Biyolojik Tedavi, Toprak Tedavisi, Sülük Tedavileri
Bazı doğal biyolojik maddeler günümüzde hâlâ birçok tedavilerde geçerliliğini korumaktadır. Fakat doktorlar bu maddeleri bilimsel tıp maddelerine yardımcı olarak kullanmayı yeğlerler.
Yararlı toprak: Çeşitleri olmakla birlikte en tanınmışı açık kahverengi toz şeklinde olanıdır. Bu toprak, tüm akut ve kronik ağız, boğaz, solunum borusu iltihaplarının ve mide, bağırsak hastalıklarının, özellikle zehirlenmeler ile tifüs, ishal vb. hastalıkların tedavisinde 1-2 çay kaşığı kuru olarak ya da yarım bardak soğuk suya karıştırılarak alınır.
Ayrıca, gargara şeklinde de kullanılan iyileştirici özellikteki bu toprak ağız zarı iltihabında, dişeti kanamalarında, anjin ve difteri tedavisinde de uygulanır.
Kuru olarak yara ve kaşıntı yerlerine, egzamalara ekildiği gibi bulamaç haline getirilmiş şekilde diş apselerinin ve yaraların iyileşmesinde etkilidir.
Kahve kömürü: Çekirdek kahvenin kömür haline gelinceye kadar kavrulmasıyla elde edilen maddeye verilen addır. Kömür haline gelmiş bu kahve öğütülerek un kadar ince bir toz elde edilir. Bütün müköz zar iltihaplarında, soluk borusu ve ağız boşluğu iltihaplarında (bademcik iltihabı, difteri, anjin, bronşit), mide ve bağırsak kanalı hastalıkları (mide ve kalınbağırsak nezlesi, ishal, tifüs, dizanteri ve baldır urları, basur memesi), iç hastalıkları (migren, gıda maddelerine karşı aşırı duyarlık) gibi hastalıklarda kullanılır.
Kullanılışı: Genellikle günde üç kez bir çay kaşığı olmak üzere biraz su ile karıştırılarak alınır. Bazı akut ve ağır hastalıklarda saat başı bir kahve kaşığı verilebilir. Nezlelerde bir çimdik kahve kömürü tozu buruna çekilir. Boğaz ve bademcik iltihaplarında kahve kömürü tozu ile gargara yapılır. Dişetleri iltihaplarında hafifçe nemlendirilmiş bir pamukla dişetlerine sürülür. Dış yaralara da bir miktar kahve kömürü tozu serpilir.
Sülük Tedavisi, Sülük ile Tedavi
Genellikle toplardamarlarla ilgili hastalıklar ve pıhtı oluşmasında sülükle tedavi yöntemi düşünüldüğünden çok daha basittir. Yüksek tansiyon, yerel iltihaplar, ortakulak iltihabı ve safrakesesi iltihabı gibi durumlarda da uygulanabilir.
Sülük Nasıl Kullanılır, Tıbbi Sülük: Deri iyice sabunla temizlendikten sonra (alkol ya da eter kesinlikle kullanılmamalıdır) şifalı sülükler istenilen yere tutturulur. Genellikle sülükler birkaç saniye ya da dakika içinde deriyi keserek kanı emmeye başlarlar. 15-20 dakika içinde tamamen şiştikten sonra deriyi kendiliklerinden bırakarak düşerler. Sülüğün emdiği yerde oluşan minicik yara bir süre daha kanamayı sürdürür. Bu nedenle yara yerinin temiz bir tülbentle örtülmesi uygundur. Kanamanın anormal şekilde sürmesi halinde yara yeri ya daha kuvvetli olarak sarılmalı ya da bir doktora başvurmalıdır. Bir defasında 1-10 sülük kullanılabilir. Sülüklerin işi bittikten sonra sirke içine atılarak öldürülür. Mikrop taşıma olasılığına karşı kullanılmış bir sülüğün bir daha kullanılması sakıncalıdır. Anemi gibi durumlarda da sülük kullanılmamalıdır.
Fizyoterapi Termofor Elektrikli Yastik Tedavisi
Kuru Sıcaklık Tedavisi
Herkes, yaşamın temel koşullarından biri olan ısıya gereksinme duyar. Organizma, besin maddeleriyle beslenen metabolizmanın çalışması sayesinde ısı oluşturur. Isı, iyileştirmek amacıyla vücuda termofor ve fizik tedavisi gibi yollarla doğrudan verilir ya da soğuk su etkisiyle organizmanın ısı oluşumuna yönelmesi sağlanır. Fakat bazı soğuğa dayanıksız kişilerde ısının vücuda dışarıdan ve doğrudan verilmesi yoluna gidilmelidir ve bu işlem yapılırken ısı ölçüsünü kaçırmamalıdır.
Termofor: Ağzı su kaçırmayacak şekilde kapanabilen, lastikten yapılmış torbaya verilen addır. Sıcak su torbası adı ile de anılan terfomor, yaklaşık 60 ısı derecesinde su doldurulduktan sonra bir beze sarılarak uygulanır.
Elektrikli yastık: Elektrikle ısınan ve üstü çıkartılıp yıkanabilen bez kılıfla kaplı olan elektrikli yastık, aşırı ısı vermeyecek şekilde üç ısı derecesine ayarlanmıştır.
Sollux lambası: Isı ve belirgin ışık saçan çok güçlü maden telli özel elektrik ampulüne verilen addır. Lambanın reflektörü sayesinde toplanan ışınlar vücudun belirli kesimine 20 santim uzaklıktan yansıtılır. SoIlux lambası yalnızca doktor yönetiminde kullanılmalıdır. Kırmızı ampul ile kırmızı ışın tedavisi de yapılabilir. Kırmızı ışınlar beyaz ışınlardan daha az ısı verirler, ancak kırmızı ışınlar derinin alt tabakalarına kadar daha iyi işleyebilmektedir. Yağlanmış, kremlenmiş deriye 10-15 dakika arasında kırmızı ışın verildikten sonra masaj yapılmalıdır.
İyi geldiği hastalıklar: Nöralji, nörit, kulak iltihabı, sinüzit, romatizmal durumlar ve egzama.
Fizyoterapi
Fiziksel yöntemlerle tedavi uygulaması anlamına gelir. Her türlü vücut hareketleri dışında çeşitli alet ve cihazlar kullanılmaktadır. Fizyoterapi özellikle ameliyatlardan sonra çok önemlidir, çünkü vücudun normal çalışma gösterebilmesi için ameliyatlardan sonra fizyoterapi uygulaması gereklidir. Fizyoterapi ancak uzman doktorlar tarafından uygulanmalıdır.
Yapay Işın Tedavisi
Işınlama yöntemiyle tedavi anlamını taşır. Civa buharlı lamba morötesi (ültraviyole) ışınları veren en yaygın yapay ışın tedavi cihazıdır. Yapay ışın tedavisi cihazları, doğal güneş ışınları vererek deride oluşturduğu kimyasal değişimle D vitamininin açığa çıkmasını sağlar. Raşitizm adı verilen kemik hastalıklarında ve bu hastalığın önlenmesinde D vitamini çok gerekli olduğundan yapay ışın tedavisinin uygulanmasında büyük yarar vardır. Ayrıca, kansızlık, iştahsızlık ve zafiyet gibi durumlarda, habis ur ve kemik veremi tedavilerinde çok etkindir. Yapay ışın tedavisinin çok güçlü ışınlar yayması nedeniyle çok dikkatli uygulanması gereklidir.
Yapay ışın tedavisinin tekniği: Cihaz beş dakika kadar ısıtıldıktan sonra çıplak olarak yatılmalı ve cihaz göbeğe tam dik gelecek şekilde ayarlanmalıdır. Böylece, tüm vücut ışınlardan yararlanmış olur. Gözler siyah bir gözlükle korunmalı ve ışın miktarı sarışınlarla kızıl saçlılarda diğerlerine oranla daha az olmalıdır. Işınlama önce bir metre uzaklıktan verilmeli ve uzaklık giderek elli santime kadar düşürülmelidir. Işınlama süresi 3 dakika ile başlatılarak 15 dakikaya kadar çıkartılmalıdır. Seanslarda bu sürenin yarısını vücudun ön tarafının, yarısını vücudun arka tarafının ışınlanmasında kullanmalıdır. Seanslar arasındaki süre belirli olmalı ve tekrar başlandığında süreler giderek kısaltılmalıdır. Bütün seans süresi 4-6 haftayı geçmemeli, hafif kızarıklıkların dışındakiler dikkate alınmalıdır. Aşırı yanık oluşması, ateşli ve sinirsel durumların görülmesi halinde tedavi kürüne hemen son vermelidir. Zayıf ve sinirli çocuklara kür sirasmda kireçli ya da kalsiyumlu bileşikler verilmelidir.
Mavi ışık: Sollux lambasından yararlanılabilir, yani sollux lambasına mavi bir ampul takılarak mavi ışık sağlanabilir. Oldukça soluk bir ışık vermesi nedeniyle mavi ışığın sinirleri yatıştırıcı etkisi büyüktür. Ayrıca, sinirsel nedenlerle oluşan kaşıntılara çok iyi gelmektedir.
Herkes, yaşamın temel koşullarından biri olan ısıya gereksinme duyar. Organizma, besin maddeleriyle beslenen metabolizmanın çalışması sayesinde ısı oluşturur. Isı, iyileştirmek amacıyla vücuda termofor ve fizik tedavisi gibi yollarla doğrudan verilir ya da soğuk su etkisiyle organizmanın ısı oluşumuna yönelmesi sağlanır. Fakat bazı soğuğa dayanıksız kişilerde ısının vücuda dışarıdan ve doğrudan verilmesi yoluna gidilmelidir ve bu işlem yapılırken ısı ölçüsünü kaçırmamalıdır.
Termofor: Ağzı su kaçırmayacak şekilde kapanabilen, lastikten yapılmış torbaya verilen addır. Sıcak su torbası adı ile de anılan terfomor, yaklaşık 60 ısı derecesinde su doldurulduktan sonra bir beze sarılarak uygulanır.
Elektrikli yastık: Elektrikle ısınan ve üstü çıkartılıp yıkanabilen bez kılıfla kaplı olan elektrikli yastık, aşırı ısı vermeyecek şekilde üç ısı derecesine ayarlanmıştır.
Sollux lambası: Isı ve belirgin ışık saçan çok güçlü maden telli özel elektrik ampulüne verilen addır. Lambanın reflektörü sayesinde toplanan ışınlar vücudun belirli kesimine 20 santim uzaklıktan yansıtılır. SoIlux lambası yalnızca doktor yönetiminde kullanılmalıdır. Kırmızı ampul ile kırmızı ışın tedavisi de yapılabilir. Kırmızı ışınlar beyaz ışınlardan daha az ısı verirler, ancak kırmızı ışınlar derinin alt tabakalarına kadar daha iyi işleyebilmektedir. Yağlanmış, kremlenmiş deriye 10-15 dakika arasında kırmızı ışın verildikten sonra masaj yapılmalıdır.
