Doğum Kontrol Yolları, Doğum Kontrol Yöntemleri
Doğum kontrolü (Aile Planlaması Nedir) yada nüfus planlamasının amacı kısaca nüfus artışının kontrol altına alınabilmesi şeklinde özetlenebilir. Günümüzde çeşitli nedenlerle istenmeyen çocuktan kurtulabilmek için hayatını bile tehlikeye atan anne sayısı hiç de az değildir.
İşte bu nedenlerle bilim adamları, nüfus artışını önlemek amacı ile çeşitli metodlar bulmuşlar ve bu metotları doğum kontrolü, aile planlaması yada nüfus planlaması gibi adlar altında toplamışlardır.
Doğum kontrolü için kullanılan yöntemleri
Gebelik takvimi kullanımı, koitus Interreptus (geri çekme), Lavaj, Kanının kullanacağı diyafram, Vaginaya konulacak sperm öldürücü maddeler, rahim içine konan araçlar (spiraj), doğum kontrol hapları, prezervatif (kondom)
- Gebelik Takvimi, Gebelik Hesaplama Takvimi Yöntemi
Bir kadının gebe kalması için yumurtalıklarından bir yumurtanın çıkması gerektiğini ve bu olaya da yumurtlama (ovulasyon) dendiğini biliyoruz.
Ovulasyonun olduğu günü tespit edebilirsek o birkaç gün dışında, kadını tam kısır kabul edebiliriz. Ayrıca, spermlerin kadın üreme organlarında 3 gün, yumurtanın da 2 gün canlı kalabildiğini hatırlatmalıyız.
Ovulasyon Dönemi (Yumurtlama) nasıl anlaşılır, Ovulasyon Hesaplama
Bazı kadınların iki adet arasına rastlayan günlerde ufak bir kanaması yada sancısı olabilir. Düzenli olarak her adet arasında olan bu belirtiler büyük ihtimalle yumurtlamanın işaretidir.
Kromotest: daha çok Avrupa ve ABD’de kullanılmaktadır. Rahim ağzına konan turnosol kağıdı gibi kağıtlardaki kimyasal maddeler eğer yumurtlama olursa renk değiştirmektedir. Sözgelişi, Ovulasyon günü ise renk kırmızı olmaktadır ki, bir çeşit tehlike işaretidir. Başka zamanlarda kağıdın rengi yeşildir.
Tehlikeli Günler
Yumurtlamanın olduğu haftayı tehlikeli kabul edersek, onun dışındaki günleri de tehlikesiz günler olarak adlandırabiliriz. Ancak, bu günlerin tam sağlıklı olarak saptanmasının pek de kolay olmayacağını bilmelisiniz.
Yumurtlama işine psikolojik etkenlerin katılması son derece önemlidir. Şimdi, normal zamanda ovulasyon olduğunu kabul edelim. Aslında 3-4 günlük tehlikeli devreden sonra kadının gebe kalmaması gerekirdi. Oysa, cinsel ilişkide duyacağı aşırı zevk kadında yeni bir ovulasyonun meydana gelmesine sebep olabilir. Bu normalden ayrılış, kadının pekala gebe kalmasına yol açabilir. Bunun aksi de mümkündür. Büyük bir üzüntü yumurtlamayı geciktirebilir. Vücut ısısının kontrolü ile yapılan korunmada yanılma bu nedenle daima mümkündür. Sonuç olarak bu metodun %100 garanti olmadığını belirtelim.
- Koitus İntereptus (İlişkide Geri Çekme Yöntemi)
Cinsel ilişki sırasında erkeğin, spermlerini vagina içine değil dışarı boşaltmasıdır. Bunun için her iki tarafın özellikle erkeğin seksüel otomatizmaya oldukça hakim olması gerekir. Bu metodun %12-20 arasında riski vardır. Ayrıca bazı psişik, organik bozukluklara da yol açtığı görülmüştür.
- Vaginal Lavaj Nedir
Cinsel ilişkiden sonra hemen vaginanın yıkanmasıdır. Bu yöntem hem estetik hem psikolojik yönden sakıncalıdır. Ayrıca lavaj yapacak kadının seks organlarının anatomisini iyi bilmesi gerekmektedir. Profesyonel kadınlar bu uslübü uygulayıp iyi sonuçlar alırlar. Aile kadınlarında ise bu metodun %36-60 arasında başarısızlık şansı vardır.
- Kadının kullanacağı diyafram vb. araçlar
a) ilaçlı sünger ve tamponlar: bunun için oksijenli suya batırılmış sünger yada pamuğu temastan önce vajinaya sokmak gerekir. Vajinada tampon yada sünger penisin ucu ile bir kenara itilebilir ve rahim ağzı açık kalıp spermler serbestçe içeri girebilir.
b) Kapaklar: rahmin ağzına göre yapılmış madensel yada lastik kapaklardır. Doktor tarafından adet bittikten sonra takılır ve adet yaklaşınca çıkarılır. Kapaklar da temas sırasında yerinden çıkabilirler; rahim ağzında yara, yırtık vb. olanlara takılmaz. Günümüzde pek kullanılmamaktadır.
c) Diyafram: rahmin ağzını örtecek şekilde hazırlanmış plastikten yapılmış yuvarlak kenarları biraz daha sert bir doğum kontrol aracıdır. Doktor tarafından takılması öğretilir ve kadın öğrendikten sonra kolaylıkla uygulayabilir. Temastan sonraki gün çıkarıp yıkamak gerekir. Diyafram yırtılmazsa 1-1.5 yıl kadar kullanılabilir.
