Sigara
Bağımlılığı Tedavileri
Sigara bağımlılığı, tedavisi çoğunlukla tekrarlayan
girişimler ve birden çok denemeler gerektiren kronik bir hastalıktır. Tedavisi
mümkün olmakla birlikte, uzun süreli başarı da sağlanabilmektedir.
Mevcut sigara bırakma tedavileri basit bir öneriden,
medikal tedavi ile birlikte yoğun davranışsal tedaviler arasında geniş bir
spektrum oluşturur. Bir derlemede, doktorların %40’ının sigara içenlere
bırakmayı tavsiye etmenin gereksiz ve zaman kaybettirici olduğunu düşündükleri
belirtilmiştir.
Dünyadaki sigara içicilerinin çoğunluğu sigarayı
bırakmak istemektedirler, fakat bu her zaman kolay olmamaktadır. Amerika Birleşik
Devletleri’nde erişkin sigara kullanıcılarının %70’inden fazlası en az bir
sigara bırakma denemesinde bulunmuşlardır. Bu denemelerin %41’i son 12 ay
içerisinde gerçekleşmiştir. Yine de yardımsız sigara bırakanların sadece %7’si
birinci yılın sonunda hala içmemeyi başarmışlardır .
Sağlık kuruluşlarına başvuran kişilere, hangi amaçla
gelmiş olurlarsa olsunlar, sigara içme durumları mutlaka sorgulanmalıdır.
Sigara bırakmada etkinliği kanıtlanmış yaklaşımlar ve farmakolojik tedaviler
olmasından dolayı sigara içen her kişi sigara bırakma polikliniklerine ya da
konu ile ilgili hekimlere yönlendirilmelidir. Olgular ilk değerlendirilmede üç
gruba ayrılırlar:
Sigara içen ve bırakma denemesi için istekli olan
içiciler,
Sigara içen ancak bırakma denemesi için istekli olmayan olgular,
Önceden içip yeni sigarayı bırakmış içiciler.
İlk grup için, rehberler tarafından, beş basamakta
İngilizce baş harfleri kullanılarak 5A olarak kısaltılan yaklaşımın uygulanması
önerilmektedir:
Sor (Ask),
Bırakmasını öner (Advice),
İlk bir ay içindeki sigarayı bırakma isteğini
değerlendir (Assess),
Tedaviyi planla ve yardım et (Assist),
Nüksü önlemek için izle (Arrange).
İkinci grup olan sigarayı bırakmak istemeyen içicileri
bırakmak üzere harekete geçirmek için düşünülmüş “5 R” modeli ise yine
İngilizce “R” harfi ile başlayan beş kelimeden oluşmaktadır:
Kişiye özel hastalık durumu veya riskleri, ailesel
ve sosyal durumu ele alarak bırakmaya cesaretlendir (Relevance),
Sigara içmeye bağlı gelişebilecek olumsuz sonuçları
vurgula (Risks),
Sigarayı bırakmannın erken ve geç yararları
konusunda bilgilendir (Rewards),
Olgunun sigarayı bırakmasını engelleyen faktörleri
belirle ve çözüm yolları geliştir (Roadblocks),
Bu desteği olgunun her poliklinik başvurusunda
tekrarla (Repetition).
Sigarayı yeni bıraktığı öğrenilen olgularda en büyük
sorun nükstür. Üçüncü grupta ise hedef nüksü önlemek olmalıdır. Sigarayı
bırakmaya bağlı ortaya çıkabilecek yoksunluk bulguları, sorunlar ve nükse neden
olabilecek faktörlerin belirlenmesi ve bunlara yönelik çözüm önerileri
getirilmesi planlanmalıdır. Sigaraya yeniden başlamanın diğer bir olumsuz yönü
ise bırakmaktan vazgeçmeye neden olmasıdır. Bu nedenle bu süreç oldukça yakın
bir takip gerektirmektedir.
Sigarayı bırakmaya yönelik bu basit motivasyonel
destek önerilerinin dışında daha karmaşık davranışçı yöntemler de mevcuttur.
Bunların arasında; eğitim, bireysel ve grup terapileri, ters güdülenme ve
tiksindirme, psikoterapi, transendental meditasyon ve hipnoz sayılabilir.
