Koah
Risk Faktörleri
KOAH gelişimi ile ilgili risk faktörleri, çevresel
ve kişisel faktörler olarak ayrılır. KOAH genellikle sigara dumanı ve genetik
faktörlerle, çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıkmaktadır.
Sigara ve Koah
DSÖ tarafından yapılan tahminlere göre; KOAH
olgularının %75’i doğrudan sigara ile bağlantılıdır ve gelişmiş ülkelerde bu
oran %90’lara yaklaşmaktadır (36). Sigara içmeyen sağlıklı kişilerde, yaşa
bağlı olarak akciğer elastik recoilindeki azalma sonucu yıllık FEV1 düşüşü
gözlenir; ancak, sigara içen bireylerde, bu düşüş artmıştır (23). KOAH
gelişiminde; sigaraya başlama yaşı, sigara içme süresi ve günlük içilen sigara
sayısı gibi faktörler önemlidir (37). Pasif sigara içimi; sigara içmeyen bir
kişinin, başkasının içtiği sigara dumanı ile karşılaşması, çevresel tütün
dumanı ile karşılaşma olarak tanımlanmaktadır. Pasif olarak sigara dumanına
maruz kalma da; akciğerlerin toplam inhale partikül ve gaz yükünü artırarak
solunum semptomlarının artmasına ve KOAH gelişimine katkıda bulunmaktadır.
Yapılan çalışmalarda, anne babaları sigara içen
çocuklarda ve çevresel tütün dumanı ile karşılaşan yetişkinlerde solunumsal
semptomların ve solunum sistemi hastalıklarının daha sık görüldüğü
bildirilmiştir (39). Gebelikte sigara içimi, intrauterin akciğer gelişimini,
immün sistemi etkileyerek fetüs için risk oluşturabilir.
Sigaranın bırakılması ise, solunum fonksiyonlarında
bir miktar iyileşme ve yıllık FEV1 düşüş hızında azalma sağlar.
Mesleki
maruziyet
KOAH gelişiminde başlıca risk faktörü sigara içimi
olmakla birlikte; bazı mesleklerde inhale edilen tozun solunum fonksiyonları
üzerine etkisi açıktır (42). Mesleki alanda maruz kalınan maddeler arasında,
organik ve inorganik tozlar, kimyasal maddeler ve buharlar bulunmaktadır.
Mesleki riskler arasında, kadmiyum, silika ve tozlarla karşılaşmanın KOAH
gelişimine neden olduğu konusunda güvenilir kanıtlar bulunmaktadır. Kömür, taş
madeni, metal ve kimyasal endüstride çalışanlarda yıllık FEV1 düşüş hızının
arttığı saptanmıştır. Sigara içen bireylerde KOAH’ın %15-19’u; sigara
içmemiş kişilerde KOAH’ın %30’u mesleki maruziyete bağlanabilir.
İç
ve dış ortam hava kirliliği
Hava kirliliği, ev içi ya da çevresel olabilir. İyi
havalanmamış yerlerde, ısınma veya yemek pişirme amaçlı biyomas kullanılması
yüksek oranlarda iç ortam hava kirliliğine neden olabilir. Yakıt olarak
biyomas kullanımı, özellikle gelişmekte olan ülkelerde kadınlar için KOAH
gelişimi açısından önemli bir risk faktörüdür. Dış ortam hava kirliliği
düzeyinde ani artışın, KOAH hastalarında mortalite ve morbiditeyi artırdığı
bilinmesine rağmen; sigara içmeyen bireylerde, dış ortam hava kirliliğinin
KOAH’a neden olduğuna dair veriler azdır.
