Bisinosis Nedir
Pamuk, keten ve kenevir tozlarının inhalasyonu ile oluşan bir pnömo-konyosistir. Toz inhalasyonu yoğunlaştıkça hastalık oranı ve ciddiliği artar. Hastalığın ilginç bir patogenesi vardır; sağlıklı bir insan pamuk, keten ve kenevir tozlarını inhale ettiği zaman hemen hastalık oluşmaz. Uzun bir süre çalıştıktan sonra ciddi bir öksürük, göğüste sıkışma hissi, hırıltı ve efor dispnesi husule gelir. Astmaya benzeyen bu belirtiler hafta tatili bitip pazartesi işe başlayınca oluşur. Genellikle haftanın diğer günlerinde kaybolur. Bu nedenle bu hastalığa "pazartesi ateşi" adı da verilir.
Patolojik incelemede kronik bronşit ve uzun süre hasta olanlarda amfizem bulguları izlenir. Hastalığın tekstil tozlarında bulunan bazı maddelere karşı allerjik reaksiyonla ilgisi vardır. Hasta çalışma yerinden uzaklaşınca hastalık belirtileri kaybolur.
Ekstrinsik Alerjik Alveolitis
(Hipersensitive Pnömonitisi)
Çiftçi Akciğeri
Organik tozlarda bulunan spesifik antijenlerin inhale edilmesiyle alveollerde oluşan allerjik hastalıklara "ekstrinsik allerjik alveolitis" veya "hipersesitive pnömonitisi" adı verilmektedir.
Çiftçi akciğeri
Ekstrinsik allerjik alveolitise sebep olan bir hastalıkdır.
Küflü saman veya diğer küflü nebat tozlarının inhalasyonu ile oluşan bir akciğer hastalığıdır. Hastalık nemli ve küflü saman ve diğer nebatta bulunan termofilik bazı aktinomikoz antijenlerinin inhalasyonu ile oluşur.
Patoloji
Akciğer lezyonlarınm topografik yayılışı bronkopnömoniye benzer. Alveol kapillerinde akut vaskülitis, fibrin, nötrofıl, eozinofîl ve monosit löko-sit infıltrasyonu vardır. Bu lezyonların ortasında obstrüktif bronşiyolitis gelişmiştir. Hastalığın bu akut döneminden sonra kazeifıye olmayan granuloma ve interstisiyel pnömonitis gelişir. Hastalık giderek artan fıbrosis, pnömonitis ve amfızem karışımı bir doku değişikliği gösterir.
Klinik belirtiler
Genellikle akut ve kronik olmak üzere iki grup klinik belirtiyle karşılaşılır. Akut belirtiler antijenlerin inhalasyonundan 4-8 saat sonra dispne, öksürük, halsizlik, titreme, ateş ve bazan hemoptizi ile izlenir. Daha çok görülen kronik formada hastalık sinsi bir gidiş gösterir, giderek ilerleyen dispne, öksürük, zayıflama, titreme, ateş, halsizlik ve ağrı gibi lokal ve sistemik belirtiler vardır. Klinik belirtilerin önemine karşın, oskültasyonda ancak seyrek krepitan railer duyulur. Özellikle özgeçmişinde allerji olan hastaların bazılarında klinik belirtiler "astma bronşitine" benzer. Antijen inhalasyonunun tekrarı akut ve subkronik belirtilerin ve akciğerde fıbrosis'in artmasına sebep olur. Hastalık tanısında küflü samanda çalışma hikâyesi önemlidir. Bu hastaların serumunda presipitinler vardır. Hasta serumu termofil aktinomikoz anti-jenleriyle karşılaştınlırsa presipitinlerin varlığı anlaşılır.
Radyolojik bulgular
Hastalığın akut döneminde akciğer radyografisi her iki akciğerde granüler veya nodüler bir yayılma gösterir. Tabanlar ve apekslerde lezyonlar yok denecek kadar azdır. Bazı lezyonlar sarkoidozda görülen kar parçalarına benzerler. Ancak çiftçi akciğerinde hilus veya mediasten lenfadenopatisi görülmez. Hasta antijenlerin bulunduğu yerden uzaklaşırsa akciğer radyografisi normale döner. Antijen inhalasy onuna devam eden hastaların akciğer radyografisinde nodüler lezyonların yerini yaygın kaba retiküler bir infiltrasyon (interstisiyel fıbrosis) alır ve amfızem değişimi izlenir.
Akciğer fonksiyon testleri
Özellikle difüzyon kapasitesi azalır. Bundan başka vital kapasite, eks-pirasyon hava akımlarında azalma izlenir. Bazı vakalarda obstrüktif fonksiyon anormalliği gelişebilir. Akciğer radyografisinde görülen anormallikler kaybolunca solunum fonksiyonları normale döner.
Tedavisi
Samanların iyice kurutulması ve depo edilen yerlerin iyice havalandırılması gerekir. Allerjik hastalar uyarılmalı ve hastalık geçirmiş olanlar başka işlerde çalışmalıdır. Bu amaç için yapılan maskelerin kullanılmasiyle antijenli toz inhalasyonu önemli sayıda azalır. Akut ve subakut hastalarda streoid tedavisiyle çok kez iyi bir sonuç sağlanır.