Kolorektal Kanseri Belirtileri ve Bulguları
Kolorektal kanserin ilk evrelerinde genellikle belirti olmaz. Kendini gösteren pek çok belirti sindirimle ilgili başka rahatsızlıklara bağlanabilir. Bu belirtiler kolorektal kansere bağlıysa hastalık erken evrelerini geçip ilerlemiş demektir. Bu nedenle birkaç haftadan uzun süren sindirim sorunlarıyla ilgili belirti ve bulguları hekiminize anlatmalısınız.
Kolorektal kansere ilişkin olası bazı belirtiler arasında şunlar yer alır:
Olağan tuvalete çıkma alışkanlıklarında ve dışkının görünümünde 10 günden uzun süren değişiklikler; örneğin kabızlık, ishal veya aşırı ince dışkı
Dışkıda parlak kırmızı kan veya siyah, katran gibi dışkı (bu, rektumda ya da barsakta kanama belirtisi olabilir).
Alt karın bölgesinde geçmeyen ağrı veya duyarlılık
Şişkinlik, kramp veya gaz ağrısı
Tuvalete çıktıktan sonra rektumun tam olarak boşalmadığı hissi
İştah ve kilo kaybı
Barsak kanamasına bağlı kan kaybının bir belirtisi olan anemi (kansızlık)
Kusma
Anemi belirtisi olabilecek geçmeyen yorgunluk, solgunluk ve
kalp çarpıntıları
Bir haftayı aşkın bir süre dışarı çıkamamak (Bu, acil bir durum olan barsak tıkanıklığı belirtisi olabilir.)
Tarama ve Önleme
Araştırmalar kolorektal kanserinin erken saptanırsa kontrol edilebileceğini, iyileştirilebileceğini, hatta önlenebileceğini gösteriyor. Yine de 50 yaşının üzerindeki Amerikalıların ancak yarısından azı herhangi tip bir kolon kanseri tarama testi yaptırıyor.
İğrenme faktörünün bunda payı var. Pek çok kişi barsaklarını ve dışkılarını pis sayıyor ve dışkı testleri ve rektal muayeneler konusunda kendisini rahatsız hissediyor ya da utanıyor. Bazıları sigmoidosko-pi ya da kolonoskopiyle yapılacak bir iç muayenenin rahatsızlık vereceğinden ya da risk çok az olmasına rağmen bir iç yaralanma veya enfeksiyon olasılığından kaygı duyuyor.
Katie Couric'in televizyonda yayınlanan kolonoskopik muayenesi ve diğer kolon kanseri farkmdalık kampanyaları sayesinde daha çok kişi test yaptırmaya istekli duruma geldi. Bu iyi bir haber, çünkü ortalama risk altındakiler için 50 yaşından başlayarak dikenli tarama yapılması kanser olma yolundaki polipleri yakalamak için çok iyi bir fırsat doğurur. Kolorektal kanserin gelişimi genellikle yavaştır, 5-10 yıl sürer. Kolonoskopi taramaları sırasında iyi h ıvlu ya da henüz kansere dönüşmemiş polipler alınırsa kolon kanseri daha baştan engellenmiş olabilir. Bu sadece kanserin erken saptanması anlamına gelmiyor, kanser oluşumunu daha baştan engellemek anlamına geliyor.
Tarama Testleri
Tarama testinin tipi veya ne sıklıkla yapılacağı birey$el risk durumuna bağlıdır; yaşınız, sağlığınız, kanser öykünüz ve ailen izdeki kanser öyküsü dikkate alınarak belirlenir.
Herhangi bir yakınması olmayan ve kolon kanseri riski ortalama düzeyde olan 50 yaşındaki biri için hekimler aşağıda sıralanan, yararı kanıtlanmış tarama yaklaşımlarından birini önerebilir
Poliplerin ve kanserin saptanmasını sağlayan testler:
her beş yılda bir esnek sigmoidoskopi
her 10 yılda bir kolonoskopi
çift kontrastlı baryum lavmanı filmi
her beş yılda bir BT kolon grafisi (sanal kolonoskopi)
Kanserin saptanmasını sağlayan ve yukarıda sıralananı endosko-pik testleri tamamlayıcı testler:
dışkıda gizli kan testi, her yıl dışkıda immunokimyasal test, her yıl
dışkıda DNA testi (sDNA), aralıkları şimdilik belirsiz.
