Alçı Uygulaması
Alçı sargı, yarı hidrate kalsiyum sülfattır. Suyla karıştırıldığında, hidrate kalsiyum sülfat oluşur ve ısı buharlaşır. Alçı sargı bandajları yuvarlak sargı ya da hazır atel sargı şeklinde bulunabilir. Burada açıklanan rulo tekniğidir. Farklı tiplerde eksternal bandajlar vardır, bazıları daha çabuk kurur (Şekil 119), bazıları radyoaktiviteye geçirgen, bazıları daha hafif, bazıları da suya dayanıklıdır. Alçı sargı, en sık kullanılan şeklidir.
HASTANIN HAZIRLIĞI
1. Alçı sargı uygulanmadan önce doktorun ekstremiteye vermek istediği pozisyon belirlenir. Yaralanan alana göre, hasta sandalyeye oturtulur ya da alçı masasına yatırılır.
2. Alçı uygulanmadan önce hastaya, yapılacak işlem açıklanır.
3. Alçı genellikle kırık manipülasyonla yerine oturtulduktan sonra anestezi altında uygulanır.
4. Dirsek üstü, diz üstü ve silindir alçı uygulamaları için bütün ekstremite açıkta bırakılır.
5. Yaralanan bölgedeki bütün takılar çıkartılır ve alçı sargı kullanıldığı sürece yeniden takılmaz.
6. Alçı uygulanırken hastanın giysileri plastik bir örtüyle korunur.
7. Pamuklu tübüler bandaj veya ortopedik yün sargı uygulanmasından önce herhangi bir laserasyon veya abrasyon varsa temizlenmeli ve akıntılı bölgeler not edilmelidir.
8. Kol veya diz üzerine uygulanan alçılarda, konstriksiyonu önlemek için dikkatli olunmalıdır.
ORTOPEDİK YÜN SARGI UYGULAMASI
Ekstremite etrafına düzgün bir şekilde, kırışıklık oluşturmadan sarılmalıdır. Bu sargı vücut şeklini ve kemik yapılarını rahatlatmak için önemlidir. Çok ödemli alanlar ve kemik yapılar çift kat yün ile korunur.
ALÇI SARGI UYGULAMASI
1. Kullanılacak su asla sıcak olmayıp ılık olmalıdır. Ilık su alçının kurumasını çabuklaştmr.
2. Bir elle bandajın ucu, diğer elle alçı rulo tutulur. Köpükler sonlanana kadar suda bırakılır.
3. Rulo alçı sudan çıkarılır, hafifçe sıkılır.
4. Her seferinde bir önceki genişliğin 2/3'ünü kapatacak şekilde alçı sarılır. Vücut girintileri ve kemik çıkıntıları düzeltilir. Bunu gerçekleştirmek için pli yapmak gerekebilir.
5. Alçı avuç içi ile şekillendirilir, alçı sargının katları arasında hava kalmamasına dikkat edilir.
6. Alçı, eşit kalınlıkta olmalıdır. Eşit olmayan kalınlık, son sargının kırılmasına neden olur.
7. Alçı, ekstremiteyi tamamen çevreler. Slab alçı organın sadece bir bölümünü örter. Total alçılarda dolaşım sleb alçıdan daha fazla bozulabilir. Slab alçı acil durumlarda daha çabuk çıkartılabilir.
8. Total alçı uygulamadan hemen sonra alçı bıçağı kullanarak uzunlamasına kesilebilir. Kesme içteki yün sargıya kadar yapılır. Backslab alçı bu şekilde açıldığında ödem azalır, açık yara varsa gözleme şansı olur.
9. Total alçı iki parça olabilir (Her iki yanda boşluk verilir; eğer üst kısım çıkartılacaksa, backslap alçı kalır ve krepe bandajla pozisyon verilir. Backslab alçı doğrudan da yapılabilir.
