Solunum Fonksiyonlarının Ölçümü
Solunum fonksiyonlarının ölçümü, hava akımı
kısıtlamasının ağırlığını ve reverzibilitesini ve değişkenliğini göstererek
astım tanısının desteklenmesini sağlar ancak solunum fonksiyonlarının normal
olması astım tanısını ekarte ettirmez. Hava akımı kısıtlamasını değerlendirmek
için 5 yaş ve üzerindeki hastalarda kabul edilen iki metod vardır. Bunlar
spirometre ile ölçülen zorlu ekspiratuar akım 1. saniye (FEV1) ve zorlu vital
kapasite (FVC) değerleri ve PEFmetre ile ölçülen zirve ekspiratuar akım (PEF)
ölçümleridir.
Spirometrik inceleme: İlk başvuruda hastalık tanısını koymak ve
ağırlığını belirlemek, tedavi sırasında ise hastanın en iyi değerlerini
belirlemek için uygulanır. Zorlu ekspirasyon manevrası ile FEV1, FVC,
FEVI/FVCve PEF değerleri ölçülebilir. Birçok hastalıkta FEV1 değeri düşük
olabileceğinden , hava akımı kısıtlılığı tanısını koymak için en uygun test
FEV1/FVC oranının kullanılmasıdır(18). Bu oranın %75 den düşük bulunması hava
yolu obstrüksiyonunu gösterir.
Havayolu obtrüksiyonu saptanan hastalarda kısa
etkili beta-2 agonist inhalasyonundan (400 mikrogram salbutamol veya 1000
mikrogram terbütalin) 15-20 dakika sonra FEV1 de bazal değere göre >%12 veya
>200 ml, PEF değerinde %20 artış olması hava akımı kısıtlılığının reversibl
olduğunu gösterir. Bazı hastalarda reverzibl hava akımı kısıtlaması 2 -3 hafta
oral kortikosteroid (20-40 mg /gün prednizolon) veya 6 -8 hafta uygun doz
inhaler steroid tedavisi sonrasında FEV1 değerinde başlangıca göre %15 artış
olması ile (geç reverzibilite) ortaya konulabilir.
PEF ölçümü: PEF metre ile elde edilen PEF ölçümü astımın tanısının doğrulanması ve
takibinde önemlidir (18). PEF değerleri sabah bronkodilatör ilaç kullanmadan
önce yani PEF değerinin en düşük olmasının beklendiği zamanda; akşam ise
bronkodilatör ilaç kullandıktan sonra yani değerle r en yüksek durumdayken
ölçülür(18). Günlük PEF değişkenliği o gün içerisindeki en yüksek ve en düşük
PEF değerleri arasındaki farkın yüzde olarak ifade edilmesidir. Bu farkın
%20’nin üzerinde olması astım lehine kabul edilir.
Hava yolu duyarlılığının ölçülmesi: Hava yolu duyarlılığı, hava yollarının astım
semptomlarına neden olan etkenlere karşı duyarlılığını gösterir. Bronş
provokasyonu metakolin, histamin, adenozin, mannitol veya egzersiz ile
yapılabilir.
Test sonucu genellikle FEVI’de başlangıca göre %20
veya daha fazla azalmayı provoke eden doz (veya konsantrasyon) olarak ifad e
edilir. Testin negatif olması, inhaler steroid kullanmayan bir hastada, astımın
ekarte edilmesi açısından yararlıdır ancak pozitif olması hatanın astım olduğu
anlamına gelmez. Çünkü hava yolu duyarlılığı alerjik rinit, kistik fibrozis,
bronşiektazi veya KOAH gibi hastalıklarda da pozitif bulunabilir.
