Fasciola Hepatica Nedir
Halk arasında büyük karaciğer kelebeği olarak da bilinmektedir. Erişkin şekli yaprak şeklinde, 3x1 cm boyutlarında, ön tarafında konik çıkıntı olup, yan tarafları kanat şeklindedir. Ön uçta ağız çekmeni, koni tabanında karın çekmeni bulunmaktadır. Kesin konağı koyun, keçi ve sığırdır. Đnsan ise rastlantısal konaktır. Ara konakları derin olmayan su bitkilerinde ve sulak çayırlarda yaşayan bir tatlı su salyongozu olan Lymnea truncatula’ dır.
Đnsanlar metacercarialı su bitkilerinin yenilmesi veya metacercaria ile infekte suların içilmesi ile bulaşık suların içilmesi ile infekte olurlar. Yutulan metacercarianın dış kabuğu duodenumda erir ve serbest kalan larva barsak duvarını delerek peritoneal boşluğa geçer. Larva karaciğer Glisson kapsülünü delerek karaciğere girer 9 hafta kadar karaciğer parankiminde dolaşır. Bu sürenin sonunda safra kanallarına girer ve erginleşerek yumurta üretmeye başlar. Safra kanallarında erişkin tarafından oluşturulan yumurtalar safra sıvıları ile barsak lümenine geçer ve dışkı ile dış ortama atılırlar. Metacercarianın ağız yolu ile alımından 3-4 ay sonra insan dışkısında parazitin yumurtaları görülebilir. Yumurtalar dışkı ile dış ortama çıktığında içinde miracidium gelişmemiştir. Miracidium yumurta içinde 1-2 haftada gelişimini tamamlayarak yumurtadan çıkar ve ara konağı olan salyangoz içine aktif olarak girer. Salyangoz içinde yaklaşık bir ayda çeşitli olgunlaşma dönemleri geçirdikten sonra yüzlerce cercaria meydana gelir. Cercaria salyangozdan çıkar su düzeyinin hemen altındaki bitkilerin ince uzun yapraklarına doğru yüzer ve su bitkileri üzerinde bazen toprakta kistleşerek metacercaria şekline döner (Collier ve ark., 1998).
Larva karaciğer parankimine geçene kadar patolojik hasar oluşturmaz. Hasarın derecesi larva sayısı ile direkt bağlantılıdır. Larvanın toksik ürünlerine karşı safra kanallarında hiperplazi oluşabilir. Larvanın göçü esnasında ateş, sağ üst kadranda epigastrik ağrı, ürtiker oluşabilir. Lökositoz, eozinofili ve anemi saptanabilir. Larvalar nadiren ektopik olarakta yerleşebilir (Bilgehan, 1995 ).
Larva safra kanalına yerleştikten sonra, mekanik irritasyon ve metabolik artıkları ile önemli hasarlar oluşturabilir. Safra kanallarında tıkanmalara neden olabilir (Bilgehan, 1995).
Đnfeksiyonun geç döneminde artık yumurtalar oluşmuştur ve safra kanallarında tıkanma bulguları ve kolanjitler oluşmaya başlar. Akut epigastrik ağrı, ateş, kaşıntı, sarılık, hepatomegali ve eozinofili oluşur (Bilgehan, 1995, Collier ve ark., 1998).
Kesin tanı dışkıda yumurtaların görülmesi ile konur. Yumurtaları büyük 130X75 µm, oval, kapaklı ve açık kahverenklidir (Garcia ve Bruckner., 1993).