Zehirli Mantarlar, Mantar Zehirlenmesi Belirtileri, Mantar Hastalığı
Zehirli mantarların incelenmesine, zehirli mantarları yiyen bir kimsenin, ilk zehirlenme belirtisi (ilk hastalanma) gösterdiği zaman ile hastalanma süresi arasında geçen zamanı göz önüne alarak incelemek uygun olacaktır.
Mantar zehirlenmelerinde, ilk yardım, yemekle zehirlenme belirtisinin görülmesine kadar geçen süreye göre değişir. Bunlara bağlı olarak tedavide değişecektir.
Buna göre incelemelere geçelim.
Mantar yemeğini yedikten sonra, 15 dakika ile 2 saat arasında zehirlenme belirtisi gösteren mantarlar. Ve bunlara uygulanacak ilk yardım:
(Burada verilen zaman aralıkları kesin değildir. Kısa zamanda tesir etmesi, yenilen mantarın miktarına ve insan bünyesinin bunlara gösterdiği mukavemete göre değişir. Yenilen mantar yemeğinin içine karışan birkaç zehirli1 mantarın çoğunluğunu bir kişi yemiştir, o zehirlenme belirtisi gösterirde diğerleri göstermez, mantarların közde pişirilmesinde bu gibi olaylar daha çok görülür.
Mantar Zehirlenmesi Belirtileri, Mantar Hastalıkları
Bu grup mantarlarda ilk zehirlenme belirtileri; Sıkıntı, mide bulantısı, terleme, hastada kusma isteği, hafif karın ağrısı ve titremelerle kendini gösterir. Bu hallerin hastada görülmesinden sonra, mide ve barsaklarda sancılar başlar. Bu arada hastada baş dönmesi olaylarıda gözlenebilir. Nihayet hastada ishal başlar.
1) Mantar yemeğinden kısa bir süre sonra, ilk zehirlenme belirtileri görüldüğünde yapılacak ilk yardım:
a) Hasta derhal istifra ettirilmelidir. Bunuda boğazın parmakla veya tüy gibi cisimlerle uyarılarak istifra ettirmek uygun olur. Hastanın yanında bulunanların, korku ve telaş içinde olmaları hastayı zor durumda bırakır. Bu nedenle hastanın yanında bulunanlar korku ve heyecanlarını hastadan gizlemelidir.
b) Hasta istifra etmiş olsada, 2-3 bardak mümkünse ılık tuzlu su, (Bir bardak suya bir yemek kaşığı yemek tuzu koyarak eritilir.) Ilık suyumuz yoksa aynı ölçüde soğuk tuzlu su içirilerek, tekrar istifra ettirilir. Bunun mümkünse iki defa tekrarlamak yararlı olur. Aynı gaye için varsa tuzlu ayran daha yararlıdır. Ayran içirildikten sonra istifra ettirilmelidir. Bulunduğumuz yerde, ılık su veya ayran yoksa o zaman hastaya bol su içirilerek istifra ettirmek en uygun olanıdır.
c) İstifralarla yenilen mantarların tamamı çıkmışsa, hastaya bundan sonra taze demli çay veya kahve verilmesi uygun olur. Şayet bunlar yoksa, hastaya, yağsız yoğurt veya ayran, su içirilerek zehirlenmeden kurtulunur. Hemen ardından yağlı yiyecek verilmemesi iyi olur.
d) Hastanın yediği mantarların çıkmadığına inanırsak veya bir şüpheye düşersek hastaya müshil verilmesi uygun olur, bu arada hekime gidilmesi gerekir.
e) Hekime gidildiğinde, önceden yapılan işlemlerin hekime anlatılması ve zehirlenmenin nasıl olduğu teferruatıyla izah edilmelidir.
2) Zehirlenme, istifralar ve ishallerden sonra anlaşılmışsa:
Bu durumda ağrı ve sancılar çok şiddetlenir, kan basıncı düşer. Hastanın korku ve heyacanları artar. Hastanın yanında bulunanlar yine kendilerine hakim olarak telaş ve korkularını hastaya hissettirmemelidir.
a) Hasta veya yakınları hastaya içebileceği kadar su içirmelidir. Hasta, en yakın hastaneye götürülmeli. Hasta ve yakınları hekime olayın geçmiş safhalarını geniş olarak anlatmalıdır. Kusma ve ishallerin ne zaman başladığı ne kadar devam ettiğinin bilinmesi tedavide önemlidir.
b) Hekim lüzumu halinde hastaya bağlayıcı dozlarda müshil verebilir. Mide ve barsakların zehirli mantardan temizlendiğine kanaat getirmelidir.
c) Hastanın korku ve heyacanlarını gidermek için kullanılan ilâçların seçiminde karaciğere yan tesiri olmayan ilâçlar seçilmelidir.
d) Kusma ve ishallerden dolayı bozulan vücudun su ve elektrolit dengesi korunmalıdır.
e) Karaciğer rahatsızlıkları, bu grup zehirlenmelerde tedavide geç kalındığında görülür. Şayet karaciğer rahatsızlığı ve vücudun elektrolit dengesi tedavi edilmez ise bazı vak'alar ölümle sonuçlanabilir.
f) Bu grupta bulunan Amanita muscaria ve Amanita pantherina zehirli mantarları tehlikelidir. Bu iki mantardan zehirlenen şahıslar diğer mantar zehirlenmelerinden kolay-ce ayrılır. I. Grupta hakim zehir maddesi MUSKARİN'dir. Fakat bu iki mantarda muskarin'in yanında mantar ATRO-PİN'i de bulunur. (Mantar atropini; Farmakolojik ve Toksikolojik özellikleri yönünden Atropa belladonna elde edilen ATROPİN'e benzer( Mantar zehirlenmelerinin ileri safhasında kullanılan Atropin bu iki mantardan olan zehirlenmelerde çok dikkatli ve kontrollü olarak kullanılmalıdır. Çünkü bu iki mantarın içinde atropin olduğundan atropin zehirlenmesine yol açabilir.
Amanita muscaria ve Amanita pantherina zehirlenmelerinde, hastanın göz pupillarında (Göz bebeğinde) aşırı genişleme hemen farketilir. Ayrıca bu iki mantarda Bufotenin, bulunur, bununda tesiriyle sayıklama ve hallusination olayları gözlenebilir.
Bu iki mantardan olan zehirlenmeyi halk dilinde tanımlayacak olursak, zehirlenen kişi şuurunu kaybetmiş deliler gibi konuşur ve hareket eder.