Multipl Organ Yetmezliği (MOY)
Sepsis gelişimi için öncelikle tetıkleyici bir neden veya ajan olması gereklidir. Sepsis i takiben akut solunum yetmezliği yada akut respiratuvar distres sendromu (ARDS) ve bunun da sonucunda multipl organ yetmezliği (MOY) gelişir. Ağır travma hastalarının büyük bir bölümünde öncelikle sistemik inf-lamatuvar yanıt sendromu (SİYS) gelişir. SİYS gelişimi infeksiyöz veya infeksiyon dışı nedenlerle olabilir. SİYS tanımlaması:
1. 38°C'nin üzerinde veya 36°C'nin altında vücut ısısı
2. Dakikadaki nabız sayısının 90'dan fazla olması
3. Lökosit sayısının 12,000'den fazla veya 4,000'den az olması veya % 10'dan fazla olgunlaşmamış türlerin görülmesi
4. Dakikadaki solunum sayısının 20'nin üzerinde olması veya arteryel karbondioksit (PaC02) değerinin 32 mm Hg'dan az olması olarak yapılmaktadır. Bu bulgulara ek olarak bir infeksiyon kaynağı bulunması durumunda, tablo "sepsis" adını almaktadır. Sepsis kendi içinde de, olayın şiddetine göre; hafif, orta ve ağır olmak üzere üç tipte incelenmektedir.
ARDS ise: 1. akut başlangıç 2. akciğer grafisinde bilateral infiltrasyon 3. Pa02/Fi02 oranının 200'den az olması 4. pulmoner kapiller vedge basıncının (PKWB) 18 mm Hg veya altında olması veya sol at-rial hipertansiyon bulgusu olmaması ile tanımlanabilir. Yapılan çeşitli çalışmalarda travma sonrası açlıklarda yada sadece parenteral yolun kullanımı durumunda mukoza protenlerinin azaldığı, ince barsak villus'larında yükseklik kaybı geliştiği, ve hücresel bağların bozulduğu ve bunun sonucunda da bakteryel translokasyon geliştiği belirlenmiştir. Bu nedenle son yıllarda travma hastalarında barsak sistemini 24 saat gibi erken dönemde devreye sokan enteral beslenme, parenteral beslenmeye yeğlenmekte ve böylece bakteryel translokasyon olasılığının azaldığı vurgulanmaktadır.
MOY çeşitli çalışmacılar tarafından akciğerler, böbrekler, karaciğer, kalp, sindirim sistemi, hematolojik sistem, merkezi sinir sistemi ve metabolik kom-ponentlerde bozulma olarak tanımlanmaktadır. MOY gelişimi konusunda ileri sürülen 4 ayrı hipotez vardır. 1. Bakteryel translokasyon yaralanma sonrası şok gelişiminde önemli bir rol oynamaktadır. 2. Bakteryel translokasyon erken gelişen SİYS'e neden olur. 3. Geç infeksiyonların kaynağı barsak-tır. 4. MOY nedeni barsak kaynaklı infeksiyonlar-dır. Aslında bu hipotezlerin hepsinin ortak noktası, barsak mukozasından salman Ig A düzeyinin azalmasından dolayı humoral bağışıklık sisteminin zayıflaması ve MOY'e eğilimin artmasıdır.
MOY'deki akciğer yetmezliği: hipoksi gelişmesi, böbrek yetmezliği: kreatinin değerinin 2 mg/dl'nin üzerinde olması, kalp yetmezliği sistolik tansiyon arteryel'in 100 mm Hg'dan az olması veya inotrop ilaçların desteği gereksinimi olarak tanımlanmaktadır. Gastrointestinal sistem (GİS) yetmezliği: GİS kanamaların veya ileus'un görülmesi, hematolojik yetersizlik: lökosit, trombosit veya eritrosit sayılarında düşme, metabolik bozukluklar ise şekeri dengeleyebilmek için insülin gereği duyulması olarak tanımlanmaktadır. Organların bir veya birkaçında yetmezlik bulgularına rastlanabilir. Yetmezlik içine giren organ sayısının ve travmanın şiddetinin artışına paralel olarak, mortalite de artmaktadır. Kan transfüzyonü sayısının artması ile birlikte MOY olasılığı da artmaktadır. MOY gelişme olasılığı 1-5 Ü kan transfüzyonü ile % 10'un altında iken, 20 Ü'nin üzerinde bu oran % 50'yi aşmaktadır.