Sezaryen Doğum Nedenleri, Sezeryan Öncesi
Bebek Çok Küçük ve Çok Büyükse
Bazı gebeliklerde çocuk çeşitli nedenlerle gereğince büyüyemez. Bu durumda, küçük bir çocuğun doğum kanalından daha iyi geçeceği, dolayısıyla vajinal doğumun çok daha kolay olacağı düşünülebilir. Gerçi bu ilkesel olarak doğrudur; özellikle de sadece doğum mekaniği, yani büyüklük ilişkileri dikkate alınırsa. Ne var ki, çocuğun küçük olması çok ender durumlarda anne-babanın da ufak tefek olmasından kaynaklanır. Çok daha sıklıkla karşılaşılan neden, çocuğun etene (plasenta) üzerinden yeterince beslenememesidir. Gerçi çocuğa yeterince oksijen ve yaşamsal önem taşıyan iz elementler sağlanmaktadır, ancak toplamda besleyici madde sunumu önemli ölçüde azalmıştır. Bu da çocuğun ancak beyin, böbrek, akciğer gibi yaşamsal önem taşıyan organlarının besin maddesi ihtiyacını karşılamaya yeter. Buna karşılık yağ yapımı azalır ve dolayısıyla büyüme geri kalır. Çocuk sürekli olarak, kendi rezervlerini tüketmek zorunda kaldığı bir durumda bulunur. Buna bir
de doğum sancıları eklenince, çocuk dölyatağı kasının kasılmaları nedeniyle göbek kordonundan yeterince beslenemez hale gelir, hatta en kötü durumda, oksijensiz bile kalabilir.
Bu problem, kural olarak vajina yoluyla çok kolay doğabilecek çok küçük çocuklarda bile sezaryen gerekmesine yol açar. Çocuğa yeterince oksijen sağlanıp sağlanmadığı, çocuğun kalp frekansı resmi üzerinden çok kolay izlenebilir
Kardiyotokogram (CTG)
Eskiden gebelik sırasında ve doğumda bebeğin kalp atışları büyük, tahta bir kulaklıkla dinlenirdi. Günümüzde bu amaçla modern teknikten yararlanılıyor. Çocuğun kalp frekansı annenin karnı üstünden, üç santimetre kadar büyüklükte bir ultrason plakası yardımıyla izlenebiliyor. Buna paralel olarak bir basınç alıcısıyla kasılma etkinliği de kayda geçiriliyor. Bu resimlere kardiyotokogram deniyor. Bu yöntemin adı, çocuğun kalp etkinliğini gözlemek (kardiyo) ve kasılmayı resmetmek sözlerinden oluşuyor (tokogram Yunanca tokos, doğum sözcüğünden geliyor). Ölçülen kalp frekansı saye-sinde, çocuğun o sırada iyi durumda olup olmadığı, oksijen ihtiyacının ne ölçüde karşılandığı oldukça güvenilir bir biçimde izlenebiliyor.
Bebek çok büyük – Sezeryen Doğum
Bazı çocuklar gebelik sırasında ortalamanın üzerinde büyürler. Bu bir yandan anne babanın da iri olmasından kaynaklanabilir. Öte yandan, gebelik sırasında oluşmuş bir metabolizma değişikliği nedeniyle çocuğa fazla besin maddesi sağlanıyor da olabilir. Bunun nedeni çoğu kez gebelik sırasında ortaya çıkan şeker hastalığıdır (diabetes mellitus). Bu bazen sadece geçici olarak oluşur, bir daha ancak bir sonraki gebelikte ya da yaşlılıkta ortaya çıkar. Bazen de bu hastalık, müstakbel anne önceden hiç fark etmediği halde, zaten uzun zamandır vardır ve ancak gebelik sırasında yapılan rutin muayenelerde ortaya çıkmıştır.
