Adiponektin Nedir
Adiponektin, gen transkript-1 (apM1) gen bölgesinde kodlanan, 244 aminoasit içeren, kollajen VIII, X, ve C1q ile belirgin yapısal benzerlik gösteren bir glikoproteindir. Adiponektin, beyaz yağ dokusu, özellikle de viseral yağ dokusundan salgılanan, 30 kDa ağırlığında sitokin yapısında bir proteindir. Plazmada 2-25 ug/ml konsantrasyonunda bulunan adiponektin, salgılandıktan sonra, plazmada kollajen I, III, Ve bağlanır, ancakII ve IVe bağlanmaz. Adiponektin insülin duyarlılığını artırır, lipid profilini düzeltir, anti-inflamatuar, anti-aterosklerotik ve anti-apopitotik etkiler sergileyebilmektedir
Obezitede, plazma adiponektin düzeyi önemli ölçüde azalır, buna karşın, ağırlık kaybı ile plazma adiponektin düzeyi yükselir (123). Pima yerlileri ve beyaz ırkta, adiponektin düzeyi insülin duyarlılığı ile pozitif koreledir ve bozulan glukoz toleransı ile belirgin şekilde azalırken, ağırlık kaybından sonra plazma adiponektin düzeyi artmaktadır. Adiponektin uygulanması, insülin direncini ortadan kaldırmaktadır. Hayvan deneylerinde, adiponektin kas hücrelerine glukoz transportunu hızlandırır ve bu hücrelerde serbest yağ asidi oksidasyonunu artırır. Hepatik glukoneogenez enzimlerini baskılar ve böylece plazma serbest yağ asidi, trigliserit ve glukoz düzeylerini azaltır. Adiponektin infüzyonunun; (3-oksidasyonu, enerji katabolizmasında rol alan genlerin ekspresyonunu ve kas hücrelerinde insülin reseptör substrat-1 (IRS-1) düzeylerini artırdığı gösterilmiştir (128). Yine, bu etkileri ile de insülin duyarlılığını artırır.
Adiponektin, aterosklerozu gerileten anti-inflamatuar bir sitokindir ve aterosklerozdan koruyucu etkisi bulunmaktadır. Adiponektin anti-inflamatuar etkisini, TNF-a’nın NF-KB’yi uyarmasını engelleyerek gösterir, ve bu etki için hücre içi adenil siklaz ve protein kinaz enzimlerini aktive eder. Ayrıca, TNF-a sentezini doğrudan baskılar, makrofajların köpük hücreye dönüşümünü engeller.
Adiponektin, doza bağımlı olarak aterosklerotik damar duvarında birikir, ve TNF-a tarafından uyarılan inflamatuar hücre göçünü inhibe eder. Makrofajdan TNF-a ve benzeri sitokin üretimini baskılar. Adiponektin, aterosklerotik endotelden inflamatuar uyarı sonucu üretilen E-selektin, ICAM-1 ve VCAM-1 benzeri adezyon moleküllerinin düzeyini azaltır ve monositin endotelyal bölgeye göçünü önler
Adiponektin düzeyi erkeklerde kadınlardan; obezite, Tip 2 DM ve koroner arter hastalığında ise sağlıklı bireylerden daha düşüktür. Ek olarak, osteoartritli hastalarla karşılaştırıldığında, RA’li hastalarda sinovyal sıvıda adiponektin ve resistin düzeylerinde artış gözlenmiştir