İyi geldiği hastalıklar: Nöralji, nörit, kulak iltihabı, sinüzit, romatizmal durumlar ve egzama.
Fizyoterapi
Fiziksel yöntemlerle tedavi uygulaması anlamına gelir. Her türlü vücut hareketleri dışında çeşitli alet ve cihazlar kullanılmaktadır. Fizyoterapi özellikle ameliyatlardan sonra çok önemlidir, çünkü vücudun normal çalışma gösterebilmesi için ameliyatlardan sonra fizyoterapi uygulaması gereklidir. Fizyoterapi ancak uzman doktorlar tarafından uygulanmalıdır.
Yapay Işın Tedavisi
Işınlama yöntemiyle tedavi anlamını taşır. Civa buharlı lamba morötesi (ültraviyole) ışınları veren en yaygın yapay ışın tedavi cihazıdır. Yapay ışın tedavisi cihazları, doğal güneş ışınları vererek deride oluşturduğu kimyasal değişimle D vitamininin açığa çıkmasını sağlar. Raşitizm adı verilen kemik hastalıklarında ve bu hastalığın önlenmesinde D vitamini çok gerekli olduğundan yapay ışın tedavisinin uygulanmasında büyük yarar vardır. Ayrıca, kansızlık, iştahsızlık ve zafiyet gibi durumlarda, habis ur ve kemik veremi tedavilerinde çok etkindir. Yapay ışın tedavisinin çok güçlü ışınlar yayması nedeniyle çok dikkatli uygulanması gereklidir.
Yapay ışın tedavisinin tekniği: Cihaz beş dakika kadar ısıtıldıktan sonra çıplak olarak yatılmalı ve cihaz göbeğe tam dik gelecek şekilde ayarlanmalıdır. Böylece, tüm vücut ışınlardan yararlanmış olur. Gözler siyah bir gözlükle korunmalı ve ışın miktarı sarışınlarla kızıl saçlılarda diğerlerine oranla daha az olmalıdır. Işınlama önce bir metre uzaklıktan verilmeli ve uzaklık giderek elli santime kadar düşürülmelidir. Işınlama süresi 3 dakika ile başlatılarak 15 dakikaya kadar çıkartılmalıdır. Seanslarda bu sürenin yarısını vücudun ön tarafının, yarısını vücudun arka tarafının ışınlanmasında kullanmalıdır. Seanslar arasındaki süre belirli olmalı ve tekrar başlandığında süreler giderek kısaltılmalıdır. Bütün seans süresi 4-6 haftayı geçmemeli, hafif kızarıklıkların dışındakiler dikkate alınmalıdır. Aşırı yanık oluşması, ateşli ve sinirsel durumların görülmesi halinde tedavi kürüne hemen son vermelidir. Zayıf ve sinirli çocuklara kür sirasmda kireçli ya da kalsiyumlu bileşikler verilmelidir.
Mavi ışık: Sollux lambasından yararlanılabilir, yani sollux lambasına mavi bir ampul takılarak mavi ışık sağlanabilir. Oldukça soluk bir ışık vermesi nedeniyle mavi ışığın sinirleri yatıştırıcı etkisi büyüktür. Ayrıca, sinirsel nedenlerle oluşan kaşıntılara çok iyi gelmektedir.
Camur Banyolari Toprak Camur Banyosu
Çamur Banyoları, Çamur Banyosu ve Toprak Banyoları
Çamur Banyo; Doğadaki jeolojik olaylar sonucu maddelerin suyla karışımından oluşan bazı yörelerdeki çamurlar yaygın bir tedavi yöntemi olarak birçok hastalıkların iyileştirilmesinde etkin bir rol oynarlar. Çamurlar kapsadıkları maddelere göre üçe ayrılırlar:
1. Organik asıllı çamurlar.
2. Büyük çoğunluğu mineral asıllı maddelerin oluşturduğu çamurlar.
3. Tümüyle mineral asıllı çamurlar. Çamur banyolarının uygulandığı hastalıklar:
1. Kas, eklem ve sinir romatizmaları, hareket organlarındaki hastalıklar.
2. Kadın hastalıkları, cinsel organların kronik iltihaplı hastalıkları, âdet düzensizlikleri.
3. İltihaplı hastalıkların iyileşme dönemleri. Örneğin, akciğer ve karın zarı iltihapları.
Çamur banyoları tüberküloz, kansızlık gibi akut hastalıklarda ters etki göstermektedir. Kalbi ve dolaşım sistemini etkilemesi yönünden, bu hastalıklardan şikâyet eden kişilerin çamur banyosu yapmaları sakıncalıdır.
Çamur Banyo; Doğadaki jeolojik olaylar sonucu maddelerin suyla karışımından oluşan bazı yörelerdeki çamurlar yaygın bir tedavi yöntemi olarak birçok hastalıkların iyileştirilmesinde etkin bir rol oynarlar. Çamurlar kapsadıkları maddelere göre üçe ayrılırlar:
1. Organik asıllı çamurlar.
2. Büyük çoğunluğu mineral asıllı maddelerin oluşturduğu çamurlar.
3. Tümüyle mineral asıllı çamurlar. Çamur banyolarının uygulandığı hastalıklar:
1. Kas, eklem ve sinir romatizmaları, hareket organlarındaki hastalıklar.
2. Kadın hastalıkları, cinsel organların kronik iltihaplı hastalıkları, âdet düzensizlikleri.
3. İltihaplı hastalıkların iyileşme dönemleri. Örneğin, akciğer ve karın zarı iltihapları.
Çamur banyoları tüberküloz, kansızlık gibi akut hastalıklarda ters etki göstermektedir. Kalbi ve dolaşım sistemini etkilemesi yönünden, bu hastalıklardan şikâyet eden kişilerin çamur banyosu yapmaları sakıncalıdır.
Saglik Banyolari Saglik Banyosu Tedavisi
Sağlık Banyoları, Sağlık Banyosu
Soğuk, ılık, sıcak, değişken ısılı ve ısının giderek arttığı ya da azaldığı banyolar olmak üzere çeşitli türleri vardır.
Soğuk su banyoları: Su ısısının 15 dereceden fazla olmaması gerekir. Metabolizmayı ve sinir sistemini etkilemesi yönünden oldukça yararlıdır. Bu nedenle, aşırı şişmanlık, şeker hastalığı, eklem iltihabı ve romatizmal durumlarda başarıyla uygulanan bir tedavi yöntemidir. Ayrıca, kan dolaşımının düzenlenmesinde ve damar tıkanıklıklarında etkilidir. Soğuk banyolar vücudu dinçleştirir, ama yalnızca yerel uygulanan soğuk banyoların uyku getirdiği ve yorgunluğa neden olduğu saptanmıştır. Soğuk duşların 4-20 saniyeden uzun sürmemesinde yarar vardır. Ayrıca, sabah yataktan kalkıldıktan sonra yapılan soğuk banyoların etkileri daha olumlu sonuçlar vermektedir.
Ilık su banyoları: 33-37 derece ısıdaki su ile yapılan banyoların kan damarlarım genişletici ve kasları rahatlatıcı etkileri vardır. Bu nedenle ılık su banyoları felçlerde, kas tutulmalarında ve iltihaplarında, deri ve eklem iltihaplarında uygulanır. Sinirleri gevşetici etkisi nedeniyle, gece yapılan ılık su banyolarının uyku getirici niteliği bilinmektedir. Banyo süresinin 15-20 dakika arasında olmasına dikkat edilmelidir. Her banyodan sonra soğuk duş yapmalıdır. Uzun süreli banyolardan sonra dinlenmenin yararı vardır.
Sıcak su banyoları: Sıcak Su Banyosu Su ısısı 38 derecenin üstünde olan banyolardır ve etkileri soğuk banyolar gibidir.
Değişken ısılı banyolar: İki ya da üç ısı değişimi ile yapılır. Her banyo sıcak su ile başlatılır ve soğuk su ile bitirilir. Ilık su süresi 5, soğuk su süresi 10 saniye kadardır. Değişken ısılı banyoların etkileri sıcak ve soğuk banyolar gibidir, ama her iki banyonun yaptığı etkiden yararlanma olasılığı vardır.
Isının aşamalı olarak artırıldığı banyolar. Derideki kılcal damarların genişlemesi ile tüm kan dolaşımı etkilenmiş olur. Bu nedenle damar tıkanmalarında ve dolaşım düzensizliklerinde etkilidir. Bu banyolarda ısı 35 derece ile başlar ve on dakika içinde ısı 38-40 dereceye kadar yükselir. Terleme başlayınca banyoya son verilmelidir. Bu banyonun sonunda da soğuk duş yapılması yararlıdır. Aşırı terleme durumlarında, hasta banyodan sonra yarım saat ile bir buçuk saate kadar dinlenmelidir. Banyo için kullanılan sulara doğal bitkilerden elde edilen ilaçların katılması ile banyo etkisinin artırılması olasılığı vardır. Böylece daha uzun süreli reaksiyon sağlanabilir. Doğal otların yararları son derece büyüktür. Özellikle, yulaf otunun kaynatılmasıyla elde edilen suyun banyo suyuna katılması damarları çok az etkiler ve bu nedenle zayıf ve sinirli hastalara, karın, böbrek ve idrar yolları hastalıklarında salık verilebilir.
Baş dışında tüm vücuda uygulanan banyolardan soğuk olarak yapılanlar aşırı şişmanlıklarda 5-10 saniye süreyle, sıcak olanlar ise 5-20 dakika süreyle çeşitli hastalıkların tedavilerinde uygulanabilir.
Aşırı sıcaklıklardaki banyolar: Isı 39-41 dereceye kadar yükseltilir ve banyo tamamen doldurulur. Bu tür banyolar klinik ya da kaplıcalarda bir doktor yönetiminde uygulanmalıdır. Bu banyoların romatizmal durumlar, metabolizma bozuklukları, böbrek ve sinir hastalıkları ve frengi gibi uygulama alanları vardır.
Yarım banyolar: Vücudun yalnızca alt bölümü göbeğe kadar suya sokulur. Soğuk olarak yapılan yarım banyolar kabızlık, gazlardan doğan sancılar ve karaciğer büyümesinde etkin tedavi yöntemlerinden biridir. Yarım olarak uygulanan sıcak banyolar çok enderdir. Ama yine de, ısısı artırılan yarım banyolar duyarlı ve zayıf bünyeli hastaların direnç kazanmaları ve kan dolaşımını artırması yönünden bilinçli olarak uygulanabilir.
Oturarak yapılan banyolarda su böbreklere ulaşacak kadar doldurulur. Sıcak, soğuk ve genellikle değişken ısıda yapılabilen bu tip banyolar tüm karın organları hastalıklarında başarıyla uygulanabilir.
Ayak banyoları: En etken olduğu yerler ve organlar idrar yolları, cinsel organlar ve kalınbağırsaklardır. Ayrıca, göğüs, boğaz ve baş da etki alanı içine girer. Sıcak ayak banyoları özellikle ısıtıcı olarak yerel iltihaplanmalarda, idrar yolları hastalıklarında, kalınbağırsak bozukluklarında, boğaz iltihaplarında, baş ağrısı ve migrende salık verilir.