Elle ve ultrasonla yapılan rutin muayenelerde çocuğun ağırlığı ve büyüklüğü oldukça doğru tahmin edilebilir. Ne var ki, tüm teknik ilerlemelere karşın, ağırlığın tahminden 400 gram kadar sapması mümkündür. Muayenelerde çocuğun olasılıkla çok büyük ya da çok ağır olduğu ortaya çıkmışsa, bir sezaryenin en azından düşünülmüş olması gerekir. Çocuğun tahmin edilen ağırlığı 4.500 gramın hayli üstündeyse, her durumda sezaryen önerilmelidir. Ama, çok büyük olduğu tahmin edilen çocuklarda da bu bilgiler doğumun yönetilmesi açısından çok önemlidir, böylelikle sezaryen zamanında hazırlanabilir. (3800 gramdan itibaren çocuğun ağırlığı ortalamanın çok üstü kabul edilir ve çok dikkatli vajinal muayene yapmak gerekir -tıbbi redaktörün notu.)
Bebeğin hemen doğması gerekiyor
Her doğumda, çeşitli nedenlerle, çocuğun hızla dünyaya getirilmesi gerekebilir. Önbakım anlamında en iyi muayeneler bile doğumun nasıl seyredeceği konusunda kesin bir güvence vermez. Anneyle çocuk doğum öncesinde çok sağlıklı olsalar ve hiçbir komplikasyondan korkulmasa bile, doğum sırasında her an tehlikeli durumlar ortaya çıkabilir. Bunlar öngörülemez; o nedenle de hem anne hem de çocuk için çok tehlikeli olabilirler. Doğum sürecinin hızla sonlandırılması gerekiyorsa, çoğu durumda yapılacak tek şey sezaryendir. Ama doğum zaten epeyce ilerlemişse, forseps ya da doğum kıskacı yardımıyla çocuk normal yoldan da doğurtulabilir. Ancak bunun için rahim ağzının iyice açılmış olması gerekir. Durum böyle değilse, son çözüm olarak sezaryen gündeme gelir.
Kanamalar
Anne açısından en büyük tehlikeyi kanamalar oluşturur. gerçi bu seyrek olur, ama gebelik sırasında dölyatağı aşırı kanlanmış olduğundan kanamalar hızla tehdit edici hale gelebilir.
Kanamaların nedeni çoğunlukla plasenta kenarlarının dölyatağı duvarından sökülmesi, ya da plasentanın doğum yolunun önünde uygunsuz bir yerde bulunmasıdır. Böyle durumlar hemen sezaryen gerektirir, yoksa anneyle çocuğun hayatı ve sağlığı hızla ortaya çıkan kan kaybı nedeniyle ciddi şekilde tehlikeye girebilir.
Oksijen iletimi ve Kadın Sezeryan
Çocuk açısından sezaryenin en sık rastlanan nedeni, oksijen iletiminin çeşitli biçimlerde sekteye uğramasıdır. Çocuğa oksijen iletimi, CTG ile çocuğun kalp atım hızı çıkarılarak doğum sırasında sürekli olarak izlenir. Frekans dalgalanmaları çocuğun yeterince oksijen alıp alamadığını gösterir. Etene ve göbek kordonu üzerinden ansızın yeterince oksijen sağlanamaz olursa, çocuğun kalp frekansı düşer. Değerlerin uzunca bir süre belirli sınırların altında kalması, çocuğun akut bir oksijen yetmezliği tehlikesiyle karşı karşıya olduğunun işaretidir. Bu durumda, çocuğun hayatını kurtarmak ve kalıcı hasarlardan kaçınmak için hemen sezaryen yapılmalıdır.
Bunun yapılabilmesi, klinikte günün ve gecenin her saatinde hızlı müdahalenin, daha doğrusu sezaryen yapmanın olanaklı olmasına bağlıdır. Daha önce de değindiğimiz gibi, en yoğun gebe bakımının yapıldığı hallerde bile, doğumda akut problemlerin ortaya çıkıp çıkmayacağını hiç kimse önceden söyleyemez. O nedenle, sırf anneyle çocuğun güvenliği açısından bakıldığında, evde doğum uygun değildir; çünkü doğum sırasında komplikasvon çıkması halinde yeterli tıbbı yardımı hızla uygulama olanağı yoktur. Evde doğum planlandığında en azından yakınlarda uygun donanıma sahip bir klinik bulunmalıdır.
Birincil sezaryen için başlıca endikasyonlar
Makattan geliş Enlemesine (yan) geliş Çoğul gebelik
Çocukta gelişim eksikliği
Çocuğun çok büyük olması
Placenta Praevia
İkincil sezaryen için başlıca endikasyonlar
Doğumun durması
Çocuk için oksijen yetmezliği tehlikesi
Erken doğum