerler ve besin gereksinimlerini sağlarlar. Böcek kapan bitkiler hücre dışı sindirimi ve absorbsiyon yaparlar ve bu beslenme yöntemleri ile aslan, köpek vs. gibi et yiyen (karnivor) hayvanlar katagorisine girerler. Karnivor bitkilerin her bir türü mineral mad-delerce fakir topraklarda yetişmek üzere bir değişim göstermişlerdir. Bu canlıların topraktan alamadığı ancak böcekten temin ettikleri en önemli madde azottur. Böcek kapan bitkiler bu tip beslenmenin yanı sıra fotosentez azottur. Böcek kapan bitkiler bu tip beslenmenin yanı sıra fotosentez yaparak da besinlerini temin ederler. Böcekkapan bitkilere Drosera, Dionea, Nepenthes ve Utricularia gibi bitkiler örnek verilebilir. Bitkilerin beslenmesi için gerekli olan elementler şunlardır:
Karbon : Bu element karbonhidratların temel elementidir.
Azot: Proteinlerin yapı taşıdır ve bitkilerin yaşamında çok önemlidir.
Fosfor: Bazı katalitik olaylarda rol oynar.
Magnezyum: Bu element krolofil yapımı için gereklidir ve katalizör olarak görev yapar.
Demir: Solunum ve madde taşınımı olaylarında görev alır.
Kalsiyum: Hücre çeperinde bulunması gereken bir maddedir.
Potasyum: Büyüme ve hücre bölünmesi olaylarında iş görür ve klorofil yapımı ile karbonhidrat metabolizmasında rol oynar. Bu maddelerden herhangi birinin eksik olması veya bunlardan birkaç tanesinin yeterli alınamaması durumunda bitkilerin gelişmelerinde çeşitli anormallikler görülür.
Bitkilerin az da olsa almak zorunda oldukları elementler vardır. Bunlara mikro elementler denir. Klor, bor, manganez, bakır ve molibden bu elementlere örnektir. Bunlar bitkilerde esas olarak enzimatik reaksiyonlarda kök ve gövde gelişiminde, çiçeklenmede, hormon oluşumunda rol oynarlar.
Gerek fotosentez gerekse kemosentez yapamayan bazı bitkiler kendilerine gerekli olan besin maddelerini bulundukları ortamdan hazır olarak alırlar. Canlıların bir çoğu bu yolla kendileri için çok gerekli olan elementleri sağlamış olurlar. Bu canlılara heterotrof canlılar denir. Heterotrof beslenmede 3 değişik tip ayırt edilebilmektedir:
1) Saprofitik Beslenme (Çürükçül Beslenme )
Gıdalarını çürümekte olan organik yapılardan alırlar. Pek çok bakteri küf mantarı bu şekilde beslenir.
2)Parazitik Beslenme (Asalak Yaşama)
Bazı klorofilsiz bitkiler besin maddelerini doğrudan doğruya canlı ortamdan sağlar. Bu canlılar tam parazittir. Örneğin Cin saçı (Cuscuta) veya Canavar otu (Orobanche) gibi bitkiler klorofilleri olmadığından üzerinde yaşadığı bitkinin bütün besinini alır. Yarı parazit bitkiler ise klorofillidir ve fotosentez yapabilirler. Bunlar sadece su ve suda erimiş mineral maddeleri alırlar. Örneğin; Ökse otu (Viscum albüm) bitkisi.
3) Simbiyoz Yaşam Nedir
Bazı bitkiler ortamlarında kendileri için gerekli mineral ve besin maddesi çok az olması ve bazı minerallerin bulunmaması nedeniyle simbiyoz (ortak) yaşarlar. Bu duruma en güzel örnek Likenlerdir. Birlikte karşılıklı yararlanma söz konusu olduğu için bu duruma mutualizm de denir. Baklagillerin köklerinde bulunan ve havanın serbest azotunu alan özel bakteriler (Rhizobium) simbiyotik yaşamaya güzel bir örnektir.
4) Ototrof (Kendi Besinini Kendi Yapan) Bitkiler
Bitkiler canlılıklarını sürdürmek ve enerji sağlamak için besin yapmalı ve yapılan bu organik gıdaları yakarak kullanmaları gerekmektedir. Enerji sağlamak için kullanılacak organik bileşiklerin devamlı bulunması, bitki beslenmesi ve yaşamlarının sürekliliği için zorunludur. Bitkilerin dış ortamdan aldıkları inorganik maddelerden kendileri için gerekli organik maddeleri yapmalarına asimilasyon (özümleme) denir. Bu yeteneğe sahip bitkilere ototrof bitkiler denir. Ototrof canlılar belli bir enerjiden yararlanarak havadan aldıkları karbondioksiti redüksiyona uğratarak kendileri için gerekli organik maddeleri yaparlar. Enerji güneşten sağlanıyorsa bu olaya fotosensez denir. Buna karşılık prokaryot ve klorofilsiz bitkiler güneş enerjisi yerine yaşadıkları ortamdan kendileri için besin temin ederler. Bu olaya ise kemosentez denir.