Hasta Hakları ve Sağlık
AB'ye uyum yasaları ve Sağlık Bakanlığı'nın sağlığa bakışı sayesinde hasta hakları yönergesi ile hastalara çeşitli haklar verildi. Uzun süredir yürürlükte olmasına rağmen yeterince tanıtılamadığı için hastalar çoğu haklarından habersizler. Sağlık Bakanlığı'nın hasta haklarını ciddiye alması sayesinde aşağıda özetlemeye çalışacağım hasta hakları konusunda herhangi bir ihlale uğradığınızda sorununuzu çok çabuk halledebilirsiniz. Yönerge kapsamında hastanelerde kurulan hasta hakları birimi bu konulardaki sıkıntılarınızı en kısa sürede çözmek için sizi bekliyorlar. Daha ayrıntılı bilgi-almak isteyenler www.saglik.gov.tr adresinden yönergeyi inceleyebilirler. Aşağıda yönerge maddeler halinde açıklanmıştır. (Koyu yazılmış bölgeler yazarın kişisel yorumlarıdır, yönerge gibi algılanmamalıdır.)
"Bu Yönetmelik; temel insan haklarının sağlık hizmetleri sahasındaki yansıması olan ve başta Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda, diğer mevzuatta ve milletlerarası hukuki metinlerde kabul edilen "hasta hakları"nı somut olarak göstermek ve sağlık hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluşlarda ve sağlık kurum ve kuruluşları dışında sağlık hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakışır şekilde herkesin "hasta hakları"ndan faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesine dair usûl ve esasları düzenlemek amacı ile hazırlanmıştır.
Bu Yönetmelik; sağlık hizmeti verilen resmi ve özel bütün kurum ve kuruluşları, bu kurum ve kuruluşlarda veya bunların dışında hizmete katılan her kademedeki ve unvandaki ilgilileri ve hizmetten faydalanma hakkını haiz olan bütün fertleri kapsar."
Daha açık bir dille söylemek gerekirse, hasta hakları tüm özel ve devlet hastanelerinde, muayenehanelerde, sağlık hizmeti alman her noktada geçerlidir!
Hasta Hakları Nelerdir
1. Mahremiyete saygı gösterilmesi ve bunu isteme hakkı
2. Sağlık hizmetlerinden adalet ve hakkaniyete uygun olarak faydalanma hakkı
3. Bilgi isteme hakkı
4. Sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirme
5. Personeli tanıma, seçme ve değiştirme
6. Öncelik sırasının belirlenmesini isteme
7. Tıbbi gereklere uygun teşhis, tedavi ve bakım
8. Tıbbi gereklilikler dışında müdahale yasağı
9. Ötenazi yasağı
10. Tıbbi özen gösterilmesini isteme hakkı
11. Sağlık durumu ile ilgili bilgi alma hakkı genel olarak bilgi isteme
12. Kayıtları inceleme
13. Kayıtların düzeltilmesini isteme
14. Bilgi verilmesini yasaklama
15. Rıza olmaksızın tıbbi ameliyeye tabi tutulmama
16. Güvenliğin sağlanması
17. Dini vecibeleri yerine getirebilme ve dini hizmetlerden faydalanma
18. İnsani değerlere saygı gösterilmesi ve ziyaret
19. Refakatçi bulundurma hakkı
Şimdi hasta haklarını daha ayrıntılı ve diş hekimliği açısından inceleyelim.
1. Mahremiyete saygı gösterilmesi ve bunu istemek hakkı:
"Hastanın, sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini,
Muayenenin, teşhisin, tedavinin ve hasta ile doğrudan teması gerektiren diğer işlemlerin makul bir gizlilik ortamında gerçekleştirilmesini," (Yani onlarca hasta önünde öksürüp, sırtınızı açmadan muayene olmayı isteme hakkınız var.)
"Tıbben sakınca olmayan hallerde yanınızda bir yakınınızın bulunmasına izin verilmesini," (Muayene olacağınız odada yanınızda eşiniz, ayşe teyzeniz olsun istiyorsanız, yanınızda bulundurma, elini tutma hakkınız var; ama tıbbi müdahale yapılması gerekiyor, ortam sterilizasyonu vs. açıdan bir sakınca varsa doktorunuzun da bu yakını almama hakkı var.)
