Free ve Total PSA
PSA’nın serumdaki majör proteinaz inhibitörleri olan a-1 antikimotripsin, a-2 makroglobulin ile diğer akut faz proteinlerine bağlı kompleksler oluşturması aynı zamanda serbest olarak da bulunması araştırmacıları BPH ve prostat kanseri ayırımında yeni araştırmalara yöneltmiştir. Yapılan çalışmalar a-1 antikimotripsin ile kompleks oluşturmuş PSA’nın prostat kanseri olan kişilerde, olmayanlara göre daha fazla bulunduğunu göstermiştir. Bunun nedeni muhtemelen atipik epitel hücrelerinin normal hücrelere göre daha fazla a-1 antikimotripsin üretimine bağlıdır. Christensson ve ark.’ları prostat kanseri olan ve olmayan kişilerde free ve total PSA oranını araştırmışlar ve 0.18 ve daha düşük değerlerin prostat kanseri ayırımının yalnız total PSA kullanımına göre daha değerli olduğunu göstermişlerdir. (total psa değeri)
Klein ve ark.’ları serum PSA değerinin 4 ng/ml’den az olan kişilerde free / total PSA oranının %9’dan az durumunda biyopsi, yüksek olması durumunda ise yıllık PSA ve PM, serum PSA değerinin 4-10 ng/ml olan grupta ise free / total PSA oranının %15’den az olması durumunda biyopsi, yüksek olması durumunda ise yıllık PSA ve PM, yine serum PSA değerinin 10 ng/ml’den fazla olan grupta ise free / total PSA oranının %21’den az olması durumunda biyopsi, yüksek olması durumunda ise yıllık PSA ve PM önermektedir (172). Catolona ve ark.’ları free PSA değerinin %23 yada daha az olduğu ve prostat hacminin 40 cm küpten daha fazla olduğu kişilerde gereksiz biyopsiyi %31 oranında azalttığı, free PSA değerinin %14 ya da daha az olduğu ve prostat hacminin 40 cm küpten daha az olduğu kişilerde gereksiz biyopsiyi %79 oranında azalttığı göstermiştir (173). Yine Catolona ve ark.’ları serum PSA değeri 4-10 mg/ml arasında değişen ve PM normal olan grupta free ve total PSA oranının 0.15 olduğunda biyopsinin %74.5 oranında azaldığını fakat %48.5 oranında prostat kanseri tanısı konulamadığını, free ve total PSA oranının 0.10 olduğunda ise biopsinin %41.6 oranında azaldığını fakat %21.1 oranında prostat kanseri tanısı konulamadığını tesbit etmişlerdir.
Klinikte free ve total PSA oranı yaygın olarak kullanılmakta olup özellikle serum PSA değeri 4-10 ng/ml arasında değişen grubun daha iyi değerlendirilmesini ve lüzumsuz biyopsi oranının azalmasını sağlamıştır.