Prokalsitonin, 116 aminoasit içeren bir
polipeptittir. Moleküler ağırlığı yaklaşık olarak 13 kDa'dur. Aktif
kalsitonin tiroid bezinin C hücrelerinde proteolitik enzimlerin etkisi ile
prokalsitoninden üretilir
Bakteriyel lipopolisakkarid (LPS)'lerin
sistemik dolaşıma PCT sahnımının güçlü bir uyarıcısı olduğu gösterilmiştir. Bu
salınım kalsitoninde bir artış ile ilişkili değildir. Uyaranla, PCT plazma
seviyeleri 3-4 saat içinde artar, yaklaşık 6 saatte pik yapar ve serumda 24
saatten fazla bu seviyelerde kalır. PCT proteazla yıkılır ve yarılanma ömrü
25-30 saat arasındadır. Buna karşılık bakteriyel uyarı sonrası CRP düzeyleri
12-18 saat arasında yükselir
Prokalsitonin Yüksekliği ve değeri
Prokalsitonin ve CRP gibi akut faz
proteinleri benzer yollar ile uyarılır. PCT üretiminin majör kaynağı karaciğer
gibi görünmektedir. Bunun için PCT akut faz proteini gibi düşünülebilir.
Nijsten ve ark. (148) in vivo olarak IL-6 veya TNF-a'nın verilmesinden sonra
PCT üretiminin uyarıldığını ayrıca in vitro olarak TNF-a veya IL-6 ile stimülasyondan
sonra karaciğer dokusu tarafından PCT'nin üretildiğini göstermişlerdir.
Sağlıklı kişilerde PCT'nin üretim yeri
tiroid dokusu olsa da sepsisli hastalarda esas üretim yeri tam olarak
bilinmemektedir. Buna karşın sepsisli hastalarda karaciğer ve akciğerdeki nöroendokrin
hücreler PCT'nin tiroid dışı olası üretim yerleridir
Tiroidektomi yapılmış kişilerde
kalsitonin üretimi olmamasına karşın bu hastalarda kalsitonin benzeri immun
reaktivite görülmesi kalsitonin prekürsörlerinin tiroid dışı üretimini düşündürmektedir.
Sepsisli hastalarda PCT gibi kalsitonin prekürsör peptidleri artarken plazma
kalsitonin düzeylerinde artış görülmez
En son çalışmalar PCT'nin lenfositlerde
in vitro prostaglandin ve tromboksan sentezinin belirgin inhibisyonuna yol açtığını
göstermiştir
Burada sorumlu mekanizma siklooksijenaz
aktivitesinin inhibisyonu gibi görünmektedir. Eikosanoid sentezinin in vivo
inhibisyonu, PCT'nin ciddi bakteriyel enfeksiyonlarda ve sepsiste ulaştığı
serum konsantrasyonlarında meydana gelmektedir. (prokalsitonin pdf)
Hastanede yatan hastalardaki bakteriyel
enfeksiyon tanısında PCT ve CRP analizinin doğruluğunun değerlendirildiği on
iki çalışmayı kapsayan bir metaanalizde, bakterilerin neden olduğu
inflamasyonu, enfeksiyon dışı diğer inflamasyonlardan ayırt etmede PCT düzeylerinin
CRP düzeylerinden daha duyarlı olduğu bildirilmiştir.
Gönüllü insanlar ile yapılan çalışmalar
ve klinik gözlemler bakteriyel lipopolisakkaridin PCT'nin güçlü bir uyaranı
olduğunu ortaya koymuştur (149). Sepsisli hastalarda PCT seviyelerindeki artışın,
şiddetli enfeksiyonlar inflamatuvar yanıtın derecesiyle ve mortaliteyle ilişkili
olduğu bulunmuştur. Bu nedenle son yıllarda PCT'nin sistemik bakteriyel
enfeksiyonun bir markeri olarak kullanılabileceği bildirilmiştir.
Prokalsitoninin enfeksiyon dışı
inflamasyonda da yükseldiğini gösteren çok az çalışma vardır. Polikistik över
sendromlu kadınlarda yapılan bir çalışmada, prokalsitoninin obeziteyle ilişkili
olarak aterosklerozda yükseldiği ve kronik endotelial inflamasyonun bir markeri
olarak kullanılabileceği belirtilmiştir.