Tedavisi ile doğrudan ilgili olmayan kimselerin, tıbbi müdahale sırasında bulunmamasını," (Yani hastaneye gittiniz, muyene olacağınız odada doktor beyin asker arkadaşı oturuyor. Doktor bey bir taraftan arkadaşına laf yetiştirip bir taraftan sizi muayene edemez. Ama sohbet hoşunuza gider, rahatsız olmazsanız sorun yok. Rahatsız olursanız doktordan mahremiyet hakkınızı isteyebilirsiniz.)
"Hastalığın mahiyeti gerektirmedikçe hastanın şahsi ve ailevi hayatına müdahale edilmemesini, sağlık harcamalarının kaynağının gizli tutulmasını kapsar. Ölüm olayı, mahremiyetin bozulması hakkını vermez. Eğitim verilen sağlık kurum ve kuruluşlarında, hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olmayanların tıbbi müdahale sırasında bulunması gerekli ise; önceden veya tedavi sırasında bunun için hastanın ayrıca rızası alınır."
2. Sağlık Hizmetlerinden Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma Hakkı:
"Hasta, adalet ve hakkaniyet ilkeleri çerçevesinde sağlıklı yaşamanın teşvik edilmesine yönelik faaliyetler ve koruyucu sağlık hizmetleri de dahil olmak üzere, sağlık hizmetlerinden ihtiyaçlarına uygun olarak faydalanma hakkına sahiptir. Bu hak, sağlık hizmeti veren bütün kurum ve kuruluşlar ile sağlık hizmetinde görev alan personelin adalet ve hakkaniyet ilkelerine uygun hizmet verme yükümlülüklerini de içerir."
3. Bilgi İsteme Hakkı:
"Hasta, sağlık hizmetlerinden nasıl faydalanabileceği konusunda bilgi isteyebilir. Bu hak, hangi sağlık kuruluşundan hangi şartlara göre faydalanılabileceğini, sağlık kurum ve kuruluşları tarafından verilen her türlü hizmet ve imkanın neler olduğunu ve müracaat edilen kuruluşta verilen sağlık hizmetlerinden faydalanma usulünü öğrenme haklarını da kapsar. Bütün sağlık kurum ve kuruluşları, hastayı birinci fıkra uyarınca bilgilendirmek için yeterli teknik donanımı haiz birimi oluşturmak; bu birimde, hastaya kesin ve yeterli bilgi verebilecek nitelik ve ehliyete sahip personeli daimi olarak istihdam etmek ve hastanın ihtiyacı olan birimlere kolayca ulaşabilmesini temin elmek üzere, kuruluşun uygun yerlerinde bilgilendirici tabela, broşür ve işaretler bulundurmak gibi tedbirleri almak zorundadırlar." (Bir hastaneye gittiniz, saat 14:00 Diş hekimine muayene olacaktım dediniz. Görevli size "bugün muayene yok," dedi.
- Peki, ne zaman diye sordunuz.
- Sessizlik
Eskiden böyle olaylarla muhatap olabilirdiniz; ama şimdi görevlinin bu şekilde davranması bir suçtur. Sizin o gün neden muayene olamadığınızı, tam olarak ne zaman olabileceğinizi öğrenme hakkınız vardır. Daha da önemlisi görevlinin size sunduğu neden, mantıklı olmalıdır. Yani doktor mu yok, neden yok, izinli mi vs. bu açıklamalar net olarak size sunulmalıdır.)
4. Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme:
"Hasta; tabi olduğu mevzuatın öngördüğü usûl ve şartlara uyulmak kaydı ile, sağlık kurum ve kuruluşunu seçme ve seçtiği sağlık kuruluşunda verilen sağlık hizmetinden faydalanma hakkına sahiptir. Mevzuat ile belirlenmiş sevk sistemine uygun olmak şartı ile hasta sağlık kuruluşunu değiştirebilir. Ancak, kuruluşu değiştirmenin hayati tehlikeye yolaçıp açmayacağı ve hastalığının daha da ağırlaşıp ağırlaşmayacağı hususlarında hastanın tabip tarafından aydınlatılması ve hayati tehlike bakımından sağlık kuruluşunun değiştirilmesinde tıbben sakınca görülmemesi esastır. Acil vakalar dışında, herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olup da mevzuatın öngördüğü sevk zincirine uymayanlar aradaki ücret farkını kendileri karşılar. Hastanın sağlık kuruluşunda kalmasında tıbben fayda bulunmayan veya bir başka sağlık kuruluşuna nakli gerekli olan hallerde, durum hastaya veya 15'inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kişilere açıklanır. Nakilden önce, gereken bilgiler nakil talebinde bulunulan veya tıbben uygun görülen sağlık kuruluşuna, sevkeden kuruluş veya mevzuatla belirlenen yetkililerce verilir. Her iki durumda da hizmetin aksamadan ve kesintisiz olarak verilmesi esastır." (Sevk zinciri, yani 1. basamak sağlık ocakları, 2. basamak hastaneler ve 3. basamak üniversite hastaneleri olmak üzere bir sıralama zinciridir. Siz aynı sınıf içinde beğenmediğiniz bir hastaneyi diğeri ile değiştirme hakkına sahipsiniz.)
5. Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme:
"Hastaya talebi halinde, kendisine sağlık hizmeti verecek veya vermekte olan tabiplerin ve diğer personelin kimlikleri, görev ve unvanları hakkında bilgi verilir. Mevzuat ile belirlenmiş usûllere uyulmak şartı ile hastanın, kendisine sağlık hizmeti verecek olan personeli serbestçe seçme, tedavisi ile ilgilenen tabibi değiştirme ve başka tabiplerin konsültasyonunu istemek hakkı vardır. Personeli seçme, tabibi değiştirme ve konsültasyon isteme hakları kullanıldığında, mevzuat ile belirlenen ücret farkı, bu hakları kullanan hasta tarafından karşılanır." (Yani bir hastaneye gittiniz Dr. Alper bey değil de Dr. Ayşen hanıma muayene olma hakkınız var. Bazı hastanelerde çalışma günleri belirlenmiştir. Sizin istediğiniz doktorun çalışma gününde gelmeyi kabul ettiğiniz sürece kimse sizi illa Alper beye ya da tam tersi Alper beyi isterken Ayşen hanıma muayene olmaya zorlayamaz. Tek yapmanız gereken diğer hekime muayene olmak istediğinizi söyleyip, onun çalışma saatlerini öğrenmektir.)
6. Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme:
"Sağlık kuruluşunun hizmet verme imkanlarının yetersiz veya sınırlı olması sebebiyle sağlık hizmeti talebi zamanında karşılanamayan hallerde, hastanın, öncelik hakkının tıbbi kriterlere dayalı ve objektif olarak belirlenmesini istemek hakkı vardır. Acil ve adli vakalar ile yaşlılar ve özürlüler hakkında öncelik sırasının belirlenmesinde ilgili mevzuat hükümleri uygulanır." (Sabahın yedisinde gittiniz, kaydınızı yaptırdınız. Sizden önce de 6 kişi var. Öncelikle sıranızı öğrenme hakkınız var. Başladınız beklemeye, hekiminizin muayene saatleri içerisinde orada olmak görevidir, sizin de bunuı isteme hakkınız var. Yani hastanelerde mesai 8'de başlıyorsa ve doktor polikliniğe 9:30'da geliyorsa bu bir suçtur. Tabii başka bir yerde vizite, ameliyat vs. yoksa. Yani doktor odasında oturup sizi muayene etmesi gereken saatleri çay, kahve içerek ya da spor yaparak değerlendiremez. Siz 6. sıradasınız ama sizden önce birileri geldi ve sıranız kaydı. Görevliden nedenini öğrenin. Önceliği alma hakkı olan acil, adli, yaşlı ve özürlü hasta gibi özel bir durum yoksa niçin sıranız geldiği halde alınmadığınızı öğrenme ve sıranızda muayene olma hakkınız var.)
7. Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım:
"Hasta, modern tıbbi bilgi ve teknolojinin gereklerine uygun olarak teşhisinin konulmasını, tedavisinin yapılmasını ve bakımını istemek hakkına sahiptir. Tababetin ilkelerine ve tababet ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı veya aldatıcı mahiyette teşhis ve tedavi yapılamaz." (Diş hekimine gittiniz. Ön dişinizde kocaman bir çürük var. Hekim size bu diş çekilecek dedi. Kurtarma şansım yok mu? Tek çözüm çekim mi dediniz. Hekiminiz bu konuda sizi doğru aydınlatmak ve gerekli tedavi yapılamıyorsa, sizi doğru yönlendirmek zorundadır. Bulunduğu yerde kanal tedavisi yapılamıyor diye dişi çekemez. Yanlış teşhis ve tedavi durumunda sorumludur.)
8. Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı:
"Teşhis, tedavi veya korunma maksadı olmaksızın, ölüme veya hayati tehlikeye yol açabilecek veya vücut bütünlüğünü ihlal edebilecek veya akli veya bedeni mukavemeti azaltabilecek hiçbir şey yapılamaz ve talep de edilemez." (Yani hekim durup dururken size sormadan, siz istemeden herhangi bir dişinizi çekemez, dolgu vs. yapamaz sizin yararınıza bile olsa. Size sorup rızanızı almak zorundadır.)
9. Ötenazi Yasağı:
Otenazi yasaktır. Tıbbi gereklerden bahisle veya her ne suretle olursa olsun, hayat hakkından vazgeçilemez. Kendisinin veya bir başkasının talebi olsa dahi, kimsenin hayatına son verilemez. (Ötenazi kişinin ölme ve hekim tarafından öldürülme isteğidir. Ülkemizde yasaktır. Siz ölmek isteseniz de ya da bir yakınınız her ne sebeple olursa olsun öldürülmenizi isteyemez. Hekim ya da sağlık personeli de sizi öldüremez. Bazı ülkelerde ölme isteği bir hak olarak yasalarda yer almaktadır. Ülkemizde ise olaya çıkmadık candan umut kesilmez mantığıyla yaklaşılır. Yani doktor dişim çok ağrıyor ölsem de kurtulsam deme hakkınız yoktur.)
10. Tıbbi Özen Gösterilmesi:
"Personel, hastanın durumunun gerektirdiği tıbbi özeni gösterir. Hastanın hayatını kurtarmak veya sağlığını korumak mümkün olmadığı takdirde dahi, ıstırabını azaltmaya veya dindirmeye çalışmak zorunludur." (Örnekle bu maddeyi açıklamaya çalışalım; uygun anestezik madde ile dişler tam olarak uyuşturulup hiç acı çekmeden dişinizin çekilmesi gerekir. Diş kırılabilir, saatlarce ağzınız açık kalabilir ama tüm bu işlemler sırasında acı çekmemeniz gerekir. Hekime acı çektiğinizi anestezinin neden tam olarak sağlanmadığını sorma hakkınız var. Muhtemelen hekim tekrar iğne yapıp sorunu halledecektir. Sonuç olarak hiç acısız diş çektirme hakkınız var. Yani eskiden olduğu gibi hekim size acıyacak tabii diyemez. Bu tüm işlemlerin tamamen acısız olacağı anlamında algılanmamalıdır, Söylenmek istenen acısız yapılabilecek bir işlemin gerekli tedbirler alınmaması nedeniyle ızdırap içinde yapılmamasıdır, her konuda tıbbi özenin gösterilmesidir.)
