Ahiret Kardeşliği Nedir, Ahiret Kardeşi
Bu kardeşlik, genellikle yaşlı kadınlara özgü, İslam toplumlarında yaygın olan bir türdür. Ahiret Kardeşliği'nde, kankardeşliğinde olduğu gibi bireylerin seçme, seçilme; beğenme, beğenilme; kabul edip etmeme türünde yeğleme özgürlükleri vardır. Bu nedenle bireyler, uzun sınamalar sonunda birbirlerine ahiret kardeşliği önerisinde bulunurlar.
Ahiret Kardeşliği, öte dünya (ahiret) hakkındaki inançtan güdülenir. Bu dünyadan başka bir de öte dünyaya inanan birey, öte dünyasını gönendirmek için sağlığında bu dünyadayken yapacağı ve yapabileceği kimi işler yanında, bu dünyadan göçtükten sonra da ardından kimi işlemlerin yapılması gerekliliğini varsayar. Sözgelimi, sözel vasiyetlerinin yerine getirilmesi, kılmadığı, kılamadığı namazlarının; tutamadığı oruçlarının; yerine getirmediği getiremediği yeminlerinin bedellerinin ödenmesi, bu dünyadan göçenin ardından yapılacak işlemlerdir. Bunlara ek olarak ölü yemeği verme, mevlit okutma vb. işlemler de yapılması zorunlu kabul edilenler arasındadır. Oğlu var ama hayırsız; damadı inançsız dul kadın, yukarıda saydığımız tüm işlemlerin yerine getirilmesi için inanacağı ve güveneceği, öte dünya hakkındaki düşünceye en az kendisi kadar inanan, eşit koşulda bir sırdaşa gereksinim duyar. "Bir ayağı çukurda" yaşlı, birazcık varlıklı bireyin, aynı gereksinmeyi duyan, koşulları aşağı yukarı benzer olan birilerini bulması aynı yaşam içerisinde güç olmamaktadır. Birbirlerini sürekli sınama olanağını bulan bu bireyler, uygun bir zamanda birbirlerine ahiretkardeşi olmayı önerirler.
Kimin kimden önce öleceği belli olmadığından ahiretkardeşler, sözel olarak bütün vasiyetlerini birbirlerine anlatır, yineler, pekiştirmek için de "unutma ha....." diye birbirlerini uyarırlar. Sözgelimi bunlardan biri diğerine, öldüğünde gömülmek istediği yeri söyler, özel çeyiz sandığının dibinde sakladığı, "zemzem suyu" ile ıslatılıp kurutulmuş kefenlik bezini gösterir, bir çıkın içerisinde sakladığı "benim ölümlüğüm" dediği parayı (altın da olabilir) sayar, tabutun üzerine örtülecek yazmayı (örtüyü) gösterir... Bunların yanında hazır çeyiz sandığı açılmışken, gelinliğini, gerdek gecesi giydiği geceliği, duvağını ve benzeri özel eşyaları da ortaya çıkartır; ahiretkardeşini kimselere açmadığı sırlarına ortak eder. Giderek sohbetler uzar, güven gelişir, duygusal bağlar pekişir ve biri neler yaptıysa öteki de onun aynını yapmağa çalışır.
Ahiret kardeşi olan bireyler, kardeşliklerini tüm yakın uzak tanıdıklarına duyururlar. Böylece kim kimin ahiretkardeşi olduğunu bilir, "o falancanın ahiretkardeşi" diye gösterilir. Ahiretkardeşlerin çocukları, annelerinin ahiretkardeşine "ahiret teyze" derler. "Ahiret teyze, annem bu akşam sizi bekliyor" tür konuşmalar, gözlemlerimiz arasındadır (Kocaeli, Tavşancıl).
Ahiret kardeşler birbirlerini sık sık ziyaret ederler. Birbirlerinden hoşlandıklarından ve konuşacaklarının çokluğundan, söyleşiler kesilmesin uzasın diye biri diğerinde yatıya kalır; yatılarda herkes elinden geleni konuğuna
sunmaya çalışır; en iyi yatak, en yeni çarşaf, en iyi özel yiyecekler bu süre içinde ahiret kardeşler içindir.
Ahiret kardeşliği ilişkilerinin çok yoğun olduğu doruk bir noktada ahiretlikler, varsa kendi kızlarının da birbirleriyle ahiretkardeş olmalarını sağlar, henüz onlar yaşamdayken kızlarının bu ilişkileri sevdiği, saydığı, kolladığı gibi birbirlerinin yakınlarına da benzeri davranışlar içinde bulunurlar.
Ahiret kardeşler, aynı yöreden olduğu gibi, ayrı ayrı yörelerden de olabilirler. Örneğin Sivaslı (Sivas'ta yaşayan) bir yaşlı anayla, Konyalı (Konya'da yaşayan) bir başka yaşlı ana, Ankara'da aynı apartmanda oturan oğullarını ziyarete gittiklerinde tanışır ve sonunda da ahiretkardeşi olmaya söz verirler. İlerdeki yıllarda bu ilişkiler sürer, Sivas'tan Konya'ya; Konya'dan da Sivas'a gidip gelmelerin ardı arkası kesilmez.
Ahiret kardeşliği olgusu, yalnız kadınlar arasında yaygındır. Erkekler arasında ahiretkardeşliğine rastlanılmamasını, geleneksel yaşam biçiminde erkeklerin sosyal güvencelerinin kadınlardan daha çok olması, dul yaşlı erkeğin kendinden yaşça küçük de olsa bir kadınla evlenip yalnızlığını yenebilmesi ve erkeklerin genelde kadınlardan daha erken yaşta ölmelerine bağlayabiliriz. Yoksa her iki cinsin de ötedünya hakkındaki görüşleri ve algılamaları birbirlerinden farklı görülmemektedir.