Bayılma ve Şok
a) Bayılmalarda İlk Yardım, Bayılma
Bayılma beynin kısa bir süre oksijen azlığı yada yokluğuna bağlı olarak kısa süreli gelip geçici tam yada kısmen şuur (bilinç) kaybıdır. Geçici ve çok kısa solunum ve dolaşım durabilir. Kişi yere düşer hatta bazen idrarını ve büyük abdestini kaçırabilir.
Yere düşmesi ile beyine yeterli miktarda kan ve oksijen gelir. Bu sebeple hasta kendisine gelmiş olur.
(1) Yere düşen kişiyi hemen ayağa kaldırmayınız..
(2) Uygun olmayan bir yere düşmüşse çekerek uygun bir yere taşıyınız.
(3) Etrafındaki kalabalığı dağıtınız. Rahat soluk almasını sağlayınız.
(4) Hastanın ayaklarını tutup yukarı kaldırınız.
Eğer bulunduğunuz yerde yastık, yüksek bir cisim varsa bacaklarının altına bunu koyarak yükseltiniz. Böylece beyine giden kan miktarını arttırınız. Eğer bulunduğunuz yer meyilli ise başı aşağıya gelecek şekilde meyilli yatırınız.
Kesinlikle başının altına yastık koymayınız.
(5) Bayılmada kusma sık görülür. Bu bakımdan kusarak çıkardığı soluk borusuna kaçabilir. Başını yan çeviriniz.
(6) Yakasını, kemerini, elbiselerinin önünü açınız.
(7) Takma dişi varsa çıkartınız.
(8) Ağızdan sulu yada katı yiyecek yada içecek vermeyiniz.
(9) Yüzüne, başına soğuk su serpiniz. Yüzünü ıslak bezle silip ovuşturunuz.
(l0)Varsa amonyak yada kolonya koklatarak solunum yoluna hafifçe irrite (tahriş) ediniz. Böylece derin soluk almasını sağlayınız.
(1l)Gerekirse ağızdan ağıza suni solunum ve kapalı kalp kompresyonu yapınız.
(12)Kol ve bacaklara ayaktan kalbe doğru masaj yapınız. Ayılma Pozisyonu
1. Havayolunu Açın Ve Bacakları Düz Uzatın
İki parmağınızı hastanın çenesinin altına, bir elinizi de alnına yerleştirip nazikçe kafasını arkaya eğin.
Bacaklarını düz uzatın.
Kendinize yakın olan kolunu vücuduyla dik olacak şekilde kafası hizasında yana açın.
2. Uzakta Kalan Kola, Ele Ve Dize Pozisyon Verin
Uzağınızda kalan kolunu göğsü üzerinden kendinize doğru yaklaştırın.
Elinin tersini yanağının altına yerleştirin.
Diğer elinizi kullanarak, uzakta kalan bacağını diz üzerinden tutup kendinize doğru çekin.
3. Hastayı Kendinize Doğru Yuvarlayın
Elini daima yanağının altında tutarken, bacağından çekerek hastayı kendinize doğru yan çevirin.
Havayolunun açıklığını tekrar kontrol edin.
4. Hastanın Dizini Bükün
Yukarıda kalan dizini vücuduyla dik açı yapacak şekilde kıvırın
5. Ambulans İçin Hızır Acili 112’yi Arayın.
Yardım ulaşana kadar, her on dakikada bir, solunumunu ve nabzını kontrol edip kaydedin.
Bayılma Durumu Geçtikten Sonra:
(1) Dinlendiriniz. Endişeli ve heyecanlı olanları teskin ediniz.
(2) Şuuru yerine geldikten sonra önce ağzını su ile çalkalatınız. Eğer bulantısı yoksa su içirebilirsiniz.
(3) Bayılma geçtikten sonra ayağa kaldırmadan önce bir süre oturtunuz. Sonra yavaşça ayağa kaldırınız, yürütünüz.
(4) Bunaltıcı ve sıcak havadan uzaklaştırınız.
(5) Yiyecek ve içecek veriniz.
(6) İyice düzelmeden yalnız bırakmayınız.
(7) Eğer sık sık tekrarlanan bir durum varsa ya da bayılmaya yol açan bir sebepten şüphelenirseniz doktor çağırınız.
b) Şok Durumunda ilk Yardım
Şokun kelime anlamı "Sarsılma" demektir.
