Tiroid Hastalıkları
Tiroid bezi boyunda, trakeanın önünde, tiroid ve krikoid kıkırdağınüstünde yer almıştır veikilobu vardır.Bu iki lobu isthmus adı verilen oluşum birleştirerek beze H görünümü verir.Mikroskobik olarak tiroid bezi,folikül adı verilen keseciklerden oluşmuştur.Tiroid bezi,hayatın devamıiçin mutlaka gerekli birorgan değildir fakat yoluğunda zihin ve beden çalışması yavaşlar, çocuklarda zeka geriliği ve cücelik oluşur.
Tiroid bezinden salgılanan hormonlar vücudun tüm metabolizma hızını etkiler
Bezin hormon yapabilmesi için iyoda gereksinimi vardır.Tiroid hormonlannırı yapılabilmesi için günde yaklaşık 100ugr iyotun alınması gereklidir. Günlük iyot alımı bu miktarın altına düştüğü zaman tiroid bezi hormon yapımında zorlanmaya başlar ve iyot eksikliğine bağlı guatrın gelişimi kolaylaşır. Tiroid bezinin ihtiyacı olan iyot, su ve besinlerle alınır.Bunun yanısıra vücutta tiroid hormonlanmn deiodinasyonu sonucu ortaya çıkan iyot da bir başka kaynaktır. İyot kana geçtikten sonra tiroid, böbrek, gastrointestinal sistem ve tükürük bezleri tarafından tutulur.Ancak gastrointestinal sisteme geçen iyot tekrar absorbe olur.Böylece kanda dolaşan iyotun iki organ tarafından tutulduğu anlaşılır.İyot böbrekler tarafından vücuttan uzaklaştırılır; tir o id tarafından tutulan iyot ise hormon sentezinde kullanılır.İyot,plazmadan tiroid hücresine aktif transportla geçer. (Tiroid Hastalıkları ppt)
Tiroid bezinin hormon salgılanması ön hipofizden salgılanan TSH(tiroid stimüle edici hormon) tarafından kontrol edilir.Tiroid hastalıkları ya tiroid bezinin büyümesinden ya da hormon yapımındaki bozukluktan kaynaklanmaktadır. Tiroid hastalıkları şöyle sınıflandırılabilir:
A)Tiroid Büyümeleri
Basit Guatr
Tiroiditler
Tiroid Tümörleri
B)Tiroid Hormonunun Yapısındaki Bozukluklar
Tiroid hormonunun az yapılması(Hipotiroidism)
Tiroid hormonunun fazla yapılması(Hipertiroidism)
A) Tiroid Büyümesi ve tiroid bezi hastalıkları
Basit Guatr
Tiroid bezinin hormon sentez edebilmek için iyoda ihtiyacı vardır. Eğer kişi diyetle yeterli iyot almazsa veya tiroid hormonu yapımı herhangi bir nedenle baskılanırsa tiroid bezi hormon eksikliğini kompanze etmek için büyür.Bezin büyümesinin nedeni hipofizden TSH sekresyonunun artmasıdır. Artan TSH'a yanıt olarak bez o kadar büyür ki boyundaki yapılan sıkıştırarak solunum ve yutma güçlüğüne neden olabilir.
Basit Guatrın iki şekli vardır: 1 .Endemik Guatr 2.Sporadik Guatr Endemik guatr,belli coğrafî bölgelerde tuz ve suda iyot azlığı nedeniyle görülür. Sporadik guatr »belli bir bölgeye özgü değildir.Başlıca nedenleri şunlardır: 1. Genetik defektlerin neden olduğu bozuk iyot metabolizması 2.Çok miktarda guatrojen hormon alınması 3. Guatroj en ilaçların alınması Belirti ve BulgulanBazen boyunda tipik bir kitle olarak görülür.Hasta aynı zamanda solunum güçlüğü duyabilir.Hasta coğrafi bölge olarak guatrın sık görüldüğü bir yerde oturuyor olabilir veya fazla miktarda guatrojen madde almış olabilir.Hipotiroidi bulgularının'gelişmesi enderdir çünkü tiroid bezi normal düzeyde hormon salgılayacak kadar büyümüştür. (tiroid fırtınası)
Tedavi ve Hemşire,Bakjmı:Tedavide amaç tiroid bezinin daha fazla büyümesini engellemek ve küçülmesini sağlamaktır.Eğer büyüme iyot eksikliğine bağlı ise iyit veya tiroid hormonu verilir.Tiroid preparatlan verilirken hasta tirotoksikoz yönünden izlenmelidir.
Tiroiditler ve tiroid bezinin çalışmaması
Tiroidin inflamasyonu demektir. Üç şekli vardır:
Akut süpüratif tiroidit,tiroid bezinin bakteriyal iltihabıdır.Uygun antibıotik ve cerrahi drenaj ile düzeltilebilir.
Subakut granülomatöz tiroidit,etkenin virüsler olduğuna inanılmaktadır. Viral veya streptokokal bir infeksiyonun ardından oluşur.Ateş,boyun ağrısı,halsizlik,iştahsızlık belirti ve bulgularıdır.Tiroid fonksiyonları olağandır.Bazen geçiciolarak hipo/hipertiroidi olabilir.Tedavide hafif vakalarda istirahat, sıvı, salisilat tedavisi uygulanır.
Kronik tiroidit,en sık görülen tiroidit şeklidir.Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür ve özellikle menapozda sık izlenmektedir. Semptomları,ağrısız büyüme,solunum güçlüğü ve disfajidir.Tedavi için hastalara tiroid hormonu verilerek hipertiroidi önlenir.Aynı zamanda TSH baskılanır. Enflamasyojcu önlemek için kortikostreoidler verilir.Zorunlu olmdıkça cerrahiye başvurulmaz.
Tiroid tümörleri ve tiroid anatomisi
Tiroidin benign adenomlan ve tümörleri tiroid bezinde büyümeye yol açarlar.Tiroidin malign tümörleri ise daha çok 40-60 yaş arasındaki kişilerde görülür.Kadınlarda daha sık izlenir.Baş ve boyuna yüksek dozda radyasyon uygulanmış kişilerde gelişme sıklığı daha fazladır.
Tiroid kanserlerinin majör belirtisi,tiroid bezinde ağrısız ve sert bir kitle, ortaya çıkmasıdır.Nodül hızla büyür.Hastalık,solunum güçlüğü ve disfajiye neden olur.Tedavisi genelde cerrahidir.