Amanita Pantherina FRIES 1821 (Delirtici Zehirli)
Mantarın Özelliği
Şapka rengi, sarımsı kahverengiden koyu kahverengiye kadar değişebilir. Bu renkler üzerinde daima beyaz renkli lekeler görülür. Şapka kenarları çizgili, sapta yaka, sapın toprak içindeki kısmını bir volva muhafaza eder.
Morfolojik Özellikleri
Şapka: Genç mantarlarda beyaz renkli örtü tarafından kuşatılır. Gelişme başlayınca yarım küre şeklini alır, nihayet şapka şemsiye şeklinde açılır. Genç mantarı örten, beyaz örtü parçalanır. Ve bu beyaz renkli örtü artıkları kahverengi şapka derisi üzerine yapışır.
Şapkanın etli kısmı özellikle kenarlarda az olduğundan lameller kenarlarda çizgi gibi görülür. Büyüklüğü: 5-10 cm. çapındadır. Lameller: İnce, sık ve sapa doğru daralır. Genç mantarlarda beyaz, gelişmiş mantarlarda ise sarımsı beyaz renge dönerler, bütün gelişim safhalarında daima kadife gibi yumuşaktır. Sapı: Genel olarak silindir şeklinde, toprak içinde volva (çanakçık) içinde bulunurlar. Sap şapkaya birleşirken genişler. Genç mantarlarda içi dolu, gelişmiş mantarlarda içi oyulur. Sapın etli kısmı lifî yapılıdır. Genç mantarlarda lamelleri örten örtü, gelişen mantarlarda sapın şapkaya yakın kısmında yaka şeklinde toprağa doğru sarkar. Sapın hakim rengi sarımsı beyazdır. Büyüklüğü: 4-10 cm. boyunda ve 1 - 2 cm. çapındadır. Sap, toprak içinden çanakçığı (volva) ile birlikte çıkarılırsa şişkin olduğu görülür. Volva (Çanakçık): Genç mantarları bütünüyle örten örtünün, toprak içinde kalan kısmı sapı muhafaza ettiği gibi beslenmesinede yardım eder. Beyaz ve gri renklidir, genç mantarlarda yumuşak ve bol etli, gelişmiş olanlarda ise sarımsı renkli ve deri şeklindedir. Mantarı tanıtan önemli özelliklerindendir. Etli kısmı: Az, gevrek ve beyaz renklidir. Tadı hoş, bir parça mantar parmaklar arasında ezilip koklanırsa açıkça turp kokusu duyulur. Sporları: Küre veya biraz oval şekilli ve şeffaf görünüşlüdür. Büyüklüğü: 8,5 x 12,2 mikrondur.
Yetişme Yeri Özellikleri
Mantar, Haziran ayından Ekim ayına kadar özellikle kumlu topraklarda bulunan çam ve kayın ormanları altında, bunun yanında diğer yerlerde de rastlanabilir. Bir sınırlama veya genelleme yapmak zordur.
Diğer Özellikleri
Bundan önce tanıtılan Amanita muscaria mantarına içindeki maddeler yönünden yakın benzerliği vardır. Bu mantarla olan zehirlenmede de hastada zaman zaman gülme ve ağlama durumları dikkati çeker. Göz pupilaları (Göz bebeği) farkedilir derecede büyür. Tedavide ATROPİN kullanılacaksa çok dikkatli hareket etmelidir. Çünkü mantarın içinde yeteri kadar atropin olduğu düşünülmelidir. Amanita pantheri na mantarından olan zehirlenmelerde belirtilen ilk yardım ve klinik tedavisi yapılmazsa 12-24 saat sonra özellikle çocuklarda ölüm olayı görülür. Yetişkinlerde daha sonraki günlerde ölüm olayı görülür. Bu iki mantar zehirlenmesinde zehirlenme belirtisinin yemeğin hemen ardından görülmesi, hastalanan şahsı istifraya zorlaması nedeniyle ölüm oranı düşüktür. Avrupa devletlerinde; Amanita muscaria ve Amanita pantherina mantarlarından ölüm olayları çok ender görülen olaylardandır.