Özefagus Hastalıkları, Özefagus Nedir
Özefagus ağız yolu ile alınıp farinxi geçen içeriklerin mideye ulaştırılması ile görevli bir tubuler organdır. Topoğrafik olarak servikal torasik ve abdominal özefagusa ayrılır. Trakea kolumna vertabralis aorta ductus torasikus sol ana bronş akciğer hilusları, mediastinal plevra ve bunlardan geçen damar ve sinirlerle komşuluğu vardır. Boyu 25 cm, kesici dişlerden kardiya ya kadar olan mesafe 40 cm. dir. Kesici dişler özefagus mesafesi 14,15 cm.dir.
Özefagusta üç darlık vardır
1. Farinxle birleştiği yerde
2. Sol ana bronşta kesiştiği yerde
3. Diafragma seviyesinde.
Özefagusun duvarı içten dışa doğru 4 kattan yapılmıştır.
1. Mukoza: Çok katlı yassı epitelden oluşur. Altında sırası ile lamina proprıya ve muscularis mukoza vardır.
2. Submukoza
3. Kas tabakası
a) Longitüdinal kas tabakası
b) Sirküler kas tabakası: 1/3 üst kısmı çizgili 2/3 alt kısmı duz kaslardan oluşur.
4. Fibröz doku: Kas tabakasını örterek onu çeviren fasia ile birleşir. Özefagus duvarında iki sinir plexus vardır. (Özefagus Kanseri)
a) iç ve dış tabakalar arasında Auerbach plexusu
b) Submukozada Meissner pleksüsü bulunur Bu pleksüslerde ganglionlar vardır. Bu ganglionlara da parasempatik preganglionik sinirlerin synapsis yaptığı yerlerdir.
Özefagusun venöz dolaşımı klinik yönden önem taşır. Torasik özefagus venöz kanını azigoz sistemine, abdominal öz. ise V. coronariya aracılığı ile V. porta sistemine boşattır. Bu iki sistem arasındaki anastomozlar yüzünden portal hipertansiyonda öz. varisleri gelişir.
Yutma, karmaşık ve iyi koordine edilen bir motor aktivitedir Yutma merkezi medulla spinalistedir. Solunum ve kardiyo inhibitör merkezlerle yakın ilişkisi vardır. Bu nedenle yutma sırasında solunum durur, kalb atım sayısı artar. Yutma işlemi 4 safha da mg. (Özefagus Atrezisi)
1 Lokmanın hava yolunun korunmasıyla birlikte farinxe aktarılması,
2 Üst öz. sfinkterinin gevşemesi,
3 Öz kası tarafından peristaltik kasılmaların başlatılması ve distal yönde ilerlemesi.
4. Alt öz. sfinkterinin gevşemesidir.
Özefagusta 3 türlü peristaltik hareket vardır.
1. Primer peristaltizm: Farinxte başlayan dalganın yayılmasından
ibarettir
2 Sekonder peristaltizm: Primer peristaltik hareket lokmayı özefagusdan geçirmeye yetmeyince gelişir ve onu tamamlar. Özefagus duvarının lokma tarafından gerilmesinden doğar.
3 Tersiyer Peristaltizm: Patolojik.durumlarda mg.
Özefagusun fonksiyonel ve anatomik bütün bozukluklarında teker teker veya çeşitli kombinasyonlar halinde ve değişik şiddette mevcut olabilen başlıca 4 semptom şunlardır;
1. Regürjitasyon:
Mide suyunun ve kimusun ağıza gelmesi ve dışarı atılmasıdır. Kusmadan farkı bulantısız ve atılanın az_oluşudur. Gastroözofajial sfinkter yetersizliğinde ve öz.un tam boşalamadığı hallerde mg. Başlıca akalaziya, özefagus dıvertikülü hıatus hernisi. özefaqus__tümor ve ülserlerinde görülür. Peptık ülserde hipersekresyon ve pilorda obstruksiyon veya spazm varsa gelişebilir. (Barret Özefagus)
Rüminasyon: Ağza gelen materyalin tekrar yutulması halidir. (Geviş netlime) Somatik bir nöroz dur.
2. Pirozis (Mide yanması)
Asid mide kapsamının özefagusa geri gelmesiyle oluşur. Distal özefagusta anormal nöromuskuler aktiviteye ve kas tonusunda bozukluğa veya (lastroozotajıal reflüxe bağlıdır. Aklorhıdrili şahıstada görülebilir
3. Dısfaji:
Yutma esnasında gıdanın takılıp duraklaması ile duyulan güçlük veya rahatsızlık hissidir. Yutma güçlüğü, hareket (motilite) bozukluklarına veya öz. tümeninin benign veya malign bir hastalık nedeniyle daralmasına bağlı
olabilir
Özefagus motilite bozukluğu ile seyredenler; Akalazva, Aperistalsis (scleroderma). diffuz özefagus spazmı.
Lümen daralması ile seyredenler; iltihabi hastalıklar (kandıda enfeksiyonu), maling tümörler (squamoz h. li veya adenokarsinom) . benign striktur (reflu. alkalen alımı) . özofajial web.