Isısı artırılan ayak banyoları: Ateşli hastalıklar, damar sertliği, romatizma ve astım gibi hastalıkların tedavisinde başarıyla uygulanabilir.
Kol banyoları: Kalpteki kan dolaşımını etkiledikleri için önemlidir. Soğuk olarak uygulanan kol banyoları el ve koldaki iltihaplı durumlara, kalbin sinirsel ya da organik hastalıklarına iyi gelir. Sıcak kol banyoları, lif doku iltihaplarında, angina pectoris; yani kalbi besleyen kalp damarlarının hastalıklarında yararlı olur.
Yüz (göz) banyoları: Yüz üç kez soğuk suya daldırılır ve gözler birkaç kez açılıp kapatılır. Yüz banyolarının görme gücünü artırması ve kirpik köklerindeki iltihaplı durumlara iyi gelmesi yönünden yararlan vardır. Sıcak yüz banyoları gözlerdeki her türlü iltihaplı hastalıklarda yararlıdır.
Fırça banyosu: Vücudun 35-36 derece ısıdaki su altında kalan bölümü 5-10 dakika süreyle sert bir fırça kullanılarak fırçalanır. Tansiyon düşüklüğü ve dolaşım bozukluklarında uygun olmakla birlikte, yüksek tansiyondan ve deri hastalıklarından şikâyet eden hasta tarafından yapılmamalıdır.
Baldır banyoları: Ayakların bir kova içine doldurulmuş soğuk suya daldırılıp yarım dakika kadar tutulması çok rahatlatıcıdır. Bütün vücut dinçleşir ve baldır kaslarının yorgunluğu alınmış olur. Çıplak ayakla karda ya da yerde yürümek de aynı etkiyi sağlar.
Buhar banyoları: Bu banyolar çoğu kez kısmi olarak ve bazı yararlı otlar banyo suyuna karıştırılarak 10-20 dakika süreyle yapılır. Buhar banyosundan sonra bir süre yatakta dinlenmeli ve ondan sonra soğuk suyla bir duş yapmalıdır. Ayaklara uygulanan buhar banyoları, ayak terlemesi, baldır krampları, güç iyileşen yaralar, romatizmal durumların tedavisinde uygulanan bir yöntemdir.
Ayrıca, idrar torbası, yumurtalıklar, karaciğer büyümesi, böbrek, safrakesesi ve bağırsak koliklerinde, âdet sancılarında vücudun belden aşağı bölgesine buhar banyosu uygulanabilir. Bu takdirde erkeklerin testis torbalarını bir bezle korumaları gerekir.
Başa uygulanan buhar banyosu: Bu banyo solunum yolları iltihaplarında, nezlelerde ve romatizmal durumlarda salık verilir. Kronik kulak hastalıklarının bir tedavi yöntemi de kulak içine bir borucuk aracılığıyla uygulanan buhar banyosudur.
Soğuk, ılık, sıcak, değişken ısılı ve ısının giderek arttığı ya da azaldığı banyolar olmak üzere çeşitli türleri vardır.
Soğuk su banyoları: Su ısısının 15 dereceden fazla olmaması gerekir. Metabolizmayı ve sinir sistemini etkilemesi yönünden oldukça yararlıdır. Bu nedenle, aşırı şişmanlık, şeker hastalığı, eklem iltihabı ve romatizmal durumlarda başarıyla uygulanan bir tedavi yöntemidir. Ayrıca, kan dolaşımının düzenlenmesinde ve damar tıkanıklıklarında etkilidir. Soğuk banyolar vücudu dinçleştirir, ama yalnızca yerel uygulanan soğuk banyoların uyku getirdiği ve yorgunluğa neden olduğu saptanmıştır. Soğuk duşların 4-20 saniyeden uzun sürmemesinde yarar vardır. Ayrıca, sabah yataktan kalkıldıktan sonra yapılan soğuk banyoların etkileri daha olumlu sonuçlar vermektedir.
Ilık su banyoları: 33-37 derece ısıdaki su ile yapılan banyoların kan damarlarım genişletici ve kasları rahatlatıcı etkileri vardır. Bu nedenle ılık su banyoları felçlerde, kas tutulmalarında ve iltihaplarında, deri ve eklem iltihaplarında uygulanır. Sinirleri gevşetici etkisi nedeniyle, gece yapılan ılık su banyolarının uyku getirici niteliği bilinmektedir. Banyo süresinin 15-20 dakika arasında olmasına dikkat edilmelidir. Her banyodan sonra soğuk duş yapmalıdır. Uzun süreli banyolardan sonra dinlenmenin yararı vardır.
Sıcak su banyoları: Sıcak Su Banyosu Su ısısı 38 derecenin üstünde olan banyolardır ve etkileri soğuk banyolar gibidir.
Değişken ısılı banyolar: İki ya da üç ısı değişimi ile yapılır. Her banyo sıcak su ile başlatılır ve soğuk su ile bitirilir. Ilık su süresi 5, soğuk su süresi 10 saniye kadardır. Değişken ısılı banyoların etkileri sıcak ve soğuk banyolar gibidir, ama her iki banyonun yaptığı etkiden yararlanma olasılığı vardır.
Isının aşamalı olarak artırıldığı banyolar. Derideki kılcal damarların genişlemesi ile tüm kan dolaşımı etkilenmiş olur. Bu nedenle damar tıkanmalarında ve dolaşım düzensizliklerinde etkilidir. Bu banyolarda ısı 35 derece ile başlar ve on dakika içinde ısı 38-40 dereceye kadar yükselir. Terleme başlayınca banyoya son verilmelidir. Bu banyonun sonunda da soğuk duş yapılması yararlıdır. Aşırı terleme durumlarında, hasta banyodan sonra yarım saat ile bir buçuk saate kadar dinlenmelidir. Banyo için kullanılan sulara doğal bitkilerden elde edilen ilaçların katılması ile banyo etkisinin artırılması olasılığı vardır. Böylece daha uzun süreli reaksiyon sağlanabilir. Doğal otların yararları son derece büyüktür. Özellikle, yulaf otunun kaynatılmasıyla elde edilen suyun banyo suyuna katılması damarları çok az etkiler ve bu nedenle zayıf ve sinirli hastalara, karın, böbrek ve idrar yolları hastalıklarında salık verilebilir.
Baş dışında tüm vücuda uygulanan banyolardan soğuk olarak yapılanlar aşırı şişmanlıklarda 5-10 saniye süreyle, sıcak olanlar ise 5-20 dakika süreyle çeşitli hastalıkların tedavilerinde uygulanabilir.
Aşırı sıcaklıklardaki banyolar: Isı 39-41 dereceye kadar yükseltilir ve banyo tamamen doldurulur. Bu tür banyolar klinik ya da kaplıcalarda bir doktor yönetiminde uygulanmalıdır. Bu banyoların romatizmal durumlar, metabolizma bozuklukları, böbrek ve sinir hastalıkları ve frengi gibi uygulama alanları vardır.
Yarım banyolar: Vücudun yalnızca alt bölümü göbeğe kadar suya sokulur. Soğuk olarak yapılan yarım banyolar kabızlık, gazlardan doğan sancılar ve karaciğer büyümesinde etkin tedavi yöntemlerinden biridir. Yarım olarak uygulanan sıcak banyolar çok enderdir. Ama yine de, ısısı artırılan yarım banyolar duyarlı ve zayıf bünyeli hastaların direnç kazanmaları ve kan dolaşımını artırması yönünden bilinçli olarak uygulanabilir.
Oturarak yapılan banyolarda su böbreklere ulaşacak kadar doldurulur. Sıcak, soğuk ve genellikle değişken ısıda yapılabilen bu tip banyolar tüm karın organları hastalıklarında başarıyla uygulanabilir.
Ayak banyoları: En etken olduğu yerler ve organlar idrar yolları, cinsel organlar ve kalınbağırsaklardır. Ayrıca, göğüs, boğaz ve baş da etki alanı içine girer. Sıcak ayak banyoları özellikle ısıtıcı olarak yerel iltihaplanmalarda, idrar yolları hastalıklarında, kalınbağırsak bozukluklarında, boğaz iltihaplarında, baş ağrısı ve migrende salık verilir.
Isısı artırılan ayak banyoları: Ateşli hastalıklar, damar sertliği, romatizma ve astım gibi hastalıkların tedavisinde başarıyla uygulanabilir.
Kol banyoları: Kalpteki kan dolaşımını etkiledikleri için önemlidir. Soğuk olarak uygulanan kol banyoları el ve koldaki iltihaplı durumlara, kalbin sinirsel ya da organik hastalıklarına iyi gelir. Sıcak kol banyoları, lif doku iltihaplarında, angina pectoris; yani kalbi besleyen kalp damarlarının hastalıklarında yararlı olur.
Yüz (göz) banyoları: Yüz üç kez soğuk suya daldırılır ve gözler birkaç kez açılıp kapatılır. Yüz banyolarının görme gücünü artırması ve kirpik köklerindeki iltihaplı durumlara iyi gelmesi yönünden yararlan vardır. Sıcak yüz banyoları gözlerdeki her türlü iltihaplı hastalıklarda yararlıdır.
Fırça banyosu: Vücudun 35-36 derece ısıdaki su altında kalan bölümü 5-10 dakika süreyle sert bir fırça kullanılarak fırçalanır. Tansiyon düşüklüğü ve dolaşım bozukluklarında uygun olmakla birlikte, yüksek tansiyondan ve deri hastalıklarından şikâyet eden hasta tarafından yapılmamalıdır.
Baldır banyoları: Ayakların bir kova içine doldurulmuş soğuk suya daldırılıp yarım dakika kadar tutulması çok rahatlatıcıdır. Bütün vücut dinçleşir ve baldır kaslarının yorgunluğu alınmış olur. Çıplak ayakla karda ya da yerde yürümek de aynı etkiyi sağlar.
Buhar banyoları: Bu banyolar çoğu kez kısmi olarak ve bazı yararlı otlar banyo suyuna karıştırılarak 10-20 dakika süreyle yapılır. Buhar banyosundan sonra bir süre yatakta dinlenmeli ve ondan sonra soğuk suyla bir duş yapmalıdır. Ayaklara uygulanan buhar banyoları, ayak terlemesi, baldır krampları, güç iyileşen yaralar, romatizmal durumların tedavisinde uygulanan bir yöntemdir.
Ayrıca, idrar torbası, yumurtalıklar, karaciğer büyümesi, böbrek, safrakesesi ve bağırsak koliklerinde, âdet sancılarında vücudun belden aşağı bölgesine buhar banyosu uygulanabilir. Bu takdirde erkeklerin testis torbalarını bir bezle korumaları gerekir.
