Akciğer Kapasiteleri
1) İnspirasyon Kapasitesi [(IK) (IC)]: Solunum volümü ile inspi-rasyon rezerv volümünün topla-mıdır. Yatklaşık 3500 mi. dir.
2) Fonksiyonel Rezidüel Kapa-site [(FRK) (FRC)]: Ekspirasyon rezerv volümü ile rezidüel vo-lümün toplamıdır. Normal bir ekspirasyon ile yaklaşık 2300 mi. hava akciğerde kalır. Obst-rüktif akciğer hastalıklarında artar, restriktif hastalıklarda azalır.
3) Vital Kapasite (VK) (VC): En sık kullanılandır. Maksimal bir inspirasyondan sonra yapılan tam bir ekspirasyon ile çıkarılan havadır.
Yaklaşık 4600 mi. dir. Uzun, zayıf, atletik kişiler, şişmanlara göre daha büyük vital kapasiteye sahiptir.
Birinci Saniye Vital Kapasite (FEV1.C sec). En derin bir (Zorlu Ekspirasyon Hacmi) inspiriumdan sonra hasta gücünün yettiği kadar süratle üfler ve ilk saniyenin volümü ölçülür. Obstrüktif hastalıkların en iyi göstergesidir.
4) Total Akciğer Kapasites[(TAK) (TAC)]: En derin bir inspirasyondan sonra akciğerlerde bulunan en büyük hava hacmidir. Yaklaşık 5800 mi. dir. Vital kapasite ile rezidüel volümün toplamına eşittir.
Ölü Boşluk
Gaz' diffüzyonunun meydana gelmediği ağız, boğaz, trachea ve bronşlara ait boşlukların volümüdür. Erişkinlerde 150 mi. kadardır. Solunum volümünden ölü boşluk çıkarılırsa, her inspiryumda alveollere erişen havanın miktarı ortaya çıkar (VA)
Maksimum Solunum Kapasitesi [(MSK) (MBC)]:
Kişinin azami gücünü sarfederek yaptığı solunumun 1 dakikadaki volümüdür. Solunum 10 sn. yaptırılır: 6 ile çarpılır.
Alveol Ventilasyonu ve Ölü Boşluk
Normal bir solunumda hava, solunum yollarını doldurarak terminal bronşiollere kadar iner. Çok küçük bir miktar alveollere ulaşır. Temiz hava, terminal bronşiollerden alveollere diffüzyon hareketiyle ulaşır. İnspirium ile alının havanın bir bölümü gaz değişimine katılmayan solunum yollarına dolar (Ölü Boşluk). Gaz değişimi yapılmayan bu alanlara anatomik ölü boşluk da denir. Fizyolojik ölü boşluk ise, anatomik ölü boşluk ile alveoler ölü boşluğun (fonksiyonel olmayan alveoller) toplamına eşittir. Fizyolojik öjü boşluk solunum fonksiyonları açısından asıl değerli olandır. Ölü boşluğun artışı, Iveol ventilasyon azalışı ile sonuçlanır. Ölü boşluk alınan ahavanın ısıtılmasını ve nemlendirilmesini sağlayarak, arter kanında ısı farkına neden olmamaktadır.
Küçük hava yolu obstrüksiyonunu ölçen testler:
2 mm. 'den küçük hava yolları için kullanılır.
a. Max. Expirasyon akım volüm eğrileri,
b. Kapanma volümü
Max. Expirasyon akım volüm eğrisi:
TLC'den itibaren max. expirasyonda hava akımı ile volümü arasındaki ilişkiyi gösterir.
MEAVE, fonksiyonel bozukluğun tipini tayine yarar (obstriktif-restriktif) .
Obstruktif AC hast.: Hava akımında hız azalmasına bağlı olan, amfizem, astım, bronşiolit, brınşiektazi, kistim fibozis bu gruba girer.
Restriktif AC hast.: AC volümünü azaltan intersisyel ac hst. lan, plevra, göğüs duvarı ve nörolojik defisitler, cerrahi lobektomiler.
Obstrüksiyonda orta ve alt segmentte hava akımı azalmıştır, adeta ça-naklaşmıştır. Volüm eksenine yaklaşmıştır. Restriktif akciğer hastalıklarında volüm azalması nedeniyle eğri normalin minyatürü gibidir.
MEAVE yazdırılırken şahsa hava ve He + 02 inhale edilir, eğri tekrar yazdırılır. Obstrüktif hastalıkların erken dönemde tanımlanmasına yardım eder.
b. Kapanma volümü;
Normal expiriumda tam nefes verilince akciğerin alt kısımında alveoller kapanır. Kapanan alveoldeki havanın volümü kapanma volümü ile tayin edilir
Bunun için derin exp. 'dan sonra He, 100 02 ile solutulur. İnsp. 'da alveolde dağılan He'un 2. exp. 'da çıkışına göre eğri çizdirilir. Kapanma volümü trasesinin 4 fazı vardır. 1. faz düzdür. 3. faz alveolden gelen He nedeniyle platodur. 4. fazda yukarıdaki alveolden He. gelir. Kapanma volümü buradadır. 20-80 yaşında 10-40'dır
KV/TLC veya KV/VC
KV amfizemde, AC'in esnekliği azaldığından artar
3. Difüzyon kapasitesinin ölçümü 2 yolla olur. -Tek soluk yöntemi,
-İstirahat ventilasyonda difüzyon ölçmek.
-Tek soluk yönteminde şahsa %0. 25 CO solutulur. Birkaç dakika şahıs soluğunu tutar. Bundan sonraki exp. Havasında CO konsantrasyonu tayin edilir. Normal erişkinde değer 14-25 ml/dk. /mmHg. 'dir. : DA
-İstirahat ventilasyonunda: Hastaya birkaç dakika CO solutulur. Exp. havasında CO hesaplanır. Bulunan değer diğerinden 1/3 az olabilir.
02 ile de difüzyon kapasitesi ölçülebilir.
Kollagen doku hastalıkları, radyasyon pnömosini, yaygın akciğer fibrozisinde difüzyon kapasitesi azalır. Kronik bronşitte azalmaz.
4. Perfüzyon ölçümü Xenon133 IV verilir. Dedektörle taranır
5. Kan gazları analizi: Fonksiyon testleri ile birlikte yapılır. A. bracialis, radialis ve femoralisten kan alınır 3 yöntemle alınır.
1. Manometrik yöntem
2. Spektrofotometrik yöntem
3. Polarigrafik yöntem.
1- p02-pC02 tayin edilir.
2- 02 satürasyonu da saptanır.