Sağlık Tıp Terimleri Sözlüğü - 3

Sağlık Bilgileri, Sağlık Hakkında Genel Terimler ve Açıklamalı Anlatımları

K

KARDİATONİK: Kalp takviye eden, kalp toniği ilaç grubu
KARDİAJENİK: Kalple ilgili, kalbe ait, nedeni kalp olan durum
KALP FİBRİLASYONU: Miyokardın iflası, durması
KARDİAKARİTMİ: Kalp atışlarının düzensizliği, ritim bozukluğu
KRAMP: Yorgunluk maddesine bağlı olarak kasın sertleşmesi, kasılı kalması KOLİNESTRAZ: Asetil koline tesir eden enzim
KOMATÖZ: Derin şuur kaybı, koma hali
KOMPLEKS: Birden fazla organın iştiraki, karışık, karmaşık durum
KOMPLİKE: Karışık durum, iki-üç olgunun birlikte görülmesi
KONJEKTİVA: Göz akını ve kapakların içini örten zar
KONTAMINASYON: Organizma dışında her şeyin mikropla veya diğer faktörlerle kir­lenmesi
KOORDİNE: Beraber, birlikte olma
KOTERİZASYON: Dokuyu yakma işlemi
Kuvaşiorkor : Beslenme bozukluğu olup, sıklıkla bebeklerde yeterli enerji almış, ancak protein gereksinimini alamamış, ödemli, şiş, kof kilolu çocuk.
Keratinlzasyon: Ağız içindeki deri yapısındaki cildin, el sırtındaki cilt gibi sertleşmesi
Kafein Çay, kahve, kakao, kolalı içeceklerde bulunan uyarıcı etkinliği olan madde.
Kalsiferol Ergesterolden güneşin ültraviyola ışınının etkisiyle oluşan D2 vitamini.
Karatonler Bitkilerde, sarı rengi veren, vücutta A vitaminine dönüşen moleküller.
Karvakrol Kekiğe özel tat ve koku veren madde.
Katabolizma Besin öğelerinin hücrelerde yıkımıyla enerji oluşması olayı.
Kazein Hayvan sütlerinin en önemli proteini.
Kefir Sütün zararsız bakteri ve mayalarla mayalandırılmasıyla elde edi­len süt ürünü.
Keshan kardiyemiyopatisi Selenyum yetersizliği sonucu kalp kas­larının zayıflaması.
Ketosiz nedir Karbonhidrat kullanımının bozulmasıyla enerjinin daha çok yağ ve proteinden sağlanması sonucu kanda keton cisimlerin artması, idrarda aseton görülmesi.
Kolesterol Karaciğerde yapılan, yağlı hayvansal besinlerde bulunan, bazı hormonların öncüsü, damar sertliğinin oluşmasında risk faktörü olan molekül.
Kobalamin B-12 vitamininin kimyasal adı.
Kollojen Sulu sıcaklıkta jelatine dönüşen bağ dokusu.
Kritenizmİyod ne demek yetersizliğine bağlı merkezi sinir sistemi bozukluğuyla belirlenen hastalık.
Kuvaşiorkor Saf karbonhidratla (şeker-nişasta) beslenmeyle protein yetersizliği sonuca oluşan beslenme bozukluğu.
Kür Tek bir tür besinle beslenmek.

L

LEZYON: Yara, harabiyet, hücre bütünlüğünün bozulması
LOKAL: Yersel, bölgesel, yerel
Laktalbumin İnsan sütünde hayvan sütünden daha çok bulunan suda kolay çözünür protein.
Laktoglubulin nedir İnsan sütünde hayvan sütünden daha çok bulunan suda kolay çözünür protein.
Laktik asit Glikozun oksijensiz ortamda ve süt şekeri laktozun laktik asit baterileriyle yıkımı sonucu oluşan asit.
Laktabasillus bulgarikus ne demek Yoğurt yapımında esas olan süt şekeri lak­tozu lakik aside çeviren zararsız bakteri.
Laktoz Süt şekeri.
Lesitin Yağ-fosfor-kolin bileşeni. Hücre yapısında yer alır. Yağla suyun karışmasını sağlar. Karaciğer hastalığının iyileşmesinde yardımcıdır.
Linoleik asit Çoklu doymamış, insan vücudunda yapılamayan en çok bitkisel yağlarda bulunan yağ asidi.
Linolenik Asid çoklu doymamış inek sütünde olmayıp insan sütünde bulunan elzem yağ asidi.
Lipaz ne demekYağın sindiriminde rol alan enzim.
Lipoprotein Kandaki yağ-protein karışımı kolesterol taşıyıcıları.
Lizin Tahılların proteinlerinde sınırlı bulunan, insan vücudunda ya­pılamadığı için elzem olan amino asit.
Loysin İnsan vücudunda yapılamadığı için elzem olan amino asit.

M

MASAJ: Friksiyon, sistemli ve metodlu hareket ettirme
MAYİİ: Sıvı haldeki madde, su, likit
MEDİASTEN: Orta, Akciğerler arasındaki bölge
MEKANİK ASFEKSİ: Soluk yollarının dışardan yabancı cisimle tıkanması
MEKANİZMA: Olur, oluşma şekli, oluşum
MELANA: Dışkıda kanın olması
MEÇ: Bir çeşit pansuman malzemesi, kompres
MESANE: idrar torbası, idrar kesesi
MENENJİAL TÜMÖR: Beyin zarında oluşan ur, anormal hücre çoğalımı
MİKROORGANİZMA: Mikroskopla görülebilen en küçük canlılar
MİKS: Karışık, karışık oluşum
MÜSKÜLÜS: Kas, adale
MUKOZA: iç örtü dokusu, iç deri
MORBİDİTE: Hastalık oranı
MORTALİTE: Ölüm oranı
Mitokondri: Hücrelerimizin içinde olan, salama benzer yapıda, enerji üreten, evlerdeki kazan gibi çalışan, hücrelerimiz için işlev yapan hücre içi elemanı (organeli)
Marasmus: Bir beslenme bozukluğudur. Genellikle bebeklik döneminde rastlanan, enerji ve protein gereksinimini sağlayamamış, ileri derecede zayıf bebektir.
Mineral: Maden ve mineral eş anlamlı kelimelerdir.
Metabolizma: Hücrelerde veya organizmamızda besin maddelerinin yapısal canlı maddelere dönüşümü veya yıkılışını (işlevini) inceler. Yapıma anabolizma, yıkıma katabolizma denilmektedir.
Maltoz İki molekül gliozdan oluşmuş, mayalanmış tahıllarda bulunan disakkarit.
Malnutrisyon nedir Kötü beslenme.
Makrositik anemi Folik asit yetersizliğinde kan hücrelerinin sayı ve şekil bozukluklarıyla belirlenen kansızlık.
Marasmus Uzun