Pnömoniler, Aspirasyon Pnömoniler
Bakteri alveollere girmelidir. Bunun için inhalasyon, aspirasyon şarttır, inhalasyon için konakçı savunma mekanizması bozulmalıdır. Mukosilier fonksiyon bozulması ile inhale edilen partiküller direkt alveole gider. Bu fonksiyonu soğuk, sigara, konjenital olaylar (kartagener sendromu-immobil silia) bozar. Mukosilier fonksiyon bozukluğunu hekimlerde yapabilir. Trakeotomide üst silier fonksiyon yok edilmiş olur.
Alveoler makrofajların fonksiyonu bozulursa pnömoni gelişir. Kronik sigara, alkol alımı, kalp yetmezliği ile bu olay gelişebilir. Aspirasyon pnömonisi oral hijyeni bozuk kişilerde, yutma güçlüğü ve bilinç bozukluğu olanlarda görülür.
Pnömoni Nedeni Bakteriler
Erişkinde en sık S. pneumonia, S. aureus, Klebsiella görülür. Ancak diğer bakteriler de etken olabilir.
-Normal kişide. Virüs, mikoplazma, S. pneumonia
-Pulmoner hastalığı olanlarda. Pnömokok, H. influenza, gram (-) aerobik bakteriler, anaeroblar, legionella
-Kronik alkoliklerde. Gram (-) bakteriler, pnömokok, legionella
-Hastanede yatanlar. Gram (-) bakteriler, staf.
-immünosupresiflerde. Gram (-) bakteriler, staf., nokardia, mantar, parazit
S. Pneumonia Pnömonisi
%5-70 oranında normal florada bulunur. Mukosilier fonksiyon bozulursa inhalasyon ile hastalık yapar. Çok genç ve çok yaşlılar pnömokokkal enfeksiyona duyarlıdırlar. Kronik obstrüktif AC bozukluğu, diabet. kronik alkolizm, siroz, multipl myelom, orak hücre anemisi olanlarda duyarlıdır
Mukosilier fonksiyon bozulunca AC'de ödem sıvısı toplanır ve kan hücreleri birikir. Hastalık plevraya veya lenfatiklere ilerler. Lenf dolaşımından kana karışır ve uzak dokulara yayılabilir. Meninx, kalp kapakları, kemik tutulabilir.
Klinik
inkubasyon süresi 1-3 gündür. Çoğu hastada daha önce ÜSYE vardır. Tek bir titremeyle yükselen ateş vardır. 40-42°C olabilir ve kriz şeklinde yükselir, lizis şeklinde düşer. Öksürük ilk 1-2 günde kuru, sonra pürülandır. Balgam önce sarı-yeşildir ama klasik olarak pas rengidir. Plevral tipte ağrı vardır (nefes alınca artan) , non-spesifik belirtiler vardır.
Fizik Bulgular
Hasta genelde gençtir. Ağır bir görünümü vardır. Bazılarında siyanoz olabilir ama şart değildir. Herpes labialis görülür, inspeksiyonda hastalıklı taraf solunuma az katılır. Palpasyonda hastalıklı bölgede vibrasyon torasik artmıştır, aynı bölgede perküsyonla matite alınır. Oskültasyonda bronkial ses, railer, frotman duyulur. Bu bulguların hepsine birden konsolidasyon bulguları denir.
Laboratuar
. Beyaz küre artar, nötrofiller artar.
. Sedimantasyon artmıştır.
. Balgam yaymasında gram (+) diplokoklar ve nötrofiler görülür. Hele nötrofiller fagosite etmişse kesin tanıdır.
. Balgam kültüründe %50, kan kültüründe %20-30 pnömokok ürer.
. Serolojik testler yararlıdır. Latex vb.
. AC bulguları, hipoksemi
Tedavisi
Komplike değilse penisilin ile yapılır. Penisilin prokain 2 x 800. 000'ü verilir. Ateş düştükten 5 gün sonrasına kadar devam edilir. Altta yatan başka bir hastalık yoksa ateş 24 saat sonra lizisle düşer. Nadiren 36-48 saat sürer. Penisiline allerji varsa eritromisin 4 x 500 mgr oral veya sefalotin 2-4 gr/gün verilir.
