Dezenfeksiyon ve Sterilizasyon
Sterilizasyon, tıbbi ve cerrahi araç gereçlerin kirlenmesi ile enfeksiyona sebep olabilecek mikroorganizmaların yok edilmesidir. Sterilizasyon, tüm mikroorganizmalar ile sporlu bakterilerin yok edilmesi için değişik metodlarla sağlanır. Yüksek ısıda yeterli zaman tutmak suretiyle temin edildiği gibi, basınçlı buhar, şimik maddeler ve ışınlar da sterilizasyonda baş vurulan me-todlar arasında yer alır.
Sterilizasyon metodlarında tesirlilik ve çabukluk tercihte önemlidir. Bunlar arasında, yüksek basınçlı buhar sistemi en tesirli, emin ve kısa zaman gerektiren bir metodtur. Malzemenin özelliği ve enfeksiyon ajanının tipi göz önüne alınarak metod ve dezenfektanların kullanılmaları tercih edilmelidir.
Tıbbi ve cerrahi malzemeler, kaynar suda tam batık olduğu halde tutulursa, adi patojen bakterilerle sporsuz mikroorganizmalar kesinlikle öldürülür.
Özellikle cam malzemelerin terilizasyonunda kuru ısı 160 °C olmak şartı ile emin bir metodtur.
Sterilizasyon işlemine tabi tutulan malzemeler, steril penset veya onun yerini tutacak araçlarla tutulmalıdır. Bu davranışın kazanılmış olması enfeksiyon ihtimalini yok eder.
Araç ve Gereçlerin Sterilizasyonu
İlk yardımda kullanılan pansuman malzemeleri, tromele yerleştirildikten sonra basınçlı buhar yöntemi ile sterilize edilir. Tramel otoklavdan çıkarılınca yan delikleri kapatılır.
Küvet, emaye kaplar ve diğer metal araçlar sterillzatörlerde kaynatma yöntemi ile steril edilir. Aynı araçlar toptan set olarak otoklavda da steril edilebilir. Kaynatma süresi, en az 5 dakikadır. Araçlar, sterilizatöre aralıklı konduktan sonra yeterli sürede suya tam batık olarak kaynatılır.
Sık sık kullanılan araçlar, antiseptik solüsyon içinde tutulur. Tıbbi araç ve gereçler steril pensetle alınır ve kullanılır.
Cam araçlar, tercihen metallerle birlikte kaynatılmamalıdır. Özellikle camlar hızlı kaynatmaya uyum sağlayamazlar. Bu da çatlama ve kırılmaya neden olur. Sterilizatörün içi ve yanlan gaz hidrofil ile kaplı olmalıdır.
Bir defalık enjektörler dışındaki cam enjektörlerin metal pistonları enjektörden çıkarıldıktan sonra kaynatılır. Enjektörler otoklav veya kuru hava sistemiyle sterilize edilebilir. Bazı dezenfektanlar veya alkol ile dezenfeksiyon yetersiz kalır.
Lastik ve plastik araçlar, tüpler, kateterler için fiziki yapılarını bozmayacak sterilizasyon yöntemleri ile sterilize edilir. Bu amaçla, kaynatma, otoklav veya antiseptik solüsyonlar kullanılır.
İlk yardımda kullanılan gaz hidrofil, hazır pansumanlar, enjektörler ve eldiven gibi acil malzemeler, steril ambalajlarda kullanılmaya hazır olarak bulunmaktadır.