Odinofaii: Yutma sırasında duyulan ağrıdır. Genellikle özefagus tıkanması reflu özofajiti veya radyasyon hasarına bağlı mukoza hastalığı yahut viral yada mantara bağlı infeksiyonlarda o. ç.
4. Ağrı:
Özefagus duvarında gerginliği arttıran motor aktiviteden doğar Motor bozukluklar ye iltihabi lezyonlar büyük çoğunlukla distal öz. da oturduğu için ağrı en çok sternumun alt kısminda ve ksifoid bölgesinde duyulur. Devamlı ağrı penetrasyon ve perforasyon ihtimalinin düşündürür. Özofajial ağrı anjina pektoris ile karıstırılabilir
KALAZYA
Buna kardiyo özofajial relaxasyon da denir. Etyolojisi bilinmemektedir. Kardia açık ve gevşektir. regürjitasyon vardır. Akalazyanın tam tersidir Akalasya da KÖS spazmı mevcut iken burada KOS yetmezliği sonucu mide içeriği özefagusa regurjite olur. Özelllikle bebeklerde sık görülür. Erişkinlerde görüldüğünde KÖS yetmezliği denilir ve çok nadir rastlanır (Mide Özefagus)
Erkek/Kadın oranı 1'dir Hastalığın önemli komplikasyonları vardır En sık aspirasyon pnömonisi görülür Sık sık mide içindeki içeriğin özefagusa geçmesiyle ösefajit olur ve bu da hematemez yapabilir Uzun sürerse gelişme geriliğine yol açabilir.
1. Klinik bulgular. Neonatal devrede başlayan devamlı ve sık kusma. Ayrıca sık AC rahatsızlıkları.
2 Ba mideden özefagusa kolaylıkla kaçar.
3. Sağaltımdan tanıya. Bebek koyu mama ile beslenip bu sırada kucakta tutulursa kusma olmaz.
Akalazya Hastalığı Nedir
Kardianın spazmı akalazyadır. Proxi-malde dilatasyon olur. Bu genişleme süreyle orantılıdır. Özefagus hacmi normalde 150 cm3 tür, akalazyada bu 1-2 İt. olabilir. Daralan kısım daima düzgündür. Özefagus içinde ülserasyonlar olur. Kardia dardır ama organik lezyon yoktur.
Esas neden Auerbach myenterik plek-susundaki ganglion hücrelerinin olmayışıdır. Özefagus gevsevemez. Ganglion hücreleri muskularis tabakasındadır. Yokluğu ancak rezeksiyon yapılınca gösterilebilir. Oysa ba-zı hastalarda ganglion hücreleri bulunabilir. Bu yüzden etyolojide psişik bir neden de sözkonusu olabilir. Chagas hastalığında parazit ganglion hücrelerini özefagus ve kolonda parçalar. Aynı bulgular oluşur.
Akalazyada klinik
1. Disfaji ( % 100 görülür.)
2. Regurjitasyon ( % 75 görülür.)
3. Retrostemal ağrı (% 25 görülür.)
4. Yutma güçlüğü hem katı hem de sıvı gıdalar için geçerlidir. Ca'ya bağlı darlıklarda ise önce katı, sonra hem katı hem sıvı gıdalar alınamaz. Semptomlar daima intermitantdır Hastalık ilerleyince devamlı hale geçer.
Gıdalar takılınca hastalar 1-2 bardak su içerler. Ağırlık nedeniyle spazm çözülür. Ya da göğüs içi basıncını arttırırlar, gıdalar geçer. Bazen bunlar yapılsa bile gıdalar mideye gitmez, kusarlar. Kusmuk kötü kokuludur. Akşam yatınca orise. oradan da trakeaya kaçabilir ve öksürük nöbeti başlar.
Kontraktil Halka
Özefagus alt ucunda ösefagogastrik birleşkenin 2.5-5 cm. üst kısmında bulunur. Özefagusun lümen eksenine dikey olur. Ba'lı grafide 2-6 mm. yüksekliğinde keskin kenarlı (-) gölge şeklinde görülür. Halka özefagusta simetrik darlık yapar. Daima diafragma üstünde oluşur.
Asemptomatik insanların %1-6'sında bulunur. Bu halka çapı 3-3. 5 mm. arasındadır 13 mm. 'den küçük ise disfaji oluşur. 25 mm. 'den büyükse asemptomatiktir Semptom yıllarca süren intermitant disfajidir. Nöbet sıklığı darlığa bağlıdır. Nöbet sıklıkla ekmek, et gibi katı yiyecekler yiyince, büyük lokma yutunca başlar. Retrostemal takılıp kaldığı yeri kesin olarak lokalize edebilir.
Tanı röntgenle konur. Ösefagoskopi diğer organik hastalıklardan ayırır. Sağaltım için önce dilatasyon yapılır. Yarar sağlamazsa cerrahi olarak dar seğmenle müdahale edilir
Dıffüz spazmlı hastalarda anti-kolinerjik ilaçlar, sedatifler verilir. Disritmide ise kolinerjik ilaçlar verilir.