Tiroid Bezi Hakkında Bilgiler
Embriyoloji ve Histolojisi
Tiroid bezi, embriyolojik gelişim esnasında dilin foramen cecum kısmından gelişir. Tiroglossal kanaldan geçerek fetal hayatın 7. haftasında boynun ön tarafına ulaşır.
Normal bir erişkinde 15-20 gr ağırlığındadır. Kadınlarda biraz daha küçüktür. Krikoid kartilajın altında, trakeanın önünde yerleşmiştir.
Bez, kuboidal ve kolumnar hücrelerden oluşmuş epitelyum tarafından döşenmiş folliküllerden oluşur. Folliküllerin ortasındaki lümende bulunan kolloid tüm bezin ağırlığının %50-75’ini oluşturur.
B. Tiroid Hormon Fizyolojisi
İyot, tiroid hormonlarının sentezi için gereklidir. Tiroid follikül hücreleri, iyodu plazmadan membran proteini olan NİS aracılığıyla alırlar (yakalama). Ardından tiroid peroksidazla okside edilen iyot, glikoprotein yapısındaki Tg üzerindeki tirozin kalıntılarına bağlanır. Oluşan monoiyodotirozin (MIT) ve diiyodotirozinler (DIT), tiroksin (T4) ve triiodotironin (T3)’leri oluşturmak için peroksidaz aracılığıyla birleşir. T3 ve T4 hormonları folikül lümenini dolduran kolloid içinde birikir (organifikasyon). Tiroid hormonları plazmaya Tg’nin hidrolizi sonucu salınır.
Hipofizden salgılanan tiroid stimüle edici hormon (TSH), iyotun yakalanması, organifikasyonu ve tiroid hormonlarının salınımını kontrol eder. Tiroid-hipofız feedback mekanizması kan tiroid hormon düzeyine duyarlıdır ve TSH sekresyonunu kontrol eden dominant mekanizmadır. Tiroid bezinden salgılanan başlıca hormon olan T4, tiroid taşıyıcı proteinlerle periferik dokulara taşınır ve burada metabolik olarak daha aktif olan T3’e dönüştürülür.
TSH salınımına cevap olarak küçük bir miktar kolloidin epitelyum hücreleri tarafından çevrelenmesi ve oluşan proteolizasyon sonucu Tg’nin hidrolizlenip tiroid hormonlarının kana karışması esnasında çok küçük oranda Tg de kana geçebilir. Diferansiye tiroid kanserlerinde tümör göstergeci olarak kullanılan Tg’nin total tiroidektomi ve iyot-131 (I-131) ablasyonu sonrasında yüksek oranda saptanması rekürrens göstergesidir.