Başa uygulanan buhar banyosu: Bu banyo solunum yolları iltihaplarında, nezlelerde ve romatizmal durumlarda salık verilir. Kronik kulak hastalıklarının bir tedavi yöntemi de kulak içine bir borucuk aracılığıyla uygulanan buhar banyosudur.
Dus Tedavisi Duslar ve Tedavi Amacli Kullanimi
Duş Tedavisi, Duşlar ve Tedavi Amaçlı Kullanımı
Basınçsız ve soğuk su ile yapılan duşlar kan dolaşımının uzun süre etkilenmesini sağlar. Damar sertliği, yüksek tansiyon, kalp ve dolaşım bozukluklarının yanı sıra birçok hastalıklara iyi gelir, ancak ateşli hastalıklarda ve guatr hastalığında uygulanması sakıncalıdır.
Duş için gerekli araç-gereç: Duş için büyük bir çaydanlık ya da 2 santim çapında lastik bir hortum yeterlidir. Lastik hortumun ucu yukarı doğru tutulduğundan suyun bir el genişliği kadar yüksekten akması sağlanır ve böylece gerekli olan basınçlı su elde edilmiş olur. Hortum, vücuttan 10-15 santim kadar uzakta tutulmalıdır. Basınçlı su önce omuzlara yarım dakikadan iki dakikaya kadar akıtılır ve bu arada düzenli solunum yapılır. Duşlar soğuk ya da değişken ısılarda olmak üzere iki şekilde yapılır. Değişken su ısısı 10-15 ya da 3042 derece olarak ayarlanmalıdır.
Şimşek duşlar: Bu tip duşlar 4-5 metre uzaklıktan yapılır ve su hortumunun ucuna yarım santim çapında madenden yapılmış bir uç takılır. Su soğuk ya da değişken ısıda olabilir. Suyun soğukluğu hissedilmediği zaman vücudun duyarlı bölgelerinde sık sık acı duyulabildiği gibi kızartılar da görülebilir. Metobolizma bozukluğu, damar sertliği, ağır kalp hastalıkları ve kronik zafiyetlerde bu tür duş uygulanmamalıdır.
Diz duşları: Ayak küçük parmağından başlayarak ayağın üst kesimini izler ve bacağın ön tarafından dize kadar çıkar, bacağın dış yanından topuklara iner. Topukların çevresini döndükten sonra baldırlardan dizin arkasına ulaşır ve bu kez bacağın iç yanından aşağıya iner. Aynı işlem hem sağ hem de sol bacak için uygulanır. Diz duşları, idrar yolları hastalıkları, yatak ıslatmaları, basur, göz hastalıkları, migren, nezle, öksürük ve boğaz hastalıklarında çok etkili bir tedavi yöntemidir.
Kalça duşları: Kalça duşları vücudun üst bölümü giyinik olarak da uygulanabilir. Ayağın topuk bölümünden başlanır. Bacağın dış kemiğinden kalçaya doğru yükselir. Su kalçada 10 saniye süreyle tutulur. Sonra uyluk kasının iç bölümünden başlayarak bacağın iç kesiminden topuğa kadar indirilir. Bu kez ayağın üstünden başlayarak dizin üstünden kasığa kadar çıkartılır ve aynı işlem her iki bacağa da uygulanır. Felçler, romatizmalar ve siyatik hastalıklarında etkindir. Fakat böbrek hastalıklarında aksi etki yapabileceğinden uygulanmamalıdır.
Yarım duşlar: Kalça duşlarındaki sıra uygulandıktan sonra, kalçanın yaklaşık bir karış kadar üstünden geçirilerek diyafram boyunca yürütülür ve bir daire çizilip belden geçirilerek tekrar ön tarafa getirilir. Diz ve kalça duşlarının iyi geldiği hastalıklar dışında mide, bağırsak, karaciğer, safrakesesi ve şeker hastalıklarında etkilidir.
Kol duşları: Belden yukarısı çıplak kalacak şekilde soyunduktan sonra hafifçe öne doğru eğilerek uygulanır. Kol duşu elden başlayarak kolun üzerinden omuza ulaşır ve su on saniye süreyle akıtılır. Sonra tekrar omuzdan başlayıp ele kadar dönülür ve aynı işlem sol kola uygulanır. Kol duşu, kollarda bir tepki oluşuncaya kadar sürdürülür. Kol duşları ayakta olduğu gibi oturarak da yapılabilir. Bu tür bir duş kol ve eldeki kan dolaşımını hızlandırır. Sinirlerin yatıştırılmasında, kalp hastalıklarında, baş ağrılarında, baş dönmelerinde, burun ve boğaz hastalıklarında yararlıdır.
Vücudun üst bölümlerine uygulanan duşlar: Suyun omuzlara doğru akabilmesi için hafifçe eğilmek gerekir. Öne doğru eğilirken baş geriye doğru bükülmelidir. Duş, sağ kolun iç bölümünden başlar, omuza çıkar ve elin üst kesimine döner. Tekrar elden başlayan düş sağ kolun altından sol kolun iç bölümüne geçer, yukarıya doğru hareket ederek koltuk altından göğüse ulaşır. Su bir sekiz yapacak şekilde göğüste dolaştıktan sonra sırta geçer ve her iki tarafta belkemiğine dokunmadan küçük daireler çizer, reaksiyon görüldüğü takdirde sol kalçadan aşağıya doğru iner. Bu duşlar nezlenin ilerlemesini önlemek için, akut ve kronik bronşitlerde, akciğer zarı iltihaplarında, bronşiyal astımda, variste başarıyla uygulanır.
Sırt duşları: Sağ ayaktan başlar, sağ bacağın dış kesiminden geçer ve kalçaya kadar uzanarak tekrar topuğa döner. Aynı işlem sol ayaktan başlayarak yapılır. Ayakların duşu tamamlandıktan sonra kalp bölgesi bir avuç suyla ıslatılmalıdır. Bu kez baldırın üst kesiminden başlayan duş sağ kola ulaşır, sağ koldan omuza geçer. On saniye süreyle su omuzun üzerine akıtılır. Tekrar aşağıya doğru inerek uyluk kasma varır, yine geriye dönerek sol koldan omuza çıkar. Reaksiyon oluştuktan sonra sol ayak topuğunda biter. Sırt kaslarının zayıflığında, bel ağrılarında, sırt ağrılarında, bronşiyal astımda, aşırı şişmanlıklarda yararlıdır. Sırt duşları her hasta tarafından istekle uygulanmadığı için çok ender olarak salık verilir.
Yüz duşları: Su, kulakmemesinin altından başlayarak yüzde bir çember çizecek şekilde dolaştırılır, sonra yüz iyice kurulanır. Sinirsel gerilimler, migren, göz yorgunlukları, diş ağrıları, pörsüyüp sarkan derilerde kan dolaşımını sağlamak için uygulanır.
Kulak duşları: Dışkulak kanalı pamukla tıkandıktan sonra ve çoğu kez yüz duşu ile birlikte uygulanır. Göz zayıflıkları, saydam tabakanın dumanlanması ve göz felçlerinde salık verilir.
Bütün vücut duşları: Sağ ayaktan başlayan duş baldırın dış kesiminden kalçaya yükselir, küçük bir kavisle döner, baldırın sol tarafından topuğa iner ve sonuçlanır. Sol ayaktan başlayan duş baldırın dış kenarından kalçaya, kalça üzerinden üst bacağın arkasına iner ve oradan sağ ele geçer. Sağ elden başlayan duş dirsek üzerinden omuza çıkar, hafif bir kavisle sırtın sağ tarafından kalçaya iner ve bu kez sol ele geçer. Sol elden başlayan duş kolun dış yüzünden omuza çıkar, enseyi dolaşır ve sırtın sol tarafından kalçaya, oradan da üst bacağın arkasına ulaşır ve son bulur. Bu kez duş sağ elden başlayarak kolun ön tarafından omuza çıkar, hafif bir kavisle sağ meme üzerinden uyluğa kadar iner. Uyluktan sol ele geçen duş, sol kolun ön yüzeyinden omuza çıkar, göğüs üzerinde birkaç zikzak yapar ve sol meme üzerinden dize kadar inerek sona erer. Vücudun her iki tarafına uygulanan duş, bir reaksiyon görülünceye dek tekrarlanmalıdır. Bu duş türü, metabolizma bozuklukları ile aşırı şişmanlıkta uygulanan bir yöntemdir.
Basınçsız ve soğuk su ile yapılan duşlar kan dolaşımının uzun süre etkilenmesini sağlar. Damar sertliği, yüksek tansiyon, kalp ve dolaşım bozukluklarının yanı sıra birçok hastalıklara iyi gelir, ancak ateşli hastalıklarda ve guatr hastalığında uygulanması sakıncalıdır.
Duş için gerekli araç-gereç: Duş için büyük bir çaydanlık ya da 2 santim çapında lastik bir hortum yeterlidir. Lastik hortumun ucu yukarı doğru tutulduğundan suyun bir el genişliği kadar yüksekten akması sağlanır ve böylece gerekli olan basınçlı su elde edilmiş olur. Hortum, vücuttan 10-15 santim kadar uzakta tutulmalıdır. Basınçlı su önce omuzlara yarım dakikadan iki dakikaya kadar akıtılır ve bu arada düzenli solunum yapılır. Duşlar soğuk ya da değişken ısılarda olmak üzere iki şekilde yapılır. Değişken su ısısı 10-15 ya da 3042 derece olarak ayarlanmalıdır.
Şimşek duşlar: Bu tip duşlar 4-5 metre uzaklıktan yapılır ve su hortumunun ucuna yarım santim çapında madenden yapılmış bir uç takılır. Su soğuk ya da değişken ısıda olabilir. Suyun soğukluğu hissedilmediği zaman vücudun duyarlı bölgelerinde sık sık acı duyulabildiği gibi kızartılar da görülebilir. Metobolizma bozukluğu, damar sertliği, ağır kalp hastalıkları ve kronik zafiyetlerde bu tür duş uygulanmamalıdır.
Diz duşları: Ayak küçük parmağından başlayarak ayağın üst kesimini izler ve bacağın ön tarafından dize kadar çıkar, bacağın dış yanından topuklara iner. Topukların çevresini döndükten sonra baldırlardan dizin arkasına ulaşır ve bu kez bacağın iç yanından aşağıya iner. Aynı işlem hem sağ hem de sol bacak için uygulanır. Diz duşları, idrar yolları hastalıkları, yatak ıslatmaları, basur, göz hastalıkları, migren, nezle, öksürük ve boğaz hastalıklarında çok etkili bir tedavi yöntemidir.
Kalça duşları: Kalça duşları vücudun üst bölümü giyinik olarak da uygulanabilir. Ayağın topuk bölümünden başlanır. Bacağın dış kemiğinden kalçaya doğru yükselir. Su kalçada 10 saniye süreyle tutulur. Sonra uyluk kasının iç bölümünden başlayarak bacağın iç kesiminden topuğa kadar indirilir. Bu kez ayağın üstünden başlayarak dizin üstünden kasığa kadar çıkartılır ve aynı işlem her iki bacağa da uygulanır. Felçler, romatizmalar ve siyatik hastalıklarında etkindir. Fakat böbrek hastalıklarında aksi etki yapabileceğinden uygulanmamalıdır.