11. Sağlık Durumu İle İlgili Bilgi Alma Hakkı, Genel Olarak Bilgi İsteme
"Hasta; sağlık durumunu, kendisine uygulanacak tıbbi işlemleri, bunların faydaları ve muhtemel sakıncaları, alternatif tıbbi müdahale usûlleri, tedavinin kabul edilmemesi halinde ortaya çıkabilecek muhtemel sonuçları ve hastalığın seyri ve neticeleri konusunda sözlü veya yazılı olarak bilgi istemek hakkına sahiptir. Sağlık durumu ile ilgili gereken bilgiyi, bizzat hasta veya hastanın küçük, temyiz kudretinden yoksun veya kısıtlı olması halinde velisi veya vasisi isteyebilir. Hasta, sağlık durumu hakkında bilgi almak üzere bir başkasına da yetki verebilir. Gerek görülen hallerde yetkinin belgelendirilmesi istenilebilir. Hasta, tedavisi ile ilgilenen tabip dışında bir başka tabipten de sağlık durumu hakkında bilgi alabilir." (Bir hastanenin diş polikliniğine gittiniz. Diş etleriniz kanıyor, dişlerinizin üstünde kaya gibi taşlar var. Eşiniz de sürekli ağız kokunuzdan şikayet ediyor. Muayene olduğunuz hekim konuşmayı sevmiyor, size hiçbir şey söylemeden ilaç yazdı ve diğer hastaya geçti. Oysa sizin zihninizde binlerce soru var. Sorununuz nedir, neden oldu? İlaçları kullandıktan sonra geçecek mi? Başka yapmanız gereken "var mı, yapmazsanız ne olur? Tüm bu sorulan sorma ve cevap alma hakkınız var. Tabii devlet hastanesinde günde 80 hastaya bakan hekimden sizinle oturup saatlerce hastalığınızı tartışmasını bekleyemezsiniz. Ama hekimin size dişeti tedavisi olmanız gerektiğini, taşlarınızı temizletmeden ve iyi bir fırçalamaya geçmeden rahatsızlığınızın geçmeyeceğini, bunlar yapılmazsa da birkaç yıl içinde dişlerinizin sallanarak çekilmek zorunda kalacağını, hastane şartlarında bu tedaviyi orada alamayacağınızı, istiyorsanız bir üniversite ya da daha gelişmiş bir hastaneden bu hizmeti alabileceğinizi söylemesi 20 saniyesini alır.)
12. Kayıtları İnceleme:
"Hasta, sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları, doğrudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vasıtası ile inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kayıtlar, sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olanlar tarafından görülebilir." (Protokol defterine hastaya ne yapıldığı, neden yapıldığı protokol numarası verilerek yazılır. Sizin için yazılanları öğrenme bir kağıda yazılarak size verilmesini isteme hakkınız var.)
13. Kayıtların Düzeltilmesini İsteme:
"Hasta; sağlık kurum ve kuruluşları nezdinde bulunan kayıtlarında eksik, belirsiz ve hatalı tıbbi ve şahsi bilgilerin tamamlanmasını, açıklanmasını, düzeltilmesini ve nihai sağlık durumu ve şahsi durumuna uygun hale getirilmesini isteyebilir. Bu hak, hastanın sağlık durumu ile ilgili raporlara itiraz ve aynı veya başka kurum ve kuruluşlarda sağlık durumu hakkında yeni rapor düzenlenmesini isteme hakların! da kapsar." (Sizin için yazılan kayıtlarda bir yanlışlık varsa isminiz, yapılan işlemin yazılmaması ya da yapılmayan bir işlemin yazılması gibi bir yanlış varsa düzeltilmesini isteme hakkınız var.)
14. Bilgi Verilmesini Yasaklama:
"İlgili mevzuat hükümlerine ve hastalığın mahiyetine göre yetkili mercilerce alınacak tedbirlerin gerektirdiği haller dışında; hasta, sağlık durumu hakkında kendisine veya ailesine veya yakınlarına bilgi verilmemesini isteyebilir." (Belki protez yaptırdığınızı eşinizin bile bilmesini istemiyorsunuz. Bunun da sizin tıbbi sırrınız olarak kalmasını isteme hakkınız var.)
15. Rıza Olmaksızın Tıbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama:
"Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimse, rızası olmaksızın ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi ameliyeye tabi tutulamaz. Bir suç işlediği veya buna iştirak ettiği şüphesi altında bulunan kişinin işlediği suçun muhtemel delillerinin, kendisinin veya mağdurun vücudunda olduğu düşünülen hallerde; bu delillerin ortaya çıkarılması için sanığın veya mağdurun tıbbi ameliyeye tabi tutulması, hakimin kararına bağlıdır. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde bu ameliye, cumhuriyet savcısının talebi üzerine yapılabilir." (Siz dişeti hastalığınız için diş polikliniğine başvurdunuz. Hekim size sormadan kök de kalmış olsa bir dişinizi çekemez. Ama siz tek bir şikayetle gitmişken sizi tam bir ağız muayenesinden geçirip farkında olmadığınız diğer sorunlarınızı size açıklayıp rızanızı alarak tedavinizi yapabilir, yapmalıdır da.)
