Nematod Nedir

Nematod Nedir

Nematodlar (yuvarlak solucanlar) uzun, silindirik ve segmentsiz ip şeklinde parazitlerdir. Boyları bir kaç milimetreden, bir metreye kadar değişebilir. Medikal açıdan önemli nematodlar genellikle biseksüeldir ve erkekleri dişilerden daha kısadır. Strongyloides cinsinde farklı olarak döllenmemiş yumurtadan gelişim oluşabilir(65). Vücutlarının ön kısmında bir ağız mevcuttur. Bunu takip eden özafagus ve arkadan anüsle dışarı açılan bağırsak gelmektedir.

Nematodlara bağlı enfeksiyonlar genelde asemptomatik geçirilir. Ancak, özellikle çocuklarda olmak üzere, çok sayıda alındıklarında anemi, malnütrüsyon, fiziksel ve zihinsel gelişimde azalmaya neden olabilirler(32).

İntestinal nematod enfeksiyonlarının coğrafik dağılımı sosyoekonomik durum ve temizlik alışkanlığı ile yakın ilişki gösterir. Ascariasis, kancalı kurt enfeksiyonları, strongyloidiasis ve trichuriasis gibi topraktan geçen intestinal nematod hastalıkları dünyadaki en yaygın enfeksiyonlar arasındadır. Enterobius vermicularis için farklı olarak toprak zorunlu değildir ve insandan-insana doğrudan bulaştırılabilir.

Ascaris lumbricoides Morfoloji:

Ascaris lumbricoides’in tüm dünyada 1,5 milyardan fazla insanda parazitlendiği tahmin edilir(15). Ascaris lumbricoides insanlarda görülen en büyük nematoddur. Görülme sıklığı bölgelerimize göre % 7-80 oranında değişir(76). Vücudu silindiriktir ve iki uca doğru incelir. Renkleri krem beyazı veya kırmızımtırak olup bazen pembemsi görülebilir. Dünyada hemen her yerde ve yurdumuzun her bölgesinde görülür

Erkekler 15-30 cm boyunda, 3-4 mm eninde arka ucu konik ve karın yüzüne doğru kıvrılmıştır. Dişileri erkeklerden daha büyüktür. Dişiler 20-40 cm boyunda ve 5-6 mm enindedir. Arka ucu konik ve düzdür. Kesin konak insandır ve ara konağı yoktur. Erişkinler bağırsak boşluğunda bulunurlar, ender olarak dudakları ile bağırsak mukozasına tutunurlar. Bağırsakta çok hareket etmezler, ancak dar kanallara girme eğilimleri vardır. Gıdalarını bağırsakta ozmos yoluyla sağlarlar. İnsan vücudundaki ömürleri 1-2 yıl kadardır. Dişi bir erişkin günde yaklaşık 200.000 yumurta yumurtlar

Ascaris lumbricoides’in yumurtaları dış koşullara ve dezenfektan maddelere karşı oldukça dirençlidir. A. lumbricoides’in ara konağı yoktur ve insanların parazitidir. Bununla birlikte insandan insana doğrudan bulaşamaz(14, 59, 76). Döllenmiş ve döllenmemiş olmak üzere iki tip yumurtası vardır(Resim 1-4). Döllenmiş yumurtalar oval simetrik, 60-70 µm boyunda ve 40-50 µm enindedir. İçinde yumurta hücresi bulunur ve bu hücre ile kabuğun uçları arasında belirgin bir boşluk vardır. Döllenmemiş yumurtalar ise döllenmişlerden daha uzundur (90 µm kadar) ve içlerini vitellus hücreleri doldurmuştur. Bu yumurtalar bağırsakta erkek solucan bulunmadığı veya bütün dişileri döllemeye yetmediği durumlarda görülür. Döllenmemiş yumurtaların enfeksiyonun yayılımında rolü yoktur.

Kaynak; http://zehirlenme.blogspot.com

Helmint Yumurtlari Sayimi

Helmint Yumurtalarının Sayımı

Helmintiyozlu kişilerin sağlık durumlarının klinik olarak değerlendirilmesinde, bir gram dışkıda bulunan yumurta sayısını saptamak, özellikle çengelli solucan ve şistozoma enfeksiyonlarında, çok önemlidir. Bu amaç için Beaver’ın veya Stoll’un önerdiği yumurta sayma yöntemlerinden biri kullanılır. Bunlardan birincisi, lam üzerinde, bazı kurallara uyularak hazırlanan direkt preparattaki yumurta sayısını belirleyip, belli hesaplar yapma esasına dayanır. Stoll’un yönteminde ise bir erlenmayer veya balon içine belli miktarda sodyum hidroksit konur, içine miktarı saptanabilecek şekilde dışkı konur; cam boncuklar ilave edilerek homojen bir süspansiyon elde edilir ve bundan alınan belli miktar numunede bulunan tüm yumurtalar sayılarak, gerekli hesaplamalar yapılır. Helmint yumurtalarının sayımı, yeni ilaçların etkisinin saptanmasında da önemlidir.