Yarım duşlar: Kalça duşlarındaki sıra uygulandıktan sonra, kalçanın yaklaşık bir karış kadar üstünden geçirilerek diyafram boyunca yürütülür ve bir daire çizilip belden geçirilerek tekrar ön tarafa getirilir. Diz ve kalça duşlarının iyi geldiği hastalıklar dışında mide, bağırsak, karaciğer, safrakesesi ve şeker hastalıklarında etkilidir.
Kol duşları: Belden yukarısı çıplak kalacak şekilde soyunduktan sonra hafifçe öne doğru eğilerek uygulanır. Kol duşu elden başlayarak kolun üzerinden omuza ulaşır ve su on saniye süreyle akıtılır. Sonra tekrar omuzdan başlayıp ele kadar dönülür ve aynı işlem sol kola uygulanır. Kol duşu, kollarda bir tepki oluşuncaya kadar sürdürülür. Kol duşları ayakta olduğu gibi oturarak da yapılabilir. Bu tür bir duş kol ve eldeki kan dolaşımını hızlandırır. Sinirlerin yatıştırılmasında, kalp hastalıklarında, baş ağrılarında, baş dönmelerinde, burun ve boğaz hastalıklarında yararlıdır.
Vücudun üst bölümlerine uygulanan duşlar: Suyun omuzlara doğru akabilmesi için hafifçe eğilmek gerekir. Öne doğru eğilirken baş geriye doğru bükülmelidir. Duş, sağ kolun iç bölümünden başlar, omuza çıkar ve elin üst kesimine döner. Tekrar elden başlayan düş sağ kolun altından sol kolun iç bölümüne geçer, yukarıya doğru hareket ederek koltuk altından göğüse ulaşır. Su bir sekiz yapacak şekilde göğüste dolaştıktan sonra sırta geçer ve her iki tarafta belkemiğine dokunmadan küçük daireler çizer, reaksiyon görüldüğü takdirde sol kalçadan aşağıya doğru iner. Bu duşlar nezlenin ilerlemesini önlemek için, akut ve kronik bronşitlerde, akciğer zarı iltihaplarında, bronşiyal astımda, variste başarıyla uygulanır.
Sırt duşları: Sağ ayaktan başlar, sağ bacağın dış kesiminden geçer ve kalçaya kadar uzanarak tekrar topuğa döner. Aynı işlem sol ayaktan başlayarak yapılır. Ayakların duşu tamamlandıktan sonra kalp bölgesi bir avuç suyla ıslatılmalıdır. Bu kez baldırın üst kesiminden başlayan duş sağ kola ulaşır, sağ koldan omuza geçer. On saniye süreyle su omuzun üzerine akıtılır. Tekrar aşağıya doğru inerek uyluk kasma varır, yine geriye dönerek sol koldan omuza çıkar. Reaksiyon oluştuktan sonra sol ayak topuğunda biter. Sırt kaslarının zayıflığında, bel ağrılarında, sırt ağrılarında, bronşiyal astımda, aşırı şişmanlıklarda yararlıdır. Sırt duşları her hasta tarafından istekle uygulanmadığı için çok ender olarak salık verilir.
Yüz duşları: Su, kulakmemesinin altından başlayarak yüzde bir çember çizecek şekilde dolaştırılır, sonra yüz iyice kurulanır. Sinirsel gerilimler, migren, göz yorgunlukları, diş ağrıları, pörsüyüp sarkan derilerde kan dolaşımını sağlamak için uygulanır.
Kulak duşları: Dışkulak kanalı pamukla tıkandıktan sonra ve çoğu kez yüz duşu ile birlikte uygulanır. Göz zayıflıkları, saydam tabakanın dumanlanması ve göz felçlerinde salık verilir.
Bütün vücut duşları: Sağ ayaktan başlayan duş baldırın dış kesiminden kalçaya yükselir, küçük bir kavisle döner, baldırın sol tarafından topuğa iner ve sonuçlanır. Sol ayaktan başlayan duş baldırın dış kenarından kalçaya, kalça üzerinden üst bacağın arkasına iner ve oradan sağ ele geçer. Sağ elden başlayan duş dirsek üzerinden omuza çıkar, hafif bir kavisle sırtın sağ tarafından kalçaya iner ve bu kez sol ele geçer. Sol elden başlayan duş kolun dış yüzünden omuza çıkar, enseyi dolaşır ve sırtın sol tarafından kalçaya, oradan da üst bacağın arkasına ulaşır ve son bulur. Bu kez duş sağ elden başlayarak kolun ön tarafından omuza çıkar, hafif bir kavisle sağ meme üzerinden uyluğa kadar iner. Uyluktan sol ele geçen duş, sol kolun ön yüzeyinden omuza çıkar, göğüs üzerinde birkaç zikzak yapar ve sol meme üzerinden dize kadar inerek sona erer. Vücudun her iki tarafına uygulanan duş, bir reaksiyon görülünceye dek tekrarlanmalıdır. Bu duş türü, metabolizma bozuklukları ile aşırı şişmanlıkta uygulanan bir yöntemdir.
Su Tedavisi Su Tedavi Sicak Su Tedavisi
Su Tedavisi, Suyun Tedavi Amacıyla Kullanılması
Suyla yapılan çeşitli tedavi yöntemleri vardır. Suyun dolaysız ve en etkili temas ettiği yer deridir. Deriyle iç organlar arasındaki yakın ilişki ve kan dolaşımı ile sinir sistemi aracılığıyla tüm organizmada suya karşı bir tepki görülür.
Suyla uygulanan tüm tedavi yöntemleri her şeyden önce kan dolaşımını hızlandırır. Suyun ısısı, tedavi edilecek hastalığın cinsine göre sıcak, soğuk ya da ılık olarak ayarlanır.
Suyun ısısı, soğuk olarak uygulanan tedavilerde normal, ılık tedavilerde 16-25 derece, sıcak tedavilerde 36-37 derece ve çok sıcak tedavilerde 38 derecenin üstünde olmalıdır. En etkili su tedavi yöntemi değişken ısılı suların kullanılmasıdır. Suyun ısısı giderek yükselen ısı derecelerine göre ayarlanmalıdır. Her sıcak ya da çok sıcak banyodan sonra ısınan vücudu üşütmemek için soğuk duş yapılmalıdır.
Su Tedavi Genel kurallar: Banyo ısısı 18 derece olmalıdır. Bütün ya da kısmi vücut banyosu ve duşlar, bazı durumlar dışında, yemeklerden bir iki saat önce ya da sonra yapılmalıdır. îki banyo arasındaki süre de yine bir iki saat olmalıdır. Her soğuk duş ya da banyodan önce vücudun sıcak olmasına dikkat etmelidir. Gerekli vücut ısısı hafif idman hareketleri ya da yatak dinlenmesiyle sağlanabilir. Giysiler banyoya girmeden hemen önce çıkartılmalı, banyodan sonra da vücut ısısını kaybetmemek için idman hareketleri yapmalı ya da yatak dinlenmesi uygulanmalıdır. Kadınlar, âdet süreleri içinde yalnız kısmi banyo ile yetinmelidir.
Silinme: Su ile tedavi yöntemleri içinde en hafifi silinmedir. Silinmeyle kan dolaşımı harekete geçirilerek iç organların etkilenmesi sağlanır. Aynı zamanda tedavinin uygulandığı kişi de rahatlatılmış olur. 15-20 dakikalık aralarla tekrarlanan, bütün ya da vücudun üst bölümüne uygulanan silinmeyle ateşli hastalıklar sırasında hiç zorlanmadan hastanın terlemesi sağlanır. Silinme, ateşli hastalıkların ve nezle durumlarının ilerlemesini önleyerek tedavi etmek amacıyla uygulanan bir yöntemdir.
Vücudun silinmesi: Baş dışında tüm vücudu kapsar. Silinmelerin hepsi ayakta uygulanmalıdır. Silme işlemi el parmaklarının uçlarından başlar. Kol önce omuza, omuzdan parmak uçlarına, sonra yine omuza kadar silinir. Boyun ve boğaz silindikten sonra bu kez silme işlemi omuzdan başlayarak göğüsten geçer ve ayak parmaklarına doğru iner, tekrar yukarıya doğru çıkar ve göğüsün iç kesiminde son bulur. Aynı işlem vücudun silinmeyen tarafına da uygulanır ve en son ayaklar silinir. Yatalak hastaların vücutlarının önce üst bölümleri, sonra bacakları silinmeli, silinmeyen bölgeler örtülmelidir.
Vücudun üst bölümünün silinmesinde silme işlemi elin üstünden başlar. Kolun önce dış kesimi omuza, iç kesimi omuzdan parmak uçlarına, alt kesimi avuç içinden koltuk altına kadar silinir. Sonra göğüs ve sırt bölgesi omuzdan başlayıp aşağı yukarı doğru hareketlerle silinmelidir. Bu silme yöntemi solunum yollarının akut ve kronik hastalıklarında, bronşit, akciğer zarı (plevra) iltihaplarında ve kalp zayıflıklarında uygulanır.
Vücudun alt bölümünün silinmesi kalçayı ve bacakları kapsar. Silme işlemi, ayağın üstünden başlayarak bacağın dış kesiminden kalçaya, kalçadan ve bacağın iç kesimi üzerinden topuklara, topuklardan da butlara kadar çıkarak tamamlanır. Bu yöntem varislerde, ayak soğukluklarında, idrar yolları ve idrar torbası iltihaplarında, felçlerde, karın organlarındaki aşırı kan birikimlerinde uygulanır. Bölgesel silinme vücudun çeşitli bölgelerine uygulanır. Eklem romatizmaları, tüberküloz (verem), migren, nezle gibi hastalıklar için elverişli bir silme yöntemidir.
Suyla yapılan çeşitli tedavi yöntemleri vardır. Suyun dolaysız ve en etkili temas ettiği yer deridir. Deriyle iç organlar arasındaki yakın ilişki ve kan dolaşımı ile sinir sistemi aracılığıyla tüm organizmada suya karşı bir tepki görülür.
Suyla uygulanan tüm tedavi yöntemleri her şeyden önce kan dolaşımını hızlandırır. Suyun ısısı, tedavi edilecek hastalığın cinsine göre sıcak, soğuk ya da ılık olarak ayarlanır.
Suyun ısısı, soğuk olarak uygulanan tedavilerde normal, ılık tedavilerde 16-25 derece, sıcak tedavilerde 36-37 derece ve çok sıcak tedavilerde 38 derecenin üstünde olmalıdır. En etkili su tedavi yöntemi değişken ısılı suların kullanılmasıdır. Suyun ısısı giderek yükselen ısı derecelerine göre ayarlanmalıdır. Her sıcak ya da çok sıcak banyodan sonra ısınan vücudu üşütmemek için soğuk duş yapılmalıdır.
