Bağ Dokusu Hastalıkları
Bağ dokusunu etkileyen bazı hastalıklarda bazı romatizmal şikayetler ortaya çıkmaktadır. Bu gruptaki hastalıkların ortak özellikleri bağ dokunun bulunduğu sistemleri etkilemeleridir. Özellikle bağ doku içeren eklemler, cilt, damarlar, sindirim sistemi, akciğerler, kalp ve böbrekler etkilenmektedir. Bu organlardaki bağ dokuda dejenerasyon ve fıbrozis şeklinde değişiklikler söz konusudur. Bu grupta bulunan hastalıklar pek çok sistemi etkiledikleri için klinik bulguları çok değişik olabilmektedir. Bu grubun hastalıkları şunlardır.
Sistemik Lupus Eritematozus, İyi Huylu Bağ Dokusu
Sistemik Lupus Eritematozus (SLE): kronik seyirli alevlenme ve iyileşme dönemleriyle giden bağ doku içeren vücut sistemlerinde dejenerasyon ve bu sistemlere özgü klinik bulgularla karakterize bir bağ dokusu hastalığıdır.
Hastalık % 90 oranında kadınlarda ve 30-40 yaşları arasında görülür. Görülme sıklığı kadınlar için 1/1000 ila 1/10000 arasında değişir. Hastalığın kesin sebebi bilinmemektedir. Suçlanan faktörler; güneş ışınları ile fazla temas, lokal enfeksiyonlar, ilaç allerjileri sayılabilir. Kalıtım ve otoimnün bozukluklar da suçlanmaktadır.
SLE'Nin klinik bulguları çok değişiktir.
a- Eklem bulguları: Hastaların % 90'ında hastalığın herhangi bir döneminde küçük eklemlerde hafif eklem ağrısından eklemlerde şişmeye kadar gidebilen eklem rahatsızlıkları görülür. Ayrıca uzun süren vakalarda kemik ve kas zayıflıkları vardır. Kemik ve kas zayıflıklarına bağlı olarak hastalarda güçsüzlük görülür.
b- Cilt bulguları: SLE'nin en tipik belirtisi cilt döküntüleridir. Özellikle yüzde burun üzerinde kelebeğe benzer kırmızı döküntü vardır. Ayrıca vücudun diğer bölgelerinde çok değişik cilt döküntüleri ve saç dökülmesi görülebilir.
c- Akciğer bulguları: Akciğerlerde fibrozis ve iltihaplanma olabilir. Kalp etkilenebilir.
d- Lenf bezlerinde büyümeler, kadınlarda adet düzensizlikleri, sindirim sistemi ile ilgili olarak pankreatit, karın ağrısı, bulantı, kusma, zayıflama, iştahsızlık görülebilir. Ayrıca sistemik olarak ateş ve sinir sistemi ile ilgili şikayetler olabilir.
SLE'li hastalarda kan tahlillerinde hastalığa özgü "Anti nükleer antikor" testinin pozitif olduğu tesbit edilir. Diğer romatizmal hastalıklardakine benzer kan değişiklikleri vardır.
Tedavi, genellikle belirtilere yöneliktir. Kortizon benzeri ilaçlar etkilidir. İnatçı vakalarda immün sistemi etkileyen ilaçlar kullanılabilir.
2- SKLERODERMA: kötü huylu bağ dokusu
Skleroderma: bağ dokusunun fıbrozisi ve sertleşmesi ile ka-rakterize bir bağ doku hastalığıdır, özellikle cildin sertleşmesi ve özelliğini kaybetmesi tipiktir. Ayrıca diğer sistemlerin etkilenmesi ile ilgili klinik belirtiler ortaya çıkar.
Hastalığın kesin nedeni bilinmiyor. Suçlanan değişik faktörlerle ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Kadınlarda ve 30-50 yaşları arasında sık görülmektedir. İlk belirtileri ciltte sertleşme ve yutma güçlüğüdür.
a- Cilt bulguları: Başlangıçta ciltte şişme, sonraları sertleşme, incelme ve renk değişikliği görülür. Cilt damarlarında spazm şeklinde damar bozuklukları ve soğuktan aşırı etkilenme görülür.
b- Ekleme ve kemikler ile ilgili bulgular: Eklemlerde ağrı ve tutukluk vardır. Bazen eklemler şişebilir. Kemiklerde zayıflama olabilir. Ekleme komşu yumuşak dokularda sertleşmeler olur.
c- Sindirim sistemi: Sklerodermada sindirim sistemi etkilenir. Özellikle yemek borusu etkilenerek yutma güçlüğü ortaya çıkar ve hastalığın bazen ilk belirtisi olabilir.
d- Akciğerler ve kalp ile ilgili bozukluklar da olabilir. Bağ dokusu romatizması.
Kan değişiklikleri SLE'ye kısmen benzer.
Tedavi; belirtilere yönelik olup kesin tedavisi yoktur. Yutma güçlüğü için yumuşak diyet önerilir.
Polimiyozit ve Dermatomiyozit
Polimiyozit ve dermatomiyozit çizgili kaslarda ve ciltte değişiklikler ile karakterize ilerleyici, sonuçta kas güçsüzlüğünün ortaya çıktığı bir hastalıktır. Sebebi bilinmiyor. Güneş ışınları, ilaç allerjileri suçlanmaktadır. Klinik bulguları içinde kas güçsüzlüğü nedeniyle kol ve bacakları kullanmada zorluk, nefes alıp vermede güçlük gibi belirtiler vardır. Ayrıca çok değişik cilt bulguları vardır. Bazen kanser gibi ciddi hastalıklarla birlikte olabilir.
Laboratuar bulguları içinde kan yıkımını gösteren kas enzimlerinin yüksek olması tanıda yardımcı en tipik bulgusudur.
Kesin tedavisi olmamakla birlikte kortizon benzeri ilaçlardan kısmen hastalar faydalanır.