Kene İle Bulasan Hastaliklar
Bu grupta Kırım kongo kanamalı ateşi, kene kökenli ansefalit, Kolorado kanamalı ateşi, Omsk kanamalı ateşi, Kyasanur orman hastalığı yer alır.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) Nedir
Etken: Bunyaviridae ailesine ait Nairovirus etkendir.
Vektör: Temel vektörü H. marginatum türü kenedir. I. ricinus, D. marginatus ve bazı Rhipicephalus türleri potansiyel olarak ikincil vektör olabilirler. Hastaların %11.5-53.0’ında kene ile ısırılma öyküsü bulunmaktadır.
Epidemiyoloji: Kene ile bulaşan hastalıklar arasında en geniş coğrafi dağılıma sahip olanıdır. KKKA tipik olarak kısmi çöl, bozkır gibi kurak yerleşim yerlerinde görülür.
Keneler doğada bu virüsün temel rezervuarı olarak kabul edilirler (87). Pek çok bölgede tavşan, yabani tavşan ve kirpi vektör için önemli konaktır. Büyük memeliler ise yüksek yoğunlukta virüsü taşıdıkları zaman enfeksiyonun döngüsünün korunmasında önemli rol aldıkları bilinir. H. marginatum türü keneler memelilerden olduğu gibi kuşlardan da beslenebilirler. Göçmen kuşlar enfekte kenelerin yayılmasında önemli rol oynarlar. En yüksek kene aktivasyonu, Avrupa’da nisan ve ekim arası aylarda, Güney Amerika’da ise ocak ve şubat aylarında ortaya çıkar.
Klinik, tanı ve tedavi: KKKA en şiddetli ve çabuk ilerleyen kanamalı ateşlerden biridir. Kuluçka süresi 2-9 gün arasındadır, ani başlangıçlı ateş ve myalji, baş ağrısı, baş dönmesi, gözlerde hassasiyet, fotofobi gibi özgün olmayan bulgularla seyreder (87, 89, 92). Gastrointestinal ve diğer kanamalar 3-7 gün içinde başlar, sıklıkla ciddi kan kaybı görülür. Hastanın kanı ve vücut salgıları ileri derecede bulaştırıcıdır. Tükürük, kan, mukoza, solunum yolu ile sağlık personeline ve hasta yakınlarına bulaşabilir. Ölüm oranı ortalama %15-25 arasındadır.
Laboratuar tanısı virüsün veya virüse yönelik antikorların kanda gösterilmesi esasına dayalıdır. Viremi genellikle hastalığın başlangıcından itibaren ilk dokuz günde, antikor yanıt ise yedinci günden itibaren gösterilebilir (90). PCR, rekombinant virüs N proteini kullanılarak yapılan ELISA ile virüs antijenleri gösterilir (89). KKKA virüs spesifik antikor yanıtı ise, kompleman fiksasyon testi, jel difüzyon testi, immunofluorescense ve ELISA ile gösterilebilir (89). Laboratuar testlerinde düşük trombosit sayısı ve yüksek/düşük lökosit sayısı ve yüksek karaciğer fonksiyon testleri gibi biyokimyasal testler de tanıda önemlidir
KKKH’nın tedavisinde yoğun destek tedavisi ve bir antiviral olan ribavirin verilmesi önemlidir. Ayrıca bazı olgularda kene ile bulaşan diğer hastalıklar yönünden doksisiklin verilmesi de önerilir (94). Korunmada, 1970 li yıllarda KKKA inaktif aşı, fare beyin kültüründe elde edilerek Rusya’da ve Bulgaristan’da insanlarda kullanılmış ve yüksek antikor yanıt alındığı bildirilmiştir (87). KKKA virüsü Gn ve Gc genlerini eksprese eden inaktif DNA aşısı yakın zamanda elde edilmiş, fakat hastalığın hayvan modeli geliştirilemediği için etkinliği gösterilememiştir (95). Aşı çalışmaları devam etmektedir
Hasta ile temas eden sağlık personelinin de 14 gün süre ile klinik ve laboratuar testleri ile izlenmesi önerilir