Uyku esnasında solunum işlevinde patolojik düzeydeki
değişimlere bağlı gelişen, bu hastalarda morbidite ve mortalitenin artmasına
yol açan klinik uykuda solunum bozuklukları olarak adlandırılmaktadır.
Tanımlamalar
Apne: En az 10 sn solunumun uykuda durmasıdır.
Obstrüktif apne: Ağız ve burunda hava akımının
olmamasına rağmen solunum çabasının devam etmesidir.
Santral apne: Hem solunum çabası hem de ağız ve
burunda hava akımının olmaması durumudur.
Mixt apne: Öncesinde santral apnenin olup solunum
çabasına rağmen apnelerin devam etmesidir.
Apne indeksi: Bir saatlik uyku sürecinde oluşan apne sayısıdır.
Hipopne: Hava akımında %50 veya daha fazla azalma
ile birlikte arousal gelişmesi, oksijen
satürasyonunda (SaO2) %3’lük düşme ve bunun en az 10 sn sürmesidir. Diğer bir
tanımlama, oksijen saturasyonunda %4’lük düşme ile hava akımında en az %30’luk
azalma olmasıdır.
Hipopne indeksi: Bir saat içerisinde uykuda oluşan
hipopne sayısıdır.
Apne hipopne indeksi: Bir saat içerisindeki uykuda
görülen ortalama apne ve hipopne sayısıdır.
Arousal: Daha yüzeyel uyku evrelerine veya uyanıklığa ani
geçişlerin uyku esnasında olmasıdır. Arousal uykuda solunum bozukluğu olanlarda genellikle apne ve hipopnelere
bağlıdır.
Arousal ilişkili solunum çabası (Respiratory Effort Related
Arousal): Apne, hipopne olmadan
solunum çabasında artma ve bunun arousal ile sonlanması durumudur.
Solunum sıkıntısı indeksi nedir (Respiratory Disturbance
Index): Bir saatlik uykuda apne, hipopne, RERA’ların toplam
sayısıdır.
Hipoventilasyon: Farklı etyolojilere bağlı olarak
daha yüzeyel solunum ve tidal solunum volümünde azalma durumudur.
Epidemiyoloji
Obstrüktif uyku apne (OUA) uyku ile ilgili
solunumsal bozukluklardan en sık görülenidir. Uyku sırasında yenileyen üst
solunum yolu obstrüksiyonu ve eşlik eden oksijen desaturasyonları izlenir. Uyku
apneden (UA) AHİ >5/saat olması durumunda söz edilebilir fakat yapılan
klinik çalışmalar sonucunda AHİ değeri >10/saat veya >15/saat olması
klinik öneme sahiptir (39-41). Uyku apne sendromu (UAS); AHİ >5/saat ve
beraberinde gündüz aşırı uyku hali olmasıdır.
Semptomlar dikkate alınmadan yapılan bir çalışmada
UA sıklığı erişkin erkeklerde %24 ve kadınlarda %9 olarak bulunmuştur. 30-60
yaş arasında olan kişilerde yapılan diğer bir çalışmada AHİ >5/saat sıklığı
kadınlarda %37, erkeklerde %58 olduğu görülmüştür. İspanya’da AHİ >10/saat
sıklığı kadınlarda %14,9 ve erkeklerde %19, İtalya’da 30-69 yaş aralığında her
gece horlaması olan erkeklerde AHİ >5/saat sıklığı %4,8, AHİ >10/saat
sıklığı %2,7 saptanmıştır. UAS de erkeklerde daha sık görülür. Avustralya’da
prevalans (AHİ >15/saat) erkeklerde %5,7 ve kadınlarda %1,2 tahmin
edilmiştir. UAS sıklığı konusunda ülkemiz açısından doğru veriler olmamakla
birlikte yapılan bir çalışmada habituel horlaması olan kişilerde sıklık
%0,9-1,9 olarak tahmin edilmiştir.