Yumurtaların / Larvaların Saklanması: Gerek eğitim, gerekse ileri incelemeler için, dışkıda görülen helmint yumurtalarını saklamak gerekir. Bu da uzun süreli ve kısa süreli saklama olmak üzere iki yönde düşünülebilir. Helmint yumurtalarını uzun süreli saklamak için, yumurtaların bulunduğu dışkıyı %10’luk formalin içine koyup, iyice karıştırarak, homojen bir süspansiyon elde etmek yeterlidir.

Bazı durumlarda, özelikle eğitim amacı ile helmint yumurtalarının preparatlarını hazırlamak gerekir. Eğitim-öğretimde en zor noktalardan biri bu tip preparatları muhafaza etmektir. Dikkatli bir şekilde saklanırsa birkaç yıl bozulmadan kalacak preparatlar ise şu şekilde hazırlanır: Lam üzerine konmuş bir damla gliserinle içinde helmint yumurtası bulunan dışkı örneğinden normal kalınlıkta bir süspansiyon yapılır; lamelle kapatılır (gliserinin dışa taşmamasına özen göstermelidir); oje veya benzeri bir yapıştırıcı ile lamelin kenarı kapatılır(63).

Dışkı örneklerinde görülen helmint larvaları, üzerlerine 1-2 damla laktofenol damlatıldıktan sonra lamelle kapatılarak incelenebilir, kenarı iyice temizlenip oje gibi bir yapıştırıcı ile kapatıldıktan sonra yıllarca saklanabilir. Kullanılan laktofenol içinde pamuk mavisi (cotton blue) boyası varsa veya içine kaliteli mürekkepten birkaç damla damlatılmışsa bu solüsyon larvanın içini de boyayacağından tanıda daha yardımcı olacaktır. Bu tip preparatlar anında karar verilemeyen objeleri saklayarak, daha deneyimli birine göstermek için de yararlıdır(63).

Perianal Bölge Materyalinin İncelenmesi: Bu materyal bağırsak içinde değil de perianal bölgede yumurtlayan Enterobius vermicularis ile yumurtlama deliği olmayan fakat gebe halkaları kendi hareketleri ile anüsten dışarı çıkabilen Taenia saginata enfeksiyonlarının tanısında kullanılır. Bu materyali almak için çeşitli yöntemler tanımlanmıştır. En sık kullanılan selofan bant (SB) yöntemidir. Enterobius vermicularis dişisi, genellikle geceleri yumurtladığı için en ideali SB yöntemini sabah erken saatlerde, kişi daha tuvalete gitmeden uygulamaktır(63).

Bu şekilde hazırlanan preparat ya direkt olarak veya bant ile lam arasına 1-2 damla ksilol (veya sirke) damlatıldıktan sonra 10’luk objektifle ve tüm alanlar taranarak incelenir. Ksilol perianal bölgede bulunan ölü epitel hücrelerini ve diğer kalıntıları eritip yok ettiğinden, her iki helmint yumurtaları kolaylıkla görülür. Eğer bölgede dışkı artıkları varsa preparatta Ascaris lumbricoides, Trichuris trichiura gibi helmintlerin yumurtaları da görülebilir

Normalde dışkı örneklerinde Enterobius vermicularis, Taenia saginata ve Taenia solium yumurtaları görülmez. Görüldüğü durumlarda Enterobius vermicularis’in erişkin dişisi, Taenia saginata ve Taenia solium’un da gebe halkaları bağırsak içinde parçalanmış demektir

Kaynak; http://zehirlenme.blogspot.com

Helmint Nedir Helmintin Tanisi

Helmint Nedir, Helmint Tanısı

Helmint enfeksiyonlarının laboratuvar tanısında: dışkı, duodenum sıvısı, perianal bölge materyali, kan, idrar, balgam, beyin omurilik sıvısı (BOS), deri kazıntısı, biyopsi ve otopsi materyali ve doku sıvıları gibi materyaller incelenir. Bu örneklerde görülen yumurta, larva ya da erişkinler uygun yöntemlerle toplanır ve özelliklerine göre tanımlanırlar. Görülen yapıların büyüklüğü, şekli, rengi, çeperinin yapısı ve dönemi (erişkin mi, yumurta mı gibi) tanıda önemli temel taşlarıdır.