Su Tedavi Genel kurallar: Banyo ısısı 18 derece olmalıdır. Bütün ya da kısmi vücut banyosu ve duşlar, bazı durumlar dışında, yemeklerden bir iki saat önce ya da sonra yapılmalıdır. îki banyo arasındaki süre de yine bir iki saat olmalıdır. Her soğuk duş ya da banyodan önce vücudun sıcak olmasına dikkat etmelidir. Gerekli vücut ısısı hafif idman hareketleri ya da yatak dinlenmesiyle sağlanabilir. Giysiler banyoya girmeden hemen önce çıkartılmalı, banyodan sonra da vücut ısısını kaybetmemek için idman hareketleri yapmalı ya da yatak dinlenmesi uygulanmalıdır. Kadınlar, âdet süreleri içinde yalnız kısmi banyo ile yetinmelidir.
Silinme: Su ile tedavi yöntemleri içinde en hafifi silinmedir. Silinmeyle kan dolaşımı harekete geçirilerek iç organların etkilenmesi sağlanır. Aynı zamanda tedavinin uygulandığı kişi de rahatlatılmış olur. 15-20 dakikalık aralarla tekrarlanan, bütün ya da vücudun üst bölümüne uygulanan silinmeyle ateşli hastalıklar sırasında hiç zorlanmadan hastanın terlemesi sağlanır. Silinme, ateşli hastalıkların ve nezle durumlarının ilerlemesini önleyerek tedavi etmek amacıyla uygulanan bir yöntemdir.
Vücudun silinmesi: Baş dışında tüm vücudu kapsar. Silinmelerin hepsi ayakta uygulanmalıdır. Silme işlemi el parmaklarının uçlarından başlar. Kol önce omuza, omuzdan parmak uçlarına, sonra yine omuza kadar silinir. Boyun ve boğaz silindikten sonra bu kez silme işlemi omuzdan başlayarak göğüsten geçer ve ayak parmaklarına doğru iner, tekrar yukarıya doğru çıkar ve göğüsün iç kesiminde son bulur. Aynı işlem vücudun silinmeyen tarafına da uygulanır ve en son ayaklar silinir. Yatalak hastaların vücutlarının önce üst bölümleri, sonra bacakları silinmeli, silinmeyen bölgeler örtülmelidir.
Vücudun üst bölümünün silinmesinde silme işlemi elin üstünden başlar. Kolun önce dış kesimi omuza, iç kesimi omuzdan parmak uçlarına, alt kesimi avuç içinden koltuk altına kadar silinir. Sonra göğüs ve sırt bölgesi omuzdan başlayıp aşağı yukarı doğru hareketlerle silinmelidir. Bu silme yöntemi solunum yollarının akut ve kronik hastalıklarında, bronşit, akciğer zarı (plevra) iltihaplarında ve kalp zayıflıklarında uygulanır.
Vücudun alt bölümünün silinmesi kalçayı ve bacakları kapsar. Silme işlemi, ayağın üstünden başlayarak bacağın dış kesiminden kalçaya, kalçadan ve bacağın iç kesimi üzerinden topuklara, topuklardan da butlara kadar çıkarak tamamlanır. Bu yöntem varislerde, ayak soğukluklarında, idrar yolları ve idrar torbası iltihaplarında, felçlerde, karın organlarındaki aşırı kan birikimlerinde uygulanır. Bölgesel silinme vücudun çeşitli bölgelerine uygulanır. Eklem romatizmaları, tüberküloz (verem), migren, nezle gibi hastalıklar için elverişli bir silme yöntemidir.
Gunes Banyosu Gunes Banyolari Tedavisi
Güneş banyoları, Güneş Banyosu Tedavisi
Güneş ışınlarında bulunan morötesi ışınlar canlı organizmayı büyük ölçüde etkiler. Yüksek yerlerde. ve öğle saatlerinde morötesi ışınların çok daha etkili olduğu saptanmıştır. Güneş banyosu yapmaya en uygun yerler deniz kenarları ve özellikle yüksek yaylalardır.
Güneş banyosunun ölçüsü: Doğrudan zararlı olacağı için güneş banyosunun süresi yavaş yavaş artırılmalıdır. Güneş banyosu yapılırken yaşlılık ve güneşe karşı duyarlık göz önünde bulundurulmalıdır. Dağlık yerlerde bacaklardan başlayıp yavaş yavaş başa doğru giden güneş banyolarında başın, ensenin ve gözlerin dik ve güçlü gelen güneş ışınlarından korunması gerekir. Yeteri kadar alman güneş banyoları vücuda canlılık kazandırır. Baş ağrısı, gerginlik, uykusuzluk, bulantı ve kusmalar güneş banyosunun çok miktarda alındığına ilişkin ortaya çıkan belirtilerdir. Güneş banyosu sırasında, vücudu sık sık uygun bir yağla yağlayarak güneş yanıklarına karşı önlem almak gerekir.
Güneş banyoları zayıflık, kansızlık raşitizm, romatizma, kadın hastalıkları, egzama, kemik ve eklem tüberkülozları, güç iyileşen yaralar, eklem iltihabı ve siyatik gibi hastalıkların iyileşmesine yardımcı olur.
Buna karşın, guatr gibi bazı hastalıklar, uykusuzluk, heyecan, yüksek ateş durumlarında ve akciğer tüberkülozunun belirli evrelerinde olumsuz yönde etki gösterir.
Güneş ışınlarında bulunan morötesi ışınlar canlı organizmayı büyük ölçüde etkiler. Yüksek yerlerde. ve öğle saatlerinde morötesi ışınların çok daha etkili olduğu saptanmıştır. Güneş banyosu yapmaya en uygun yerler deniz kenarları ve özellikle yüksek yaylalardır.
Güneş banyosunun ölçüsü: Doğrudan zararlı olacağı için güneş banyosunun süresi yavaş yavaş artırılmalıdır. Güneş banyosu yapılırken yaşlılık ve güneşe karşı duyarlık göz önünde bulundurulmalıdır. Dağlık yerlerde bacaklardan başlayıp yavaş yavaş başa doğru giden güneş banyolarında başın, ensenin ve gözlerin dik ve güçlü gelen güneş ışınlarından korunması gerekir. Yeteri kadar alman güneş banyoları vücuda canlılık kazandırır. Baş ağrısı, gerginlik, uykusuzluk, bulantı ve kusmalar güneş banyosunun çok miktarda alındığına ilişkin ortaya çıkan belirtilerdir. Güneş banyosu sırasında, vücudu sık sık uygun bir yağla yağlayarak güneş yanıklarına karşı önlem almak gerekir.
Güneş banyoları zayıflık, kansızlık raşitizm, romatizma, kadın hastalıkları, egzama, kemik ve eklem tüberkülozları, güç iyileşen yaralar, eklem iltihabı ve siyatik gibi hastalıkların iyileşmesine yardımcı olur.
Buna karşın, guatr gibi bazı hastalıklar, uykusuzluk, heyecan, yüksek ateş durumlarında ve akciğer tüberkülozunun belirli evrelerinde olumsuz yönde etki gösterir.
Hava Banyolari Hava Banyosu ile Tedavi
Hava banyoları, Hava Banyosu
Psikolojik tedavi yöntemlerinden ve koruyucu önlemlerden biridir. Hava banyosunun etkisi, havanın ısısına ve koşuluna göre değişir. Hava banyosu genellikle çıplak yapıldığından her şeyden önce derinin çalışmasını etkiler. Vücut ısısının kaybını önlemek amacıyla her çeşit hareket (idman, oyun, bahçe çalışmaları gibi) yapılması salık verilir.
Üşüme belirtileri görüldüğünde deri kuru bir fırça ile fırçalanmalıdır. Uzun süren titremelerde banyo yarıda kesilmelidir. Alışkın olan kişiler soğuk, yağmurlu ve rüzgârlı günlerde bile hava banyosu yapabilirler.
Soğuk mevsimlerde ilk banyolar ısıtılmış odalarda, sonraları açık havada yapılmalıdır. Yaz aylarında ilk banyoya açık havada 10-15 dakika ile başlamalı, süreyi yavaş yavaş 2 saate kadar çıkartmalıdır. Yapısı duyarlı olan kişiler hava banyosunu vücutlarının bir bölümüne uygulayabilir. Hava banyosu uykusuzluk, sinir ve vücut zayıflığı, kansızlık, metabolizma bozukluğu ve guatr gibi hastalıklarda yararlıdır.
Hava banyolarının olumsuz etkileri yoktur. Ateşli hastalar bile kan dolaşımını hızlandırma amacıyla yatak içinde kısa sürelerle hava banyosu yapabilirler. Temiz hava ile tedavi günümüzde giderek yaygınlaşmaktadır. Hastanın, yatağı açık pencerenin önüne çekilir, üstü sıkıca örtülür ve hava banyosu yapması sağlanır. Temiz havanın tüm organizmayı etkilemesiyle iştah ve uykuda düzelme görülür. Hava banyoları, akciğer ve solunum yolları hastalıklarında, kalp ve kan dolaşımı bozukluklarında başarıyla uygulanabilir.
Psikolojik tedavi yöntemlerinden ve koruyucu önlemlerden biridir. Hava banyosunun etkisi, havanın ısısına ve koşuluna göre değişir. Hava banyosu genellikle çıplak yapıldığından her şeyden önce derinin çalışmasını etkiler. Vücut ısısının kaybını önlemek amacıyla her çeşit hareket (idman, oyun, bahçe çalışmaları gibi) yapılması salık verilir.
Üşüme belirtileri görüldüğünde deri kuru bir fırça ile fırçalanmalıdır. Uzun süren titremelerde banyo yarıda kesilmelidir. Alışkın olan kişiler soğuk, yağmurlu ve rüzgârlı günlerde bile hava banyosu yapabilirler.
Soğuk mevsimlerde ilk banyolar ısıtılmış odalarda, sonraları açık havada yapılmalıdır. Yaz aylarında ilk banyoya açık havada 10-15 dakika ile başlamalı, süreyi yavaş yavaş 2 saate kadar çıkartmalıdır. Yapısı duyarlı olan kişiler hava banyosunu vücutlarının bir bölümüne uygulayabilir. Hava banyosu uykusuzluk, sinir ve vücut zayıflığı, kansızlık, metabolizma bozukluğu ve guatr gibi hastalıklarda yararlıdır.
Hava banyolarının olumsuz etkileri yoktur. Ateşli hastalar bile kan dolaşımını hızlandırma amacıyla yatak içinde kısa sürelerle hava banyosu yapabilirler. Temiz hava ile tedavi günümüzde giderek yaygınlaşmaktadır. Hastanın, yatağı açık pencerenin önüne çekilir, üstü sıkıca örtülür ve hava banyosu yapması sağlanır. Temiz havanın tüm organizmayı etkilemesiyle iştah ve uykuda düzelme görülür. Hava banyoları, akciğer ve solunum yolları hastalıklarında, kalp ve kan dolaşımı bozukluklarında başarıyla uygulanabilir.