- Vajinaya sperm öldürücü maddeler konulması
Jel: sperm öldürücü maddelerin suda eriyen jel içindeki şekilleridir. Uzun bir kanül ile vajinanın en derin kısmına konur. Her temas için ayrı bir kanül dolusu jel uygulanması gerekmektedir.
Su yada spermle birleşince köpürenler:
Bu tabletler spermle birleşince köpürüp rahmin ağzında hem şimik kimyasal, hem de mekanik bir engel oluşturur. Bu köpükle karşılaşan spermler ölür. Ama tabletler çok güvenilir değildir. Çünkü tabletin tam erimesi için 2cc. Sıvı gerekmektedir. Bu sakıncalardan dolayı tablet yerine ovuller yapılmıştır. Bunların sakıncaları eridikten sonra vajinanın içini çok kaygan hale getirmesi ayrıca eriyince akıp çamaşırı kirletmesidir.
- Rahim içine konan gebeliği önleyici araçlar
Spiral Nedir, Spiral Nasıl Takılır, Spiral Korunma
Spiral Taktırma ancak doktor tarafından uygulanabilen bir araçtır. Bu rahim içi aracı, adet bittikten sonra uygulanır. Yeni doğurmuş olanlara adet gördükten, düşük yapanlara da düşükten sonra takılması önerilmektedir. Rahim içi araçlar ile gebelik ihtimali binde 5-10 arasındadır.
Spiral kimlere takılamaz?
Rahim ağzında şüpheli yarası olanlara, nedeni belli olmayan kanamalarda, myomu olanlara, rahmi normalden çok küçük olanlara, kanama, pıhtılaşma bozukluğu olanlara, gebelik şüphesi olanlara, rahimde doğuştan şekil bozukluğu olanlara spiral takılmaz.
Spiral kullanımı yan etkileri
Anormal kanamalar, %2-5 oranında görülür. Genellikle adet kanamalarının süresi ve kanama miktarı artar, ağrı daha çok kasıklarda duyulur, spiralin kendiliğinden dışarı atılması oldukça az rastlanılan bir durumdur, gebelik binde 5 oranında görülebilir,
Spiral ne zaman çıkarılmalıdır?
Spiral Çıkarılması, sürekli düzensiz vajinal kanamalara neden olursa, genital organlarda iltihabı bir durum varsa, genital organlarda tümör yönünden şüpheli bir durum varsa, spiralin ipi rahim içine kaçmış, muayene görülüyorsa, karın alt kısmında ve kasıklarda sürekli ağrıya neden oluyorsa doktorunuza başvurmalısınız.
- Doğum kontrol hapları (Oral Kontraseptivler)
Doğum Kontrol Hapı Ne zaman Kullanılır
Ağızdan alınan ve hormon karakterinde olan bu maddeler kadının yumurtlamasını engellemektedir. Doğum kontor hapları 1996 yılıarında Porto Rico’da ilk defa kullanılmaya başlamıştır. İlacın terkibi, östrojen ve gestagen denen iki hormonun karışımıdır. Doktorunuz gerekli muayene ve kontrolleri yaptıktan sonra size bu ilacı verebilir. Doğum kontrol tabletleri adetin 1 ve 5. günü alınmaya başlanır ve hergün bir tane içilir. İlacı unutmadan muntazam içmek gerekmektedir. Eğer unutulursa ertesi gün iki tablet birden içmelidir. Kutu bitince ilaç içme işine o ay için son verilir. Birkaç gün sonra da adet kanaması başlar.
Bu haplar yumurtlama işini durdurduğu gibi, aynı zamanda rahim ağzındaki ifrazatın karakteri de değişir. Spermleri rahmin içine geçirmeyecek bir şekle dönüşür. Başka bir deyişle, doğum kontrol haplarının çift güvenlikli bir koruyucu etkisi vardır.
Doğum kontrol haplarının yararları ve zararları ve yan etkileri
Ağrılı adet gören kadınların tedavisinde de kullanıldığı için doğum kontrol hapı alanlarda adet ağrısız olur, kanın pıhtılaşmasını biraz arttırmaktadır, doğum kontrol hapı şeker hastalıklarında kan şekerinin normal bir seviyede tutulması biraz zorlaşmaktadır, gebelik anlaşılmayıp ilaç alınmaya devam edilirse kız çocuklarında erkekleşme belirtileri görülebilir, ilaç bırakıldıktan sonra gebe kalma şansı çok artar. Bundan dolayı, bu ilaçlar aynı zamanda çocuğu olmayan ve çocuk isteyen kadınlarda da belirli bir süre verilebilir, ilaç alındığı sürece göğüslerde bazen dolgunluk olabilir, kilo artması olabilir, hafif bulantı olabilir, adet arasında kanama olabilir.
Doğum kontrol hapı içmemesi gerekenler;
Karaciğer hastalığı geçirenler, damar tıkanması veya trombofilibit gibi hastalıkları geçirenler, büyüme çağındaki gençler, migren ve görme bozukluğu olanlar, meme ve rahim tümörü olanlar kesinlikle kullanmamalıdır.
- Prezervatif (Kondom) Nedir
zührevi hastalıklardan korunmak için düşünülen bir araç, kauçuğun keşfinden sonra çok gelişmiş ve gebeliğin önlenmesinde rahatlıkla kullanılan bir metot halini almıştır. Bu metot, doğum kontrol tabletleri ve spiralden sonra halen uygulanan metotların en garantilisidir. Son yıllarda AIDS hastalığından korunmada prezervatif kullanılması tavsiye edilmektedir.