Komplikasyon olarak akut solunum yetmezliği, kalp yetmezliği, şok, AC absesi, plevral efüzyon olabilir. Ampiem varsa göğüs tüpü konur. Endokardit, menenjit, septik artrit gelişebilir.
Pnömokokkal aşı vardır. 14 değişik Ag'den hazırlanmıştır. 14 tipe karşı immünite olur. Bu Ag'ler %70 pnömokokkal Ag'yi içerir. Son yıllarda 23 tipe çıkarılmıştır. Bu %81'ini önler. Aşılar kronik obstrüktif AC hastalığı, kalp yetmezliği, diabet, nefrotik sendrom, kollajen doku hastalıkları olanlara ve 65 yaş üstündeki hastalara yapılır. Tek doz verilir ve 5 yıl korur
Stafilokokkal Pnömoni
%1-3 pnömoni nedenidir. Influenza sonrası pnömoniler orofaringeal florası staf. ile kolonize olan hastalarda görülür. IV ilaç alışkanlığı olanlar insülin kullanan diabetikler hemodializdeki kronik böbrek hastaları risk grubudur. 2 şekilde gelişir.
-Primer. İnhalasyon ile post viral oluşur. Hastanede aspire eden hastalarda olur.
-Sekonder. Hematojen yayılım sırasında olur.
Klinik çok ağırdır. Viral enfeksiyon sonrasında ateş düşmez, öksürük ve pürülan balgam olur. Toksik bir tablo vardır. Her iki ACİ de tutar. Çoğu hastada ağır dispne ve hipoksi vardır. Çoğunlukla birden fazla lob afetzededir. Çocuklarda pnömatosell denilen küçük hava keseleri oluşabilir. Yetişkende ise abse formasyonu görülür. Bu abseler rüptüre olur ve pyopnömotoraks gelişebilir.
Tedavi
Antistaf. penisilinler kullanılır. Metisilin, nafsilin, oksasilin 8-12 gr/gün kullanılır. Tedavi süresi kliniğe bağlıdır. Normalde 2 haftadır. Ampiem. abse varsa 4-8 hafta sürdürülebilir Penisiline .allerjisi varsa vancomisin 2 gr/gün veya sefalotik 8-12 gr/gün verilir. Mortalite yüksektir. Erken tanı ve tedaviyle bile ölüm %30'dur.
Klebsiella
Alkolik, diabetik, hastanede yatan hastalarda olur. %50 mortalite vardır. Ateş, titreme, tipik balgam (kiremit kırmızısı, jelatinöz) , balgam son derece yapışkandır, dispne, konsalidasyon bulguları vardır. Balgamın gram ile boyanması tanıyı koydurur. Hastalık genelde sağ üst lobu tutar. O kadar çok konsalidasyon vardır ki, fissür bombelik yapar, sedding fissür denir. Çok hızlı abseleşme olur. Balgam ve kan kültüründe üreme olabilir.
Tedavi
-Aminoglikozid. Gentamisin, tobramisin 5 mgr/kg/gün
-Birinci jenerasyon sefalosporin. Sefalotin, sefazolin
Diğer gram (-) 'ter de nekrotizan gidiş, abse formasyonu, ampiem sıktır. Her iki AC'yi tutarlar. E. Coli daha çok kanla gelir. Psödomonas daha çok nötropenik, hematolojik malignansisi olan hastalarda görülür.
Lejyoner Hastalığı
Legionella bakterisi ile olur. Multi sistemiktir. SSS, KC, böbrek, AC'yi tutar. Bilinç bozukluğu yapar. Kreatin, BUN, KC enzimleri artar. AC'de railer duyulur. Balgamda PNL var, bakteri yoktur. Tanı seroloji ile konur. Tedavi eritromisindir.