Genel nüfus açısından ideal tarama testi belirlenmiş olmamakla birlikte, giderek daha çok hekim kolonoskopiyi seçiyor. Riski daha yüksek olan bir gruptaysanız ya da daha önce kolon kanseri ya da başka bir kanser tanısı konmuşsa, hekiminiz daha yoğun bir tarama programı önerecektir.
Hekiminiz, barsak sağlığınızın izlenmesi için aşağıda sıralanan testlerden herhangi birini önerebilir:
Yıllık fiziksel muayene ve risk değerlendirmesi
Hekiminiz tarafından yapılacak rutin muayeneler kolorektal ve diğer kanser risklerinizin saptanmasına yardım edebilir, bu riskleri artırabilecek sorunları ortaya çıkarabilir ve hastalığın belirti ve bulgularının belirlenmesine yardım edebilir.
Hekim, kansızlık veya gastrointestinal sorunlar gibi kolorektal kanserle ilişkilendirilebilecek belirtilerinizin olup olmadığına bakar ve genel sağlık durumunuzu değerlendirir. İnflamatuvar barsak hastalığı (örneğin Crohn hastalığı) gibi gastrointestinal sorunlarınız varsa ya da endometriyum kanseri gibi bazı tip kanserlere daha önce yakalanmış-sânız kolorektal kanser riskiniz artmış olabilir
Hekiminiz yakın akrabalarınızın kolorektal kanser ve başka tip kanser ve barsak hastalığı öyküsünü de ayrıntılı olarak almalıdır, bu özellikle kolorektal kansere yakalanmış birinci derece akrabanız (ebeveyn ya da kardeş gibi) varsa önemlidir.
Muayene sırasında parmakla rektal muayene de yapılmalıdır. Bu sırada hekiminiz eldiven geçirdiği parmağıyla rektumun birkaç santimetre içinde olağandışı bir şey olup olmadığını yoklar. Alınan dışkıda kolorektal kanser belirtisi görülebilir.
Öte yandan tek başına bu muayene kolon kanseri taraması için yeterli değildir. Hekim rektumun daha derinini yoklayamaz ve bir kez alınan dışkı, kanamanın ortaya çıkması için yeterli değildir. Bu nedenle evde yapılacak dışkıda kan testi de yıllık muayenenin bir parçası olmalıdır.
Yılda bir, evde yapılan dışkıda kan testi
Bu basit testler acı vermez, girişimsel değildir, pahalı değildir ve evinizde kendi başınıza yapabilirsiniz.
Bu testte dışkıda kan bulaşığı olup olmadığı araştırılır. Poliplerde ve tümörlerdeki kan damarları daha narindir ve dışkının geçişi ufak miktarda kanamaya neden olabilir. Bu kanama dışkıda gözle görülemeyecek kadar az olabilir, özellikle de tümör veya polip gelişiminin erken dönemlerinde öyledir. Yeni çıkan bir test dışkıda kan yerine insan hemoglobini antikoru saptamaktadır.
Söz konusu test özel işlemden geçirilmiş bir test kartı ve tuvalete çıktığınızda nasıl ufak miktarda dışkı örneği alacağınızı anlatan bir broşürle birlikte set olarak gelir. Bu test seti daha sonra kır laboratu-vara gönderilir.
Negatif test sonucu kolorektal kanser olasılığını tamamen ortadan kaldırmaz, çünkü bazı polipler kanamaz. Öte yandan pozitif sonuç da kesinlikle kanser olduğunuz anlamına gelmez. Peptik ülser, infla-matuvar barsak hastalığı ya da Asprin ve nonsteroidal antiinflamatu-var ilaç (NSAIDler) kullanımına bağlı tahriş de barsakta kanamaya neden olabilir. Testte kanama belirtisi ortaya çıkarsa hekiminiz nedenini araştırmak için sigmoidoskopi veya kolonoskopi istevebilir.