Saglık Banyolari Banyolar Duslar Tedavi
Sağlık Banyoları; Fırça, Baldır, Buhar, Sıcak, Soğuk Banyolar
Çamur ve Toprak Banyoları
Hava Banyoları
Güneş Banyoları
Su Tedavisi, Suyun Tedavi Amacıyla Kullanılması
Duşlar; Şimşek, Kol, Kalça, Diz, Yüz, Yarım Duşlar
Kuru Sıcaklık Tedavisi; Termofor, Sollux, Termofor
Biyolojik Tedavi; Sülükler, Kahve Kömürü
Çamur ve Toprak Banyoları
Hava Banyoları
Güneş Banyoları
Su Tedavisi, Suyun Tedavi Amacıyla Kullanılması
Duşlar; Şimşek, Kol, Kalça, Diz, Yüz, Yarım Duşlar
Kuru Sıcaklık Tedavisi; Termofor, Sollux, Termofor
Biyolojik Tedavi; Sülükler, Kahve Kömürü
Sargi Cesitleri Sargi Bezi Nedir Sargi Kullanimi
Sargı Çeşitleri, Sargı Türleri
İlk yardımda yapılan acele sargı ve koruyucu sargı olmak üzere iki çeşit sargı vardır.
Koruyucu sargılar: Yaraları mikroplardan korumak, dış kanamaları durdurmak, kan ve iltihabı çekmek ve dikiş yerlerinin daha çabuk, mikroplanmadan iyileşmesini sağlamak için kullanılır.
Yaranın üstüne birkaç kat gazlı bez konulduktan sonra yaranın üstü sargı bezi ile sarılır. Sargı bezi sarıldıktan sonra uç kısmı uzunlamasına ikiye kesilerek bir düğüm atılır ve bağlanır, ya da sargı bezinin ucu bir flasterle yapıştırılır. Hazır sargı bezi bulunmadığı takdirde temiz bir tülbent ya da mendil sargı bezi olarak kullanılabilir.
Sargı bezleri, Sargı Bezi Nedir
En çok kullanılan sargı bezleri, gazlı bez, rulo sargı bezi, beyaz ve yumuşak pamuklu bez, üçgen sargı bezi, steril sargı bezi, selüloz bantlar ve su geçirmeyen sargılardır. Yaranın üstüne konulan birkaç kat gazlı bez yarayı soğuktan ve tozdan koruduğu gibi, ince ve delikli olduğundan, yaranın hava almasını sağlar, kanı ve iltihabı emer. Gazlı bezden tampon, kompres ve sargı yapılabilir.
Selüloz bantlar dayanıksız, ama iyi emici özelliği olan kâğıt dokumalardır. Bu tip bantların yaranın üstüne doğrudan konulması sakıncalıdır.
Su geçirmeyen sargılar, hava ve su geçirmeyecek şekilde işlem görmüş pamuklu sargı bezleridir. Bu tip sargılar ıslak pansuman ve kompreslerle birlikte kullanılır.
Pamuklu bezden yapılmış üçgen şeklindeki sargı bezlerinin çok çeşitli kullanım yerleri vardır.
Yaraların üstünde iplikçikler bırakması nedeniyle pamuk doğrudan yaraların üstüne konulmamalıdır. Yaranın üstü ince bir gazlı bezle örtüldükten sonra pamuk kullanılabilir.
Sargı kullanımı, Sargının sarılması: Sargının ucu sol elle, rulo bölümü sağ elle tutulur. Sargının ucu gazlı bezin üzerine gelecek şekilde parmak ucu ile tutulur. Sargı bezi sarılırken, rulo bir elden diğerine geçer. Sargı ne çok gevşek ne de çok sıkı sarılmalıdır. Sarma işi tamamlandıktan sonra sargının ucu ya bir flastere yapıştırılır, ya da ortasından uzunlamasına ikiye kesilip bir düğüm atılarak bağlanır. Sargının bağlantı yerinin yaranın üstüne gelmemesine dikkat etmelidir. Eğer sarılan sargılar tekrar kullanılacaksa, çözüldüğü zaman yine rulo halinde sarılmalıdır.
Acele sargı: Yaranın kapatılması için ortasında bir parça gazlı bez bulunan flasterle yapılan sargıdır. Ayrıca, kırıklarda kullanılan tahtaların sarılması da «acele sargı» olarak nitelendirilebilir.
Sargı şekilleri
Her sargı daima soldan sağa doğru sarılır. 'Sargıların aşağıda belirtilen şekilleri vardır:
Daire sargı: Bu sargı şeklinde sargı katlan birbirinin üstüne gelecek şekilde sarılır. Bu tip sargılar sağlamlaştırıcı ve koruyucu görev yapar.
Helezon sargı: Her sargı katı diğerinin yalnız yarısını ya da üçte ikisini kaplayacak şekilde yapılan sargı şeklidir. Sargının daima eşit kalınlıkta yapılmasına dikkat edilir.
Başak sargı: Helezon sargıya benzer. Ancak bu sargı şeklinde, sargı bir düz bir ters sarılır. Sargı arkadan düz gelirken ön tarafta katlanarak tersi döndürülür ve sargıya devam edilir.
Kaplumbağa sargı: Eklemlerin sarılmasında uygulanır. Birinci kat eklemin altından başlayarak yapılan sargıdır. Sargı katları birbirinin üstüne paralel gelecek şekildedir ve son kat eklemin üstüne gelir.
Sekiz sargı: Eklemlerin sarılmasında uygulanan bir sargı şeklidir. Sargı bezi bir sekiz çizecek şekilde sarılır.
Baş sargısı: Baş sargıları en güç sargılardır. Başın sarılması için kullanılacak sargı bezi çok enli olmamalıdır. Eğer kulaklar, gözler, burun ve ağız yaralı değilse açıkta bırakılmalıdır. En kolay baş sargısına «kasket» adı verilir.
Baş sargısı için resimde görüldüğü gibi iki taraflı rulo yapılmış sargı bezi kullanılır. 1. rulo sol, 2. rulo sağ elle tutulur ve sargıya alından başlanır. Sargı alından enseye doğru sarılır ve ensede sargı ruloları el değiştirerek 1. rulo sağ, 2. rulo sol ele geçer. Sol eldeki 2. rulo başın etrafından dolanıp alna gelirken, sağ eldeki 1. rulo 2. rulonun üzerinden bir çapraz yaparak başın ortasından alna gelir. Başın ön tarafında sargı ruloları tekrar el değiştirir. Bu kez, sağ eldeki 2. rulo alından geçip başın çevresini dolanarak enseye giderken, sol eldeki 1. rulo, 2. rulonun üzerinden çapraz yaparak başın üstünden gelen sargının hemen yanından arkaya doğru gider ve sarma işi beş kez tekrarlanarak tamamlanır.
Göz sargısı: Çoğu zaman tek taraflı olarak yapılır. Göz çukuru gazlı bez ve pamuk ile kapatılır. Sargı bezi alından başlayarak başın çevresinde bir çember yapar ve başın arka kısmından gelen sargı alından ve kulakmemesinin altından geçerek başın arkasına doğru sarılır. Bu işlem sarılan göz tarafındaki kulağı kapatacak şekilde beş kez tekrarlanır. Son sargı katı yine başın çevresinde bir tur yapar ve bağlanır.
Kulak sargısı: Önce kulak kepçesi gazlı bez ve pamukla kapatılır. Sargı bezi alından başlayarak başın çevresinde bir daire yapacak şekilde yedi kez döndürülür ve sekizinci kat tekrar birinci katın üzerinden geçirilerek bağlanır.
Burun sargısı: Yaklaşık 30 cm. uzunluğundaki bir sargı bezinin her iki ucu uzunlamasına 8-10 santim kadar ikiye kesilir. İki kesik ucun ortasında 10 cm. kadar bir parça kalır. Bu parça, gazlı bez ve pamukla örtülmüş burnun üstüne yerleştirilir. Sargının iki üst ucu kulağın altından, iki alt ucu kulağın üstünden geçirilerek arkada bağlanır.
Çene sargısı: Burun sargısında kullanılan bir sargı hazırlanır. Orta parça çeneye yerleştirilir. Sargı bezinin üst uçları kulakmemesinin altından geçirilerek ensede, alt uçları şakaklardan doğru geçerek başın üstünde bağlanır.
Boyun sargısı: Alından başlayıp enseden dönerek alnın çevresinde bir kat sarılan sargı enseden göğüse iner, koltuk altından geçip sırtı dolaşır, diğeri koltuk altından geçerek boyun bölgesine gelir ve boynun çevresine sarılır.
Göğüs ve karın sargısı: Enli sargılar kullanılarak daire ve helezon şeklinde yapılır. Soluk alışverişi sırasında kayabileceğinden sargı katları flasterle birbirlerine yapıştırılmalıdır.
Omuz sargısı: Kusursuz bir omuz sargısını gerçekleştirmek oldukça güç bir iştir. Omuz sargısına omzun boyunla birleştiği yerden başlanır. Sargı bezi göğüs üstünden, sonra koltuk altından geçirilerek, giderek düzleşen bir helezon sargı şeklinde sarılır. Sargı, gerektiği takdirde kolun üst bölümünü de içine alabilir. Omuz sargısının kaymasını önlemek için kol bir üçgen askıya alınabilir.
Dirsek sargısı: Dirsek, 90 derece bükülü durumdayken kaplumbağa sargısı şekli uygulanır. Sargı önkoldan başlayarak dirseği serbest bırakıp üst kola geçer, son bir iki kat da dirseği sarar.
El sargısı: Üçgen sargı bezi kullanılır. El, parmaklar üçgenin bir ucunu gösterecek şekilde sargının üstüne konur. Üçgenin parmaklar tarafındaki bölümü elin üstüne katlanır. Sonra sağ ve sol uçlar elin üstüne katlanarak düğümlenir. Bilek bölümünde kalan fazla parça düğümün üstüne katlanarak sargı tamamlanır.
Parmak sargısı: Bilekten başlayarak yaralı parmağa doğru uzanan sekiz şeklindeki sargı yapılır. Çoğu kez, parmağın yalnız yaralı ucunun sarılması yeterli olabilir.
Ayak sargısı: Ayak tarağından başlayarak bileğe doğru yükselen başak sargı şekli uygulanır. Bileğe sarılacak son kattan sonra düğüm yapılır.
Üçgen sargılar: El, ayak sargıları için kullanıldığı gibi omuz askısı yapmak için de kullanılır. Evde her zaman üçgen sargı bulunmayabilir; ama çocuk bezleri, peçeteler ya da eşarplardan hemen bir üçgen sargı hazırlamak mümkündür.
Omuz askısı: Üçgen sargıyla yapılır. Üçgenin bir ucu koltuk altının hemen üstünde kalır. Üçgen sargının gövdesi göğüsten sarkar ve kol bu parçanın içine alınarak üçgenin diğer ucu kaldırılıp koltuk altının hemen üstünde bırakılan uçla bağlanır. Düğümün daima omzun ön tarafında yapılmasına dikkat etmelidir. Ensede yapılacak düğümler enseye basınç yaparak rahatsızlık verebilir.
