Bebeklerde uyku problemi ne zaman söz edebiliriz?
"Bebeğinizin uykuları düzenli mi? Yoksa sık sık uyanıyor mu?" Bu sorular bebeği olan annelerin birbirlerine en çok sordukları sorulardandır. Eğer bebeğiniz sık sık ağlayarak uyanıyorsa, yani uyku problemi varsa, bu durum aile içinde çok büyük strese hatta eşler arası çatışmaya neden olur.
Bebeklerde uyku düzensizliği
Dünyaya gelmek bebek için travmatik bir deneyimdir. Doğumdan sonraki ilk günleri bebek uyuyarak geçirerek doğumla birlikte yaşadığı büyük değişime, dünyaya alışmaya çalışır. Bebekler yetişkinlerden çok daha uzun süre uyurlar. Onların hem fiziksel büyümeleri hem de duygusal ve bilişsel gelişmeleri için uyku çok gereklidir. Yeni doğan bebekler günlerinin 2/3'ünü yani 16 17 saatini, 3-3,5 saatten uzun olamayan uyku süreleri ile geçirirler. Altıncı haftadan itibaren, bebek genellikle gün içinde uyanık kalıp geceleri uyumaya başlar. Altıncı ayında ise bebek gününün hemen hemen yarısını uykuda, diğer yarısını da uyanık geçirir. Bebeğin uykularının bir düzene girmesi ise ancak 12.-16. haftada söz konusu olabilir. Bebeklerin %70'i üçüncü aydan sonra düzenli bir şekilde uyumaya başlarken; dokuzuncu aydan sonra bu oran %90'a kadar yükselir.
Uyku bozukluğu şayet fiziksel bir nedene dayanmıyorsa, psi-kosomatik, yani kaynağı psikolojik kökenli bir problemdir. Ne zaman uyku probleminden söz edebileceğimiz konusunda ise değişik uzmanların farklı görüşleri vardır. Richman, eğer bebek ya da çocuk geceleri beş ya da daha fazla kez uyanıyorsa ve uyandığında en az yirmi dakika uyanık kalıyor ya da anne babasının yatağına gidiyorsa ve bu durum en az üç aydır devam ediyorsa burada uyku probleminden söz edebileceğimizi belirtir. Zuckerman ise, bebeğin geceleri üç seferden fazla uyanıp, yeniden uyumasının en az bir saati aldığı durumlarda uyku problemi olduğunu belirtir.
Yenidoğan bebeklerde uyku
Görüldüğü üzere konuyla ilgili değişik uzmanların değişik görüşleri var. Yaşanan bir sorunun problem kategorisine girebilmesi için esas olan belirleyici iki temel etmen vardır: süre ve sıklık. Ortada bir sorunun olup olmadığı konusunda anne babaların önsezileri ve gözlemlerinden yola çıkarak vardıkları sonuç en doğru sonuç olacaktır.
Bebeğin uyku düzeni ne zaman oluşmaya başlar?
Anne babaların bebekleri için yaptıkları uyku düzenlemelerinde kültürler arasındaki farklar oldukça dikkat çekicidir. Bebeğe fiziksel olarak yakın olmanın çok önemli olduğu, bebeğin bağımsızlaşmasının ise çok üzerinde durulmadığı kültürlerde anne babaların bebekleri ile sadece bebeklik evresi boyunca değil daha sonraki yıllarda da birlikte uyudukları görülür. Sözgelimi, Japonya'da anne babaların çok yaygın bir şekilde bebekliklerinden itibaren çocukları ile birlikte uyudukları görülür. İngiltere'de ise anne babalar Japon anne babalardan çok farklı bir tutum izleyerek özellikle altıncı aydan sonra bebeklerini ayırarak onların kendi odalarında uyumasına özen gösterirler. Elbette İngiltere'deki bu genel bakış açısı da aileden aileye göre farklılık gösterebilmektedir. Ülkemize baktığımızda da durum farklı değildir, bebeklerinin uyku düzenleri konusunda anne baba tutumları farklılık göstermekle birlikte genel olarak anne babaların bebekleri ile onlar 4-5 yaşına gelene dek birlikte uyuma eğiliminde olduklarını görürüz.
Arzu edilen, ilk aylardan sonra bebeğin yalnız, mümkünse kendi odasında, elbette yine ebeveyn gözetimi altında uyumasıdır. Ailelerin konuyla ilgili yaklaşımları farklılık gösterebilir. İlk aylarda olmasa bile çok da gecikmeden çocuğun kendi başına yatmaya alışması gerekir. Sonraki yıllarda çocuğun kendi başına uyuma alışkanlığını edinmesi zorlaşır.
Çocuklarda uyku problemleri
Anne babalarm benimseyecekleri uyku düzeni konusunda doğumdan sonraki ilk haftalarda bir karara varmalarında büyük yarar vardır. Çünkü bebeklerin uyku alışkanlıkları üçüncü aydan sonra yerleşmeye başlar. Eğer bebeğenizin sizden ayrı olarak kendi odasında uyumasının uygun olacağına düşünüyorsanız ilk aylardan itibaren pratik birtakım yöntemler üzerinde karar vermiş olmanız ve bebeğinizin hazır olduğunu hissettiğinizde de bu yöntemleri hayata geçirmeniz gerekir. Bu konuda vereceğiniz kararda bebeğinizin bireysel farklılıklarını da dikkate almanız gerekir. Sözgelimi bazı bebeklerin uyumak için daha çok aktif yardıma ihtiyaçları varken bazı bebeklerin yoktur, onlar kolaylıkla uyuyabilirler. İlk hartalarda bebekler yataklarına genellikle uyurken götürülürler. Üçüncü aydan sonra ise bebek yatağına uyanık olarak uyuması için götürülür. Bu nedenle de bebek uyanıklık halinden uykuya geçişte aktif yardıma ihtiyaç duyabilir. Yardımın süresi ve niteliğinin bebeğin gereksinimi doğrultusunda belirlenir.
Bebeklerin anne babalarıyla uyumak istemelerinin nedeni, onların sıcaklığı ve sağladıkları güvenlik duygusudur. Anne babanın gün içinde bu gereksinimi karşılaması mümkündür.
Her bebek kendisine özgü bedensel ritmi ile birlikte doğar. Ailenin de bebeğin doğumuna kadar yerleşmiş kendisine özgü bir ritmi vardır. Zamanla bebek ve aile birbirleriyle uyumlu bir şekilde hareket etmeye başlarlar. Ancak başlangıçta karşıklı zor zamanlar yaşayabilirler. Anne babanın ve bebeğin birbirlerine uyum sağlayabilmeleri için zaman ve emeğe ihtiyaç vardır. Anne babanın bebeklerini tanıması ve ilk etapta onların kendilerini bebeklerine adapte etmeleri önemlidir. Anne babalar bu konuda bebeklerinin diline karşı alıcı ve duyarlı olmalıdırlar.