Çocuklarda Huzursuz Bacak Sendromu
HBS çocuklarda da görülüyor mu? Evet. Çocukluk ve gençlik dönemlerinde bacaklardaki yakınmalar tam anlatılamadığı için büyüme ağrısına, beldeki bir probleme veya psikolojik bir soruna bağlanabilir. Bununla beraber olguların oldukça büyük bir kısmında belirtiler erken yaşta çıkmasına rağmen tanının geç konması HBS'yi birincil olarak erişkinlerin bir sorunu olarak göstermektedir.
Erişkinler için aranan tanı kriterleri çocuklar için de geçerlidir. Çocuğun gündüz gösterdiği hırçınlık, gecedeki uyku kaybına bağlı olabilir. Bacaklarındaki duyu bozukluklarını anlatamayacak kadar küçükse, uykuya geçiş süresi geç ve mücadeleli ise geceleri sık uyanabilir; uykusuzluk çekebilir. Yatağa girmeden önce motor huzursuzluk (aşırı hareket) görülebilir. Yatakta çok dönme, sağa-sola çarpma, bir bacağı diğerine sürtme, bacaklardaki sürtünme izlerine rağmen sürtmeye devam etme görülür.
Ayrıca çocuk yataktan kalkar, yürür veya yerde sürünür. Uyku esnasında bacak atmaları görülür. Bu şikâyetler, başka bir hastalığa bağlanamazsa "çocukta HBS" kesin akla gelmelidir.
Çocuklarda bacaklardaki duyu yakınmaları (ağrısız veya ağrılı) "büyüme ağrısı" olarak geçiştirilmemeli, tanı kriterleri uyuyorsa ve hele ailede varsa HBS tanısı akla gelmelidir. Belirtiler sübjektif olduğundan (hastanın hissetliklerine dayandığından) çocukların bunları anlatması güç olabilir. Objektif (ölçülebilir) kriter PLMS kaydı olmakla beraber, kolay uygulanabilen bir test değildir. PSG yapılabilirse çocuklarda PLMS'lerin geceden geceye miktarsal değişiklikler gösterdiği saptanabilir.
huzursuz bacak sendrom
0-10 yaş arası HBS görülme oranı yüzde 19,6, 11-20 yaşlarda yüzde 24,3 bulunmuştur. Son grupta ortalama 32 yaşına kadar yakınmalar dikkati çekip yardım aranmamış, 50 yaşına kadar doğru tanı konmamıştır. Çocuk ve HBS ilişkisinde, yanlış olarak "büyüyünce geçer" denilerek, yeterince üzerinde durulmadığı kanaati vardır. Çocuklarda HBS tedavisinde de erişkinlerde kullanılan ilaçlar kullanılır.
Dikkat Kusuru ve Hiperaktivite Bozukluğu (DKHB) gösteren çocuklarla HBS'li çocuklar arasında bir ilişki var mı?
Hiperaktivite, "aşırı hareketlilik" anlamına gelir. DKHB, çocuklukta değişik nedenlerle ortaya çıkan bazı belirtiler topluluğudur. DKHB gösteren çocukların bir kısmı HBS belirtileri de gösterebilir. Bu iki hastalıkta da hareketlerde artma, uyku bozukluğu ve uykuda periyodik bacak hareketleri (PLMS) görülebilir. DKHB'li çocuklarda, periyodik bacak hareketlerini bacaklardaki duyu bozukluğuna bağlayanlar olmuştur. Dikkat bozukluğu HBS'lilerde yoktur. PLMS'lerin yaşlılarda, HBS'li çocuklar ve DKHB gösteren çocuklarda da görülmesi anlamlı olabilir. Bunlar, insanı ayakta dik tutup iki ayak üzerinde yürüten hareket sisteminin (ekstansor motor system) "olup düzelen" bozuklukları yelpazesinde değişik hastalanma halleri olabilir. Düşük dozlarda Levodopa tedavisi DKHB gösteren çocuklarda da etkili bulunmuştur. DKHB'nin tedavisi yeni ilaçlarla mümkün olup tedavi buluğ dönemine kadar devam etmelidir. Çocuk bu dönemdan sonra normal yaşamını sürdürebilir.
HBS belirtilerinin şiddeti klinik olarak değerlendirilebilir mi?
Uluslararası HBS veya RLS Çalışma Grubu Değerlendirme Ölçeği (skalası)'ne göre yapılabilir. Aşağıdaki on soruya göre son iki hafta içinde HBS'li hastanın yaşadığı belirtileri veya semptomları derecelendirebilir.