Son dönem
karaciğer hastalığı tanısı alan hastalar karaciğer nakli öncesi uygun tıbbi ve
beslenme tedavilerini almalıdır. Yapılan çalışmalarda hastalık tanısı
konulduktan sonra, hastalığa bağlı komorbiditeler ortaya çıkmadan erken safhada
nakil yapılmasıyla daha başarılı sonuçlar alındığı görülmüştür.
Son dönem
karaciğer hastalarında sık görülen sorunlar
• Malnutrisyon
• Tekrarlayan
infeksiyonlar
• Portal
hipertansiyon
• Hepatorenal
sendrom
• Hepatopulmoner
sendrom
• Osteopati
Malnutrisyon
Son dönem
karaciğer yetersizliği hastalarının %60-70’inde görülen bu sorun yağ
malabsorbsiyonu, ciddi anoreksi ve katabolik durum nedeniyle gelişir (44-49).
Hastalara yağda eriyen vitamin ve esansiyel yağ asidi desteği gerekir. Hastaya
önerilen diyette, RDA’nın %120-180’i kadar enerji verilmelidir.
Tekrarlayan
İnfeksiyonlar
Asit,
büyümüş karaciğer ve dalağın akciğerlere olan mekanik basısı ve karaciğerin
makrofaj sisteminin zarar görmesinden dolayı tekrarlayan akciğer infeksiyonları
görülebilir. Son dönem kronik kolestatik karaciğer hastalığı olanlarda saatler
içinde multiorgan yetersizliğine yol açabilen gram negatif sepsis riski
yüksektir. Hastayı infeksiyon açısından kısa aralıklarla gözlemek ve gerekli
antibiyotik profilaksilerini yapmak önemlidir.
Portal
Hipertansiyon
Son dönem
kronik karaciğer yetersizliği hastalarında portal hipertansiyon gelişebilir.
Özofagus ve mide varisleri kısa aralıklarla kontrol edilmelidir. Eğer ultrason
altında dalak çevresinde kollateraller görüldüyse özofagus varisi gelişim riski
artmıştır. Endoskopik olarak varislerin saptanması, tanı ve tedavi açısından
önem taşır.
Hepatorenal
Sendrom
Hepatorenal
sendrom %10’dan daha az spontan geri dönebilen kötü prognozlu bir tablodur
(50). Patofizyolojisi tam olarak anlaşılamamıştır. Şok, infeksiyon ve
diüretiklere sekonder gelişen renal yetersizlikleri dışladığımızda gerçek
hepatorenal sendrom, ultrasonla ortaya koyulabilen yapısal renal bozukluğu
olmayan bir hastada glomerüler filtrasyon hızının 40 mL/dk/1.73 m2’nin
altına düşmesidir. Bu hastalarda idrar çıkışı 2 mL/kg/st’ten az, idrar sodyumu
10 mmol/L’den az, idrar osmolalitesi plazma osmolalitesinden düşük ve serum
sodyum yoğunluğu 130 mmol/L’den düşüktür
Hepatopulmoner
Sendrom
Kronik
son dönem karaciğer yetersizliği olan çocularda nadir bir komplikasyon olan
hepatopulmoner sendrom %1-30 arasında sıklıkta izlenir. Bu komplikasyonun
gelişme zamanı karaciğer hastalığının ağırlığıyla paralel değildir. Tanı,
ekokardiyografi ve sağ kalp kateterizasyonu ile koyulur. Karaciğerde
nitrik oksit (NO) inaktivasyonunun eksikliği veya akciğerde NO yapım artışının
bu komplikasyona yol açtığı düşünülür
Osteopati
Kolestatik
karaciğer hastalarında sık rastlanan bu durum hastaların yaklaşık %16’sında
patolojik kırıklarla ortaya çıkar. D vitamini malabsorbsiyonu, kemik yapımında
bozulma, parathormon metabolizmasında bozukluk patofizyolojiyi oluşturan
nedenlerden bazılarıdır.