16. Güvenliğin Sağlanması:
"Herkesin, sağlık kurum ve kuruluşlarında güvenlik içinde olmayı bekleme ve bunu istemek hakları vardır. Bütün sağlık kurum ve kuruluşları, hastaların ve ziyaretçi ve refakatçi gibi yakınlarının can ve mal güvenliklerinin korunması ve sağlanması için gerekli tedbirleri almak zorundadırlar. Tutuklu ve hükümlerin sağlık kurum ve kuruluşlarında muhafazaları ile ilgili özel mevzuat hükümleri saklıdır."
17. Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma:
"Sağlık kurum ve kuruluşlarının imkanları ölçüsünde hastalara dini vecibelerini serbestçe yerine getirebilmeleri için gereken tedbirler alınır. Kurum hizmetlerinde aksamalara sebebiyet verilmemek, başkalarını rahatsız etmemek ve personelce düzenlenip yürütülen tıbbi tedaviye hiçbir şekilde müdahalede bulunulmamak şartı ile hastalara dini telkinde bulunmak ve onları manevi yönden desteklemek üzere talepleri halinde, dini inançlarına uygun olan din görevlisi davet edilir. Bunun için, sağlık kurum ve kuruluşlarında uygun zaman ve mekan belirlenir. İfadeye muktedir olmayıp da dini inancı bilinen ve kimsesiz olan agoni halindeki hastalar için de, talep şartı aranmaksızın, dini inançlarına uygun olan din görevlisi çağrılır. Bu hakların nasıl ve ne zaman kullanılacağı ve bu konuda alınacak tedbirler, sağlık kuruluşunun çalışma usul ve esaslarını gösteren mevzuatta ayrıca düzenlenir."
18. İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret:
"Hasta, kişilik değerlerine uygun bir şekilde ve ortamda sağlık hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir. Sağlık hizmetlerinde görev alan bütün personel; hastalara, yakınlarına ve ziyaretçilere güleryüzlü, nazik, şefkatli ve sağlık hizmetleri ile ilgili mevzuat ve bu Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde davranmak zorundadır. Sağlık hizmetlerinin her safhasında, hastalara, onların bedeni ve ruhi durumları dikkate alınarak, hangi işlemin neden ve nasıl yapıldığı, yapılacağı ve bekletilmeleri sözkonusu ise, bekletilmenin sebepleri hususunda gerekli ve yeterli bilgi verilir. Sağlık kurum ve kuruluşlarında, insan haysiyetine yakışır gereken her türlü hijyenik şartların sağlanması, gürültünün ve rahatsız edici diğer bütün etkenlerin bertaraf edilmesi esastır. Gerektiğinde, bu hususlar hasta tarafından talep konusu yapılabilir. Hasta ziyaretçilerinin kabul edilmesi, kurum veya kuruluşça belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ve hastaların huzur ve sükunlarını bozacak fiil ve tutumlara sebebiyet vermeyecek şekilde gerçekleştirilir ve bu konuda gereken tedbirler alınır."
19. Refakatçi Bulundurma:
"Muayene ve tedavi sırasında hastaya yardımcı olmak üzere; mevzuatın ve kurum imkanlarının elverdiği ve hastanın sağlık durumunun gerektirdiği ölçüde, tedaviden sorumlu olan tabibin uygun görmesine bağlı olarak, refakatçi bulundurulması istenebilir. Bu hakkın nasıl ve ne zaman kullanılacağı ve bu konuda alınacak tedbirler, sağlık kurum ve kuruluşunun çalışma usûl ve esaslarını gösteren mevzuatla ayrıca düzenlenir."