Şok, dolaşım sistemindeki kanın çeşitli nedenlerle azalması, hücrelere yeterli oksijenin gelmemesi sonucu ortaya çıkar.
Başlıca şok şekilleri
Şokları genel olarak sebeplerine göre anlatımı kolaylaştırmak için beş ana gruba ayırabiliriz:
1-Kanama şoku (hemerojik şok): Vücut içine ya da dışına olan aşırı derecede kanamalardan sonra ortaya çıkar.
2-Yaralanma şoku (travmatik şok): Ağır yaralanmalardan sonra görülür. Meselâ; ağır kırık durumları, yanıklar
3-Toksit şok: Vücuda giren zehirli maddelerden sonra görülür. Meselâ; şiddetli enfeksiyonlarda vücuda toksin (zehir) girer.
4-Ruhsal şok (nörojenik şok): Ani korku, sevinç gibi durumların sonucu sinir sisteminin etkilenmesi ile şok olabilir.
5-Anaflaktık şok (alerjik şok): Vücuda çeşitli sebeplerle giren allerjık maddelere karşı aşırı duyarlılık sonucu olan şoktur.
Şokta Görülen Genel Belirtiler
Genellikle bir kaza yerinde sessiz, sakin ve hiçbir yardım istemeden yatan yaralıya ilk yardımda öncelik veriniz. Bu kişi şokta olabilir. Hiç hareket etmez. Sorulanlara cansız cevap verir. Şuuru genellikle vardır. Buna karşın bayılmada şuur kaybı kısa da olsa kaybolur.
Yaralı ya da hasta soğuk, soğuk terler. Bu ter yapışkan bir terdir. Yüzü soluk sarı renktedir. Deri soğuktur, soluktur.
Gözleri göz çukuruna batmış durumdadır, sanki burunu sivrilmiş gibidir.
Nabız zayıftır ve hızlıdır. Güçlükle alınabilir. Buna "iplik gibi nabız" da denir.
Vücut sıcaklığı düşmüştür.
Özellikle kol ve bacakların ön bölgelerinde deride yer yer morumsu lekeler görülür.
Kan basıncı düşmüştür. Bununla birlikte bazı tip şoklarda kan basıncı yüksektir.
İdrar azalmıştır. Böbreklere yeterli miktarda kan gelmemesi sonucu yeterli miktarda idrar yapılamaz.
Hasta ya da yaralının solunumu hızlanmıştır.
Şoklu Hasta ya da Yaralıya Yapılacak İlk Yardım
1. Hastayı Yere Yatırın
Soğuktan korumak üzere yere bir battaniye serin.
Bacaklarını mümkün olduğunca yükselterek altlarından destekleyin.,
Kanama gibi bir sok sebebi varsa, gerekli ilkyardımı yapın.
2. Sıkı Elbiselerini Çıkartın
Boynu, göğsü ve beli sikan her türlü giysiyi gevşetin veya çıkartın.
3. Ambulans İçin Hızır Acili (112) Arayın
Eğer biliyorsanız, sokun sebebi hakkında da bilgi verin.
4. Nabzını ve Solunumunu Takip Edin
Her on dakikada bir, hastanın solunumu nabzını ve tepki düzeyini kontrol edin ve kaydedin.
Eğer gerekirse yeniden canlandırma için hazır olun.
TANI
Nabzın hızlanması
Özellikle dudaklarda olmak üzere ciltte morarma
Terleme soğuk ve nemli bir cilt Daha sonra: . Halsizlik ve baş dönmesi
Bulantı veya susama
Hızlı, yüzeysel solunum
Nabzın zayıflaması Sonuçta:
Huzursuzluk
Nefesi kesilmek
Bilincin kapanması
Kalp durması DİKKAT!
Ambulans çağırma dışında hastayı yalnız bırakmayın.
Hastayı hareket ettirmeyin ve sigara dahil hiçbir yiyecek veya içecek vermeyin.
Elektrik çarpmasında yapılacak ilk yardım
Elektrik çarpan kişiye kesinlikle çıplak elinizle dokunmayınız.
Eğer yakınsanız, sigortayı çıkarınız. Ana şalteri indiriniz.
Kuru sopa, tahta, deri, kemer, kalm gazete tomarı ya da ip kullanarak elektrik çarpan (işinin elektrik teli ile olan bağlantısını kesiniz. Kurtarıcı da ayaklarının altına kuru gazete kâğıdı koyarak yerle vücut arasındaki ilişkiyi kesmelidir.