Kabızlık
Çeşitleri; Fonksiyonel Kabızlık Nedir
Fonksiyonel kabızlık, fekal retansiyon ve dışkı
tutma olarak da adlandırılmaktadır. Bu olgularda barsağın yapısı ve inervasyonu
normal olup, genellikle normal kolonik transit zamanı görülür. Çocukluk dönemi
kabızlık nedenlerine bakıldığında, fonksiyonel ve organik kökenli olmak üzere
iki ana başlığa ayrılmaktadır. Bununla birlikte olguların büyük bölümünde
(%90-95) fonksiyonel kabızlık görülmektedir (15). Aydoğdu ve arkadaşları (16),
kronik kabızlığı olan 485 çocuğu incelemişler ve %92’sinde fonksiyonel kabızlık
saptamışlardır. Literatürde yetersiz anne sütü alan, ek gıdaya erken başlayan
çocukların kabızlığa daha yatkın olduğu belirtilmektedir (17). Fonksiyonel
kabızlığı olan çocuklarda genetik faktörler incelendiğinde monozigotik
ikizlerde kabızlık, dizigotiklere göre 4 kat daha sık bulunmuştur (18).
Kabızlık yakınması olan olguların %45.5-72’sinin aile bireylerinde de kabızlık
öyküsü olduğu belirtilmiştir
Uluslararası bir kurul, fonksiyonel kabızlığın,
‘Roma III kriterleri’ diye adlandırılan, hastaların kolaylıkla anlayabileceği
ve cevaplayabileceği, deneysel araştırmalarda ve klinik uygulamada kolaylık
sağlayacağı düşünülen uygun bir tarifini önermiştir. Buna göre;
1 . Dört yaşına kadar olan çocuklarda aşağıdaki
kriterlerden en az ikisinin 1 ay boyunca varlığı fonksiyonel kabızlık tanısını
koydurur
4.
Haftada 2 veya daha az dışkılama
5.
Dışkılama alışkanlığı edindikten sonraki dönemde
haftada en az 1 kez dışkı kaçırma
6.
Aşırı dışkı bekletme
7.
Ağrılı ve sert dışkılama
8.
Rektumda dışkı kitlesi saptanması
Tuvaleti
tıkayabilecek kadar büyük dışkı kitlesi ve tüm bu kliniği açıklayabilecek
organik bir nedenin bulunmaması
9.
Dört yaşın üzerindeki çocuklarda son 2
ayda aşağıdaki kriterlerden en az ikisinin, haftada en az 1 kez varlığı fonksiyonel
kabızlık tanısını koydurur
1.
Haftada 2 veya daha az dışkılama
2.
Haftada en az 1 kez dışkı kaçırma
3.
İstemli olarak dışkı bekletme veya bunu
gösteren duruş
4.
Ağrılı ve sert dışkı
5.
Rektumda dışkı kitlesinin saptanması
6.
Tuvaleti tıkayabilecek kadar büyük dışkı
kitlesi ve tüm bu kliniği açıklayabilecek organik bir nedenin bulunmaması
olarak tariflenmektedir.
Fonksiyonel kabızlıkta temel neden dışkı tutma
eylemidir. Çoğunlukla ağrılı dışkılama, çocuk tarafından dışkının tutulmasına
neden olur. Dışkıyı tutmak, dış anal sfinkterin kasılması ile kolonda uzun süre
dışkının birikmesine, dışkı boyutunun ve yoğunluğunun iyice artmasına neden
olur. Geniş-sert dışkı, anal bölgeden geçerken çocuğun canını acıtır ve çocuk
dışkılamaktan korkar, dışkılamayı geciktirir (22). Oluşan kısır döngü
kabızlığın ağırlaşarak sürmesine neden olur. Uzun süre devam eden kabızlıkta pelvik
kasların dissinerjisi, dışkılama sırasında anal sfinkter kompleksinin anormal
veya paradoksal kasılması ile problem kronik hal alır
Ağrılı dışkılamanın nedeninin tuvalet korkusu,
hayat tarzı ve diyet değişiklikleri, liften fakir diyet, sıvı alımının
azalması, stres, hastalık, tuvaletin kirli olması, çocuğun oyun ya da
televizyona odaklanması nedeniyle tuvalet ihtiyacını sürekli ertelemesi
olabileceği düşünülmektedir. Fonksiyonel kabızlığı olan çocuklarda yapılan
araştırmalarda, ebeveynlerin davranışının da önemli olduğu görülmüştür. Yaşları
2-7 yaş aralığında olan çocuklarda yapılan bir çalışmada, anne babaları daha
disiplinli olan çocuklarda kabızlık oranının daha sık olduğu bildirilmiştir