20. Dinlenme Odaları:
"Hastaların, sağlık kurum ve kuruluşlarında sağlık hizmetlerinden yararlanmaları sırasında hizmet sunulan her yerde oturarak beklemeleri sağlanır. Sağlık hizmetlerinden yararlanma sırasında hastaların veya yakınlarının beklemeleri gerekiyorsa mutlaka uygun ve rahat edilebilecek şekilde dinlenme odaları oluşturulur."
Artık haklarınızı öğrendiniz. Peki bir ihmalle karşılaştınız ne yapacaksınız. Hastanelerde kurulan hasta hakları biriminin yerini öğrenecek hemen hasta hakları biriminde sizi bekleyen görevli ile görüşerek sorununuzu çözeceksiniz. Yönergeye tekrar dönersek hasta haklan ihlallerine ilişkin şikayet süreci ve zaman şöyle işleyecektir;
"a) Hastanın görüş veya şikayeti aynı gün alınır. Şikayet formu doldurtulur.
b) Çok acil bir durum varsa çözülmesi yolunda hastane idaresi aynı gün bilgilendirilir.
c) Şikayete maruz kalan hastane çalışanından 1 gün içinde bilgi istenir. Hastane çalışanı bu bilgiyi en geç 2 gün içinde cevaplandırmak zorundadır.
d) Taraflar dışında bilgi alınması gereken kişiler varsa onlardan da bilgi istenir. (2 gün içinde)
e) Alınan tüm bilgiler ve belgeler hastane hasta hakları kuruluna dosya oluşturularak 3. günün sonunda dağıtılır.
f) Kurul haftada bir toplanarak (kurulun kendisinin belirleyeceği gün ve saat) dosyaları değerlendirir oy çokluğu ile karar verir. (En geç 11 gün içinde.)
g) Karar hasta haklan birimine bildirilir. Hasta hakları birimi raporları arşivler.
h) Şikayetten sonra en geç 15 gün içinde, sonuçtan taraflar haberdar edilir, i) Hastaya;
- Karar hakkında bilgi verilir.
- Bu aşamadan sonra yapması gerekenler konusunda bilgi verilir.
- Hastanın sonraki süreci takip etmesini kolaylaştırıcı olmak üzere irtibat veya kayıt numarası verilir.
- Kararın sonucu idari ve adli takip açısından hastane idaresine ve hasta haklan merkezine bildirilir.
- Tüm bunlar şifahi bilgi verilmesinin yanında muhakkak resmi evrakla hasta sahibine bilgi verilir."
Sonuç olarak, hasta haklarını şu şekilde özetleyebiliriz: Herhangi bir sağlık kuruluşunda insan haysiyetine uygun tedavi olma, sağlık hizmeti alma hakkınız vardır. Herhangi bir durumda bu haklarınızın ihlal edildiğini düşünüyorsanız saygı çerçevesinde, size hizmet eden görevlinin, hekimin de etten, kemikten yapılmış, sinirleri, duyguları olan insanlar olduğunu unutmadan, uygun bir dille hakkınızı arayın. Sorununuz çözülür, hakkınız iade edilirse ya da yapılan açıklama mantıklı ise teşekkür edin. Ama saygı çerçevesinde sorduğunuz sorulara saygısızca cevap verilir, haklarınız iade edilmezse hekim ya da personelle saygısız bir konuşmaya girmeden hasta hakları birimine başvurun. Belki sorununuz basit bir yanlış anlamadır. Hasta hakları biriminden şikayet dilekçesi yazmadan sorunun çözümünü istersiniz. Sorununuz iletişimle çözülemiyorsa şikayetinizi yazar sorunun araştırılmasını istersiniz. Unutmayınız ki hasta hakları her basit sebeple hekimi, personeli şikayet edip zaten zor şartlarda çalışan hekimleri demoralize etmek değildir. Küçücük muayene odasına komşunuzu kabul etmeyen, sizi 3 dakika bekleten hekimi şikayet etmek hasta haklarının amacına hizmet etmez. Gerçekten haklarınızın ihlal edildiğini düşünüyor, bu durumdan dolayı ciddi bir sorunla karşılaşıyorsanız resmi yollara başvurun, diğer basit durumlarda tatlı dille sorununuzu çözmeye çalışın.