Femur Boynu Kırıkları
Avasküler nekroz ve kaynamama gibi komplikasyonlara yol açarak iş gücü kaybı ve kalıcı sakatlıklara neden olan femur boyun kırıkları çözümlenmemiş kırıklar grubundaki yerini korumaktadır.(31) Femur boyun kırıkları daha çok intrakapsüler kırıklar olup infantlar hariç her yaşta görülebilir. Ortalama görüldüğü en sık yaş 76‟dır ve kadınlarda erkeklere oranla 3 kat daha sık görülür.
Tüm kırıkların %3‟ünü oluşturan femur boyun kırıkları genellikle yaşlılarda düşük enerjili travmalardan, genç hastalarda ise nispeten daha nadir ve sıklıkla yüksek enerjili travmalardan sonra meydana gelir. Toplumumuzda hem genç nüfusun fazla olması hem de trafik kazalarındaki artış nedeniyle femur boyun kırıkları gençlerde de sık olarak görülmeye başlanmıştır. Kadınlarda daha sık görülmesinin nedenleri kadın pelvisinin daha geniş olması, femur boynu inklinasyon açısının daha dar olması, kadınlarda menopozlu yaşam süresinin daha uzun olması ve daha erken osteoporoz gelişmesidir.
ETYOLOJİ
Femur boyun kırığı nedenleri arasında ilk sırayı basit düşmeler almaktadır. Yüksekten düşmeler ve trafik kazaları diğer etiyolojik etkenleri oluşturmaktadır.(34) Ayrıca atlet ve uzun mesafe yürüyüşçülerinde görülen stres kırıkları, patolojik kırıklar ve pelvik malignite nedeniyle radyasyon sonrası görülen kırıklar diğer nadir sebeplerdir.(36)
Kırıklar oluş mekanizmasına göre, direkt ve indirekt olmak üzere ikiye ayrılır. Kuvvetin tatbik noktasında oluşan kırıklar direkt kırık, uzak noktasında oluşan kırıklar ise indirekt kırık olarak tanımlanır.
1-Direkt mekanizma; Uyluk yarı fleksiyonda iken büyük trokanter üstüne düşme ile veya çarpma ve ateşli silah yaralanmaları sonucu meydana gelir. Bu kırıklar daha az görülür.
2-İndirekt mekanizma; Ayak yerde sabit iken uyluğun abduksiyon ve dış rotasyon zorlanmasında femur başı asetebuluma dayanması sonucu oluşur. Gençlerde bu mekanizma ile kırık oluşması çok büyük kuvvet gerektirir. Hâlbuki yaşlılarda ayağın halıya takılması sonucu sendeleyip düşmesi gibi küçük bir travmada kırık oluşabilir.
Osteoporoz femur boyun kırıklarının etyolojisinde rol alan önemli bir etmendir. Osteoporoz sadece etyolojide rol almakla kalmaz aynı zamanda bu kırıkların tedavisinin planlanmasında da önem taşır.
TANI
Femur boyun kırıklarında doğru tanı için daima tam bir anamnez, eksiksiz klinik muayene ve tamamlayıcı görüntü yöntemleri birlikte değerlendirilmelidir. Dikkatli bir anamnez travma öyküsü olmadan kalçada ağrıyla başvuran stres kırığı olgularında tanı koymak için en önemli basamaktır.(4) Dişlenmiş veya stres kırıklarında kalça ve dizin iç kısmına vuran ağrı vardır. Bunlar ağrılı ve topallayarak ta olsa yürüyebilir. Bu kırıklarda erken tanı konmazsa üzerine ağırlık verilince kırık deplase hale gelebilir.(35) Yaşlı hastalar sıklıkla yürürken kasığında kırılma hissiyle birlikte dengelerini kaybedip düştüklerini belirtirler. Stres kırığı olanlarda kırık olan extremitenin kısalığı ve kalça rotasyonu olmadığı halde yaşlı hastalarda dış rotasyon ve kısalık deplase femur kırığını düşündürür
Femur boyun kırıkları önemli oranda politravmatize hastalarda görülmekle birlikte bu kırıkların tanısı kolaylıkla gözden kaçabilir. Femur boyun kırıkları %9 oranında femur cisim kırıklarıyla beraber görülmektedir. Bu hastalarda %20 ila 50 oranında tanı atlanmaktadır.(33) Bu yüzden bilinci kapalı politravmatize hastalar, genç veya yaşlı olsun mutlaka kalça kırığı açısından değerlendirilmelidir.