Parmak ucu anatomisini anlamak, yaralanmalarını değerlendirme ve tedavide büyük önem taşır. Parmak ucunun
üstün özellikli ve benzersiz fonksiyonları, karmaşık anatomisinin bir
sonucudur. İlk bakışta basit gibi görünse de, birkaç yaralanmayla karşılaşınca
anatomisinin kompleksliği göze çarpar. Distal falanks , parmak ucu yapılarının
inşasında temel görevi görür. Pulpa ise volar yüzü örten ,taşıdığımız
nesnelerin basıncını tolere eden dinamik bir tampon gibidir. Pulpa dijital
sinir ve arterlerin terminal dallarının seyrettiği adipoz dokulardan oluşur. Distal falanks periostu ile tendon
sheathinden kaynaklanan grayson ve cleland ligamentlerinin distal uzantıları
cilde doğru uzanarak güçlü fibröz septaları oluşturur. Bu sayede dorsal cildin
tersine eşsiz stabil ve esnek volar cilt oluşur. Pulpa ekzokrin ter bezlerinden
zengin, skuamöz epitelin corneum tabakasının kalın olduğu güçlü, tüysüz deriden
oluşur. Parmak izini oluşturan girinti ve çıkıntılar yüzey alanını
arttırdığından daha güçlü tutma ve kavramayı sağlar.
Perionişyum,
cildin özelleşmiş bölümüdür ve fingertip dorsumunu oluşturur. Solid yüzeyi
parmak ucunu korur ve duyu yeteneğini artırır. Küçük objeleri tutmayı da içeren
bir çok el hareketinin ayrılmaz bir parçasıdır. Tırnak yatağı germinal matriks,
steril matriks ve dorsal yatak olmak üzere 3 tabakadan oluşur. Tırnak ve tırnak
yatağı birbirlerine ve alttaki periosta yapışıktır. Yatak alttaki periosttan ve
subkutan dokudan beslenir. Hiponişyum ise distal tırnak yatağı sınırı ile pulpa
derisi arasında bulunan alandır. Distal falanks, peronişyum ve hiponişyum
arasındaki ilişki hassastır ve rekonstrüksiyonda buna dikkat etmek tırnak
deformitelerini engellemede önemlidir
Distal
falanks fraktürlerinde tırnak yatağı yaralanmaları da sık görülür.Düzgün tırnak
yatağı yüzeyi iyi tırnak gelişimi için gereklidir bu yüzden dikkatli bir
şekilde onarılmaları gerekir.Parmak ucunun hassas duyusu birçok duyu organeli ve dijital sinirin terminal dalları tarafından sağlanır. Bu organeller miyelinin değişik şekillerde düzenlenmesiyle oluşan paccini ve meissner korpuskülleri, merkel diskleri ile ruffini cisimciklerinden oluşur. Her bir dijital sinir DİP eklem seviyesinde tırnak yatağına, distal fingertipe ve pulpaya giden dalları oluşturmak üzere trifukasyon oluşturur.
1-Pacini korpuskülü (basınç reseptörü)
2-Meisner korpuskülü (dokunma)
3-Serbest sinir uçları (ağrı)
4-Termoreseptör (ısı)
5-Merkel (dokunma)
6-Epidermis
7-Dermis
8-Subkutan doku
Organeller ise pulpa derisinin değerli üyeleri olup
yaralanmalarda genelde zarar görürler. Tam kalınlıklı deri grefti bu
organelleri içerdiğinden reinnervasyon potansiyeli taşırken, yarı kalınlıklı
greftlerde aynı durum söz konusu değildir.
temel
prensipler bulunmaktadır. Yarar ve limitasyonlarıyla teknikleri derinlemesine
anlamak esastır. Örneğin, sinir
rejenerasyonu yaşla gerilediğinden, deneyimli cerrah ileri yaştaki
yaralanmalarda sinir onarımının olduğu nörovaskuler ada flebi ya da serbest
flepleri yapmaktan kaçınır. Yaralanma mekanizması, hastanın cinsiyeti,
yaşı, mesleği ve hobileri öğrenilmelidir. Parmak ucu yandaş yaralanmalar veya
kalp hastalıkları, diyabet, hipertansiyon gibi hastalıklar veya sigara öyküsü
öğrenilmeden tedavi edilmemelidir.
Ardından
iyi bir fizik muayene yapılmalıdır. Parmak ucunun tüm yapıları
değerlendirilmeli, dolaşımı, duyusu ve yumuşak doku kaybı muyene edilmelidir.
Radyografi distal falanks fraktürleri ile yabancı cisim varlığını
değerlendirmek için hemen her zaman gerekir. Tırnak yatağı ile fleksör ve
ekstansör tendon fonksiyonlarına bakılmalıdır.Parmak ucu ince dorsal deri,
kalın güçlü pulpa ve duyulu distal uç olarak 3 farklı bölümden oluşur. İyi bir rekonstruksiyon, kaybı benzer dokuyla
replase ederek mümkün olur.
Parmak
ucu rekonstruksiyon planında birkaç faktör planı yönlendirir. Genel olarak
ulnar parmaklar güçlü tutma, radial parmaklar ise hassas tutma, sıkıştırmada
önemlidir. Bu nedenle başparmak ve indeks parmakta duyu, kavrama yeteneğini başarmada
önemlidir. Özellikle indeks ve orta
parmağın radial taraf pulpasıyla, başparmağın ulnar tarafının duyu
restorasyonunun sağlanması önem taşır. Distal amputasyonda, yaralanmanın
seviyesi, açısı ve defektin büyüklüğü tanımlanmalıdır. Çünkü proksimal volar
oblik yaralanmaya yaklaşım transvers yaralanmaya yaklaşımdan farklıdır. Eğer
kemik veya tendon ekspozisyonu varsa, greft veya sekonder iyileşmeye
bırakılması için iyi vaskülarize periost veya paratenonun sağlam olması
gereklidir. Kalan distal falanksın tırnak yatağını besleyeceğinden şüphe
duyulması durumunda, ya yatak ablasyonu yapılmalı yada kemik rekonstruksiyonu
yapılmalıdır.
Kaynak; http://zehirlenme.blogspot.com