Sıvı Tedavisi
Varolan hastalığa, cerrahi strese ve/veya anesteziye bağlı olarak vücudun fizyolojik sıvı dengesi değiştiği zaman; vücudun normal sıvı kompozisyonunu sürdürebilmek için uygun miktarlarda intravenöz sıvıların verilmesi gerekir. Sıvı tedavisinde amaç; intravas-küler volumü normal sınırlarda tutarak kalp fonksiyonlarının, uygun doku oksi-jenasyonunun, elektrolit dengesinin sürdürülmesini ve bunları yaparken de kan şekerinin normal sınırlarda olmasını sağlamaktır.
İntravenöz sıvı tedavisi uygulanırken hastanın kalp, böbrek ve solunum fonksiyonları, beslenme durumu, günlük aktivitesi, hastanede kalış süresi ve mevcut patolojisi değerlendirilmelidir.
Sıvı tedavisinde kullanılacak intravenöz sıvılar başlıca iki grupta incelenirler:
Kristalloid Sıvılar
Kristalloidler, küçük moleküllü sıvılardır ve tüm ekstrasellüler sıvı volümü-ne dağılırlar. Hastaların büyük bir kısmında normal vücut sıvı kompozisyonunu sürdürmek için yeterli olabilirler. Ancak fazla verdiklerinde interstisyel sıvı gereğinden fazla genişleyebilir ve lenfatik drenaj bozulur. Vücutta genel ödemin yanı sıra, akciğer ödemi de gelişir, doku oksijenlenmesi de bozulabilir. Sık kullanılan kristalloid solüsyonlar ve özellikleri Tablo 3'de gösterilmiştir.
Kristalloid sıvılar idame, yerine koyma veya özel amaçla kullanılan sıvılar olmak üzere üç grupta incelenebilirler:
a. İdame Tipi Kristalloid Sıvılar: Ter, dışkı, günlük ürenin atılabileceği minimal idrar miktarı ve solunum yollarından inspirasyon havasının nemlen-dirilmesi için kaybedilen sıvı gibi in-sensibl sıvı kayıplarının tedavisinde kullanılır. Bu kayıp, yetişkinlerde 1.5-2 mL/kg/st iken çocuklarda daha fazla olur. Bu kayıplar elektrolit içermeyen kayıplar oldukları için, suda %5 dekstroz, ringer laktat içinde %4 dekstroz, %0.45 NaCl içinde %5 dekstroz gibi hi-potonik solüsyonlarla tedavi edilmelidir.
b. Yerine Koyma Tipi Kristalloid Sıvılar: Hemen hemen izotonik, polii-yonik vücut sıvılarının kaybı veya se-kestrasyonuna (gastrik drenaj, fıstüi drenajı, yara yüzeylerinden sızma, plevral effiizyon, asit sıvısı) bağlı kayıpların tedavisinde kullanılırlar. Ringer laktat, %0.9 NaCI ve İsolyte gibi nispeten sodyum içeriği yüksek izotonik sıvılardır.
c. Özel Amaçla Kullanılan Kristalloid Sıvılar: Özel sıvı ve elektrolit bozukluklarının tedavisi için kullanılırlar. Sodyum bikarbonat (NaHC03 %8.4) hi-pertonik tuz solüsyonları (NaCI %3, NaCI %5, NaCI %7.5), kalsiyum klorür (CaCl2 %10) bu sıvılara örnektir.
Kristalloid Sıvıların Yan Etkileri
Plazma volümünü genişleten kollo-idlerden farklı olarak, bütün ekstrasel-lüler sıvının volümünü arttırarak inters-tisyel sıvının gereğinden fazla genişlemesi ile lenfatik drenajın bozulmasına ve interstisyel sıvının daha da artmasına neden olur. Bunun sonucunda, akciğer kompliyansında, hipoksi ve pulmoner ödeme yol açan azalma, gaz değişiminde bozulma, periferde, kaslarda ve gas-trointestinal sistemde ödem ve oksijen-lenmede bozulma olabilir. Doku oksi-jenlenmesinin bozulması yara iyileşmesini geciktirebilir.