Sargının açılması: Sargılar açılırken, yaranın açılmamasına dikkat etmelidir. Yapışmış sargı bezleri, üzerine damlatılacak oksijenli su ile yumuşatılmalıdır. Doğrudan yaranın üzerine konmuş olan gazlı bezin mümkünse çıkarıldıktan sonra yakılarak yok edilmesi uygundur. Sargı bezi tekrar kullanılacaksa, yıkanır, ütülenir ve tekrar rulo halinde sarılır.
İlk yardımda yapılan acele sargı ve koruyucu sargı olmak üzere iki çeşit sargı vardır.
Koruyucu sargılar: Yaraları mikroplardan korumak, dış kanamaları durdurmak, kan ve iltihabı çekmek ve dikiş yerlerinin daha çabuk, mikroplanmadan iyileşmesini sağlamak için kullanılır.
Yaranın üstüne birkaç kat gazlı bez konulduktan sonra yaranın üstü sargı bezi ile sarılır. Sargı bezi sarıldıktan sonra uç kısmı uzunlamasına ikiye kesilerek bir düğüm atılır ve bağlanır, ya da sargı bezinin ucu bir flasterle yapıştırılır. Hazır sargı bezi bulunmadığı takdirde temiz bir tülbent ya da mendil sargı bezi olarak kullanılabilir.
Sargı bezleri, Sargı Bezi Nedir
En çok kullanılan sargı bezleri, gazlı bez, rulo sargı bezi, beyaz ve yumuşak pamuklu bez, üçgen sargı bezi, steril sargı bezi, selüloz bantlar ve su geçirmeyen sargılardır. Yaranın üstüne konulan birkaç kat gazlı bez yarayı soğuktan ve tozdan koruduğu gibi, ince ve delikli olduğundan, yaranın hava almasını sağlar, kanı ve iltihabı emer. Gazlı bezden tampon, kompres ve sargı yapılabilir.
Selüloz bantlar dayanıksız, ama iyi emici özelliği olan kâğıt dokumalardır. Bu tip bantların yaranın üstüne doğrudan konulması sakıncalıdır.
Su geçirmeyen sargılar, hava ve su geçirmeyecek şekilde işlem görmüş pamuklu sargı bezleridir. Bu tip sargılar ıslak pansuman ve kompreslerle birlikte kullanılır.
Pamuklu bezden yapılmış üçgen şeklindeki sargı bezlerinin çok çeşitli kullanım yerleri vardır.
Yaraların üstünde iplikçikler bırakması nedeniyle pamuk doğrudan yaraların üstüne konulmamalıdır. Yaranın üstü ince bir gazlı bezle örtüldükten sonra pamuk kullanılabilir.
Sargı kullanımı, Sargının sarılması: Sargının ucu sol elle, rulo bölümü sağ elle tutulur. Sargının ucu gazlı bezin üzerine gelecek şekilde parmak ucu ile tutulur. Sargı bezi sarılırken, rulo bir elden diğerine geçer. Sargı ne çok gevşek ne de çok sıkı sarılmalıdır. Sarma işi tamamlandıktan sonra sargının ucu ya bir flastere yapıştırılır, ya da ortasından uzunlamasına ikiye kesilip bir düğüm atılarak bağlanır. Sargının bağlantı yerinin yaranın üstüne gelmemesine dikkat etmelidir. Eğer sarılan sargılar tekrar kullanılacaksa, çözüldüğü zaman yine rulo halinde sarılmalıdır.
Acele sargı: Yaranın kapatılması için ortasında bir parça gazlı bez bulunan flasterle yapılan sargıdır. Ayrıca, kırıklarda kullanılan tahtaların sarılması da «acele sargı» olarak nitelendirilebilir.
Sargı şekilleri
Her sargı daima soldan sağa doğru sarılır. 'Sargıların aşağıda belirtilen şekilleri vardır:
Daire sargı: Bu sargı şeklinde sargı katlan birbirinin üstüne gelecek şekilde sarılır. Bu tip sargılar sağlamlaştırıcı ve koruyucu görev yapar.
Helezon sargı: Her sargı katı diğerinin yalnız yarısını ya da üçte ikisini kaplayacak şekilde yapılan sargı şeklidir. Sargının daima eşit kalınlıkta yapılmasına dikkat edilir.
Başak sargı: Helezon sargıya benzer. Ancak bu sargı şeklinde, sargı bir düz bir ters sarılır. Sargı arkadan düz gelirken ön tarafta katlanarak tersi döndürülür ve sargıya devam edilir.
Kaplumbağa sargı: Eklemlerin sarılmasında uygulanır. Birinci kat eklemin altından başlayarak yapılan sargıdır. Sargı katları birbirinin üstüne paralel gelecek şekildedir ve son kat eklemin üstüne gelir.
Sekiz sargı: Eklemlerin sarılmasında uygulanan bir sargı şeklidir. Sargı bezi bir sekiz çizecek şekilde sarılır.
Baş sargısı: Baş sargıları en güç sargılardır. Başın sarılması için kullanılacak sargı bezi çok enli olmamalıdır. Eğer kulaklar, gözler, burun ve ağız yaralı değilse açıkta bırakılmalıdır. En kolay baş sargısına «kasket» adı verilir.
Baş sargısı için resimde görüldüğü gibi iki taraflı rulo yapılmış sargı bezi kullanılır. 1. rulo sol, 2. rulo sağ elle tutulur ve sargıya alından başlanır. Sargı alından enseye doğru sarılır ve ensede sargı ruloları el değiştirerek 1. rulo sağ, 2. rulo sol ele geçer. Sol eldeki 2. rulo başın etrafından dolanıp alna gelirken, sağ eldeki 1. rulo 2. rulonun üzerinden bir çapraz yaparak başın ortasından alna gelir. Başın ön tarafında sargı ruloları tekrar el değiştirir. Bu kez, sağ eldeki 2. rulo alından geçip başın çevresini dolanarak enseye giderken, sol eldeki 1. rulo, 2. rulonun üzerinden çapraz yaparak başın üstünden gelen sargının hemen yanından arkaya doğru gider ve sarma işi beş kez tekrarlanarak tamamlanır.
Göz sargısı: Çoğu zaman tek taraflı olarak yapılır. Göz çukuru gazlı bez ve pamuk ile kapatılır. Sargı bezi alından başlayarak başın çevresinde bir çember yapar ve başın arka kısmından gelen sargı alından ve kulakmemesinin altından geçerek başın arkasına doğru sarılır. Bu işlem sarılan göz tarafındaki kulağı kapatacak şekilde beş kez tekrarlanır. Son sargı katı yine başın çevresinde bir tur yapar ve bağlanır.
Kulak sargısı: Önce kulak kepçesi gazlı bez ve pamukla kapatılır. Sargı bezi alından başlayarak başın çevresinde bir daire yapacak şekilde yedi kez döndürülür ve sekizinci kat tekrar birinci katın üzerinden geçirilerek bağlanır.
Burun sargısı: Yaklaşık 30 cm. uzunluğundaki bir sargı bezinin her iki ucu uzunlamasına 8-10 santim kadar ikiye kesilir. İki kesik ucun ortasında 10 cm. kadar bir parça kalır. Bu parça, gazlı bez ve pamukla örtülmüş burnun üstüne yerleştirilir. Sargının iki üst ucu kulağın altından, iki alt ucu kulağın üstünden geçirilerek arkada bağlanır.
Çene sargısı: Burun sargısında kullanılan bir sargı hazırlanır. Orta parça çeneye yerleştirilir. Sargı bezinin üst uçları kulakmemesinin altından geçirilerek ensede, alt uçları şakaklardan doğru geçerek başın üstünde bağlanır.
Boyun sargısı: Alından başlayıp enseden dönerek alnın çevresinde bir kat sarılan sargı enseden göğüse iner, koltuk altından geçip sırtı dolaşır, diğeri koltuk altından geçerek boyun bölgesine gelir ve boynun çevresine sarılır.
Göğüs ve karın sargısı: Enli sargılar kullanılarak daire ve helezon şeklinde yapılır. Soluk alışverişi sırasında kayabileceğinden sargı katları flasterle birbirlerine yapıştırılmalıdır.
Omuz sargısı: Kusursuz bir omuz sargısını gerçekleştirmek oldukça güç bir iştir. Omuz sargısına omzun boyunla birleştiği yerden başlanır. Sargı bezi göğüs üstünden, sonra koltuk altından geçirilerek, giderek düzleşen bir helezon sargı şeklinde sarılır. Sargı, gerektiği takdirde kolun üst bölümünü de içine alabilir. Omuz sargısının kaymasını önlemek için kol bir üçgen askıya alınabilir.
Dirsek sargısı: Dirsek, 90 derece bükülü durumdayken kaplumbağa sargısı şekli uygulanır. Sargı önkoldan başlayarak dirseği serbest bırakıp üst kola geçer, son bir iki kat da dirseği sarar.
El sargısı: Üçgen sargı bezi kullanılır. El, parmaklar üçgenin bir ucunu gösterecek şekilde sargının üstüne konur. Üçgenin parmaklar tarafındaki bölümü elin üstüne katlanır. Sonra sağ ve sol uçlar elin üstüne katlanarak düğümlenir. Bilek bölümünde kalan fazla parça düğümün üstüne katlanarak sargı tamamlanır.
Parmak sargısı: Bilekten başlayarak yaralı parmağa doğru uzanan sekiz şeklindeki sargı yapılır. Çoğu kez, parmağın yalnız yaralı ucunun sarılması yeterli olabilir.
Ayak sargısı: Ayak tarağından başlayarak bileğe doğru yükselen başak sargı şekli uygulanır. Bileğe sarılacak son kattan sonra düğüm yapılır.
Üçgen sargılar: El, ayak sargıları için kullanıldığı gibi omuz askısı yapmak için de kullanılır. Evde her zaman üçgen sargı bulunmayabilir; ama çocuk bezleri, peçeteler ya da eşarplardan hemen bir üçgen sargı hazırlamak mümkündür.
Omuz askısı: Üçgen sargıyla yapılır. Üçgenin bir ucu koltuk altının hemen üstünde kalır. Üçgen sargının gövdesi göğüsten sarkar ve kol bu parçanın içine alınarak üçgenin diğer ucu kaldırılıp koltuk altının hemen üstünde bırakılan uçla bağlanır. Düğümün daima omzun ön tarafında yapılmasına dikkat etmelidir. Ensede yapılacak düğümler enseye basınç yaparak rahatsızlık verebilir.
Sargının açılması: Sargılar açılırken, yaranın açılmamasına dikkat etmelidir. Yapışmış sargı bezleri, üzerine damlatılacak oksijenli su ile yumuşatılmalıdır. Doğrudan yaranın üzerine konmuş olan gazlı bezin mümkünse çıkarıldıktan sonra yakılarak yok edilmesi uygundur. Sargı bezi tekrar kullanılacaksa, yıkanır, ütülenir ve tekrar rulo halinde sarılır.