10. Alçı uygulamasından sonra hasta derisinde kalan alçı parçaları temizlenir.
ALÇININ ÇIKARTILMASI
1. Hastaya işlem açıklanır, alçı kesme motorunun gürültülü çalıştığı ve tehlikeli göründüğü anlatılır.
2. Motorun kesici ucu önden arkaya doğru bastırılır. Deriyi kesebileceği için çok dikkatli olunmalıdır. Hastanın derisi ve alçı sargı arasında ortopedik yün sargı bulunmalıdır.
3. Alçının üzerine bıçağın ucu bastırılır. Bütün alçı boyunca ilerletilir, uçlara dikkat edilir. Alet aynı alana birkaç saniyeden fazla uygulanmaz, çünkü ısı oluşturur. Hareket yönü yukarı ve aşağı doğru olup, yanlara doğru değildir.
4. Elektrikli motor kullanırken eller kuru olmalıdır (elektrik şokundan korunmak için).
5. Elektrikli motor oksijen yanında kullanılırsa patlayabilir.
6. Alçı makasını kullanırken alt ucu alçıya paralel olarak tutulur ve üst ucu yukarı aşağı doğru hareket ettirilir.
7. Alçı makasının üstü yukarı uca doğru dikkatle itilir (bıçağı kapamadan önce organa değmemesine dikkat edilir) Eklem etrafında daha dikkatli olunur.
8. Kemik çıkıntıları ve kavislerde kesik olmamasına özen gösterilir.
9. Alt ekstremite alçıları, kolay çıkması için her iki taraftan kesilebilir.
10. Üst ekstremite alçıları genellikle uzunluğu boyunca kesildikten sonra daha kolay çıkartılır.
11. Alçı açıldıktan sonra altındaki ortopedik yün makasla kesilir ve alçı çıkartılır.
Alçı Uygulanan Hastaya Öneriler
1. Parmaklarda morarma, şişme, aşın ağrı, soğuma, sertlik, kırmızılık veya sızlama olursa hemen hastaneye geri gelinir.
2. Alçı sargının kuruması 48 saati bulabilir, bu sürede hasta ağırlığını alçıya vermemelidir.
3. Alçıya alman ekstremite kururken bir yastık veya askı ile yüksekte tutulur.
4. Alçı ayaktaysa, yatarken ya da otururken ayak bel hizasından yüksekte tutulur.
5. Alçının kuruması için saç kurutma makinesi veya doğrudan ısı uygulanmaz, alçı kırılabilir.
6. Alçı kuru tutulur.
7. Alçı üzerine keçeli kalemle yazı yazılmamalıdır.
8. Alçının altına herhangi birşey konulmamalıdır.
9. Alçı çatlar ya da gevşerse hastaneye dönülür.
10. Ekstremitenin alçılı olmayan bölümlerine doktor önerisine göre egzersiz uygulanır. Bu egzersizler gün boyunca saatte 5 dakika olarak yapılmalıdır.
EGZERSİZLER
Üst Ekstremiteler
1. Parmaklar gergin olarak uzatılır, sonra yumruk yapılır.
2. Parmaklar gergin olarak birbirinden ayrılır (Şekil 128), sonra kapatılır.
3. Başparmak küçük parmağa dokundurulur (Şekil 130). Daha sonra başparmak, küçük parmağın alt ucuna doğru kaydırılır.
4. Kol askıdan çıkartılarak dirsek ve omuz egzersizleri yapılır, eller başın arkasında birleştirilir, daha sonra belin arkasında üst üste getirilir.
5. Alçı kuruduğunda, kol doktor önerilerine göre olabildiğince normal bir şekilde kullanılır.
Alt Ekstremiteler
1. Ayak parmakları hareket ettirilir.
2. Ayak doğru açıda tutulur ve uyluk ön kasları kasılır.
3. Ayak 5 saniye kadar yükseltilir sonra yavaşça bırakılır.
4. Ayak bileğine saat yönünde ve ters yönde rotasyon yaptırılır.