Prostat Spesifik Antijen Velositesi ( PSAV )
PSA velositesi (PSAV), serum PSA’sında birim zaman içerisinde görülen değişimi gösterir. Bu değişim prostat hacminin artmasına veya prostat kanserine bağlı olabilir. İlk olarak Carter ve ark.’ları tarafından ortaya atılan bu kavramdaki amaç, organa sınırlı ve non-palpabl tümörlerde PSA’da zaman içerisindeki değişimlerin daha fazla olduğunu düşünerek bunları önceden teşhis etmektir (168). Bu çalışmada PSAV’nin üst sınırı 0.75 ng/ml yıl olarak alınmış ve bu değerin üstü tümör olarak yorumlanarak tümör için spesifik bir marker olacağı bildirilmiştir. Bu çalışmada prostat kanserli hastaların %72’de, kanser olamayan kişilerin %5’inde PSAV’si 0.75 ng/ml/yıl’dan fazla bulunmuştur. Smith ve Catolona 0.75 ng/ml/yıl sınır değerinin kullanıldığı tarama çalışmasında PSAV’sı 0.75 ng/ml/yıl’dan fazla olan erkeklerin %47’sinde, 0.75 ng/ml/yıl’dan az olan erkeklerin %11’inde prostat kanseri tesbit etmişlerdir (169). Prostat kanserli hastalarda serum PSA değeri tanı öncesi ( tanıdan 5 yıl önce ) oldukça hızlı şekilde yükselmektedir. Brawer ve ark.’lar, PSA’nın yılda %20 artışının prostat kanseri ile uyumlu olabileceğini göstermişlerdir (170). PSAV’ın klinikte kullanımındaki önemli noktalar PSA ölçümünün ne kadar ve hangi sıklıkla ölçülmesi gerektiğidir. Carter ve ark.’ları en az 3 ölçümün gerektiğini bildirmişler ve şu formülü önermişlerdir.
PSAV:1/2 ( [ PSA2-PSA1/zaman] )+( [PSA3-PSA1/zaman] )
Altı aydan fazla, bir yıldan az aralığı, BPH ve prostat kanserini ayırmak amacıyla PSAV için gerekli en ideal süredir.
Sonuç olarak, PSAV değeri prostat kanserinde BPH’a göre daha yüksek olup en az 6 ay süreyle alınan PSA değerleri ile PSAV’nin 0.75 ng/ml/yıl’dan fazla olması prostat kanserini düşündürmeli ve ileri tetkik yapılmalıdır.