Hastadan alınan materyaller direkt olarak veya kalıcı preparat hazırlanarak incelenir; indirekt tanı yöntemleri uygulanabilir. İndirekt tanıda serolojik deneyler ve cilt testleri kullanılır. Helmintiyozların tanısında kültürün ve hayvan deneylerinin pek bir yeri yoktur. Çünkü çok karmaşık bir yapıya sahip olan helmintlerin in vitro olarak tüm gereksinimlerini karşılayabilecek besiyerlerini hazırlamak hemen hemen olanaksızdır ve pratik de değildir.

Dışkı Örneklerinin İncelenmesi:

Dışkı incelenmesi ile sindirim kanalında, safra yollarında, akciğerlerde, mezenter venlerinde yerleşmiş olan ve buralarda yumurtlayan helmintlerin neden oldukları helmintiyozların tanısı konabilir. Dışkı örneklerinde bu parazitlerin yumurtaları veya larvaları görülerek tanı konur. Bu amaçla yapılacak dışkı incelemesinde aşağıdaki noktalara dikkat etmek ve uygun yöntemleri uygulamak gerekir.

Mikroskopta İnceleme: Bunun için, bir miktar dışkı, lam üzerine konan 1-2 damla serum fizyolojik içinde süspansiyon haline getirilir, üzerine lamel kapatılır ve lamelin kapsadığı alan 10x objektifle taranır. Tarama esnasında şüpheli yapılar görüldüğünde 40x objektife geçilir. Böyle bir incelemede helmint yumurtaları tipik görünümlerinden, larvalar da tipik morfoloji ve hareketlerinden tanınır. Larvaların cins ve türlerinin belirlenmesi daha ileri incelemeleri gerektirir(63).

Kato-Katz Yönteminin Uygulanması

Kato yöntemi, özellikle çok fazla dışkı örneği incelenmesi gereken taramalarda ve yumurtaların dışkıda az sayıda bulunduğu durumlarda helmintlerin saptanmasında yararlı bir yöntemdir. Çünkü bu yöntemle, direkt incelemede incelenen dışkı miktarından kat kat fazlası incelenebilir. Preparatların hazırlanmasında selofandan yapılmış özel lameller kullanılır

Çoklaştırma (Konsantrasyon) Yöntemleri

Dışkıdaki helmint yumurtalarının, direkt inceleme ile saptanamayacak kadar az olduğu varsayımıyla, çoklaştırma yöntemlerine başvurulur(63). Dışkının incelenmesinde çoklaştırma yöntemlerinin en önemli avantajı, yalnızca direkt yaymalar ve kalıcı boyalı preparatlar incelendiğinde gözden kaçabilen seyrek organizmaları ortaya çıkarmasıdır

Çoklaştırma yöntemleri yüzdürme ve çöktürme olarak ikiye ayrılır. Çöktürme santrifüj ile sağlanabilir. Çökelti genellikle dışkıdaki bütün parazitleri içerdiği için çöktürme yöntemleri tanı laboratuvarlarında daha sık kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin en büyük dezavantajı çökelti incelenirken aşırı dışkı artığının parazitlerin varlığını maskeleyebilmesidir. Çöktürme yöntemlerinin avantajı ise hem taze hem de saklanmış dışkı örnekleriyle kullanılabilmesidir

Preparattaki materyalin partikül yoğunluğunu azaltarak parazitlerin daha kolay görülmelerini sağlamak amacıyla, çökeltinin bir iki damlasını %0,85’lik serum fizyolojik solüsyonunun 1-2 damlasıyla sulandırmak yararlıdır. Protozoon kistlerini daha kolay görmek için preparat hazırlanırken aynı lam üzerinde ikinci bir çökelti damlası iyot solüsyonuyla seyreltilerek incelenebilir

Yüzdürme yöntemlerinin temel prensibi yüksek özgül ağırlıklı solüsyonların parazitleri dışkı artıklarından bağımsız olarak yüzdürmesidir. Yüzdürme sonrası elde edilen materyal dışkı artıklarından oldukça arınmıştır ve parazitler çöktürme yöntemiyle elde edilen çökeltiye oranla daha kolay fark edilir. Protozoon kistleri ve nematod yumurtalarının çoğu bu yöntemlerle yüzer; ancak kullanılan solüsyonun özgül ağırlığına bağlı olarak, birçok sestod ve trematod türüne ait daha ağır yumurtalar yüzmeyebilir ve yanlış negatif tanılara neden olabilir. Rutin çoklaştırma yöntemi olarak yüzdürme yöntemlerini kullanan laboratuvarlarda hem yüzey filmi, hem de çökelti incelenmelidir.

Kaynak; http://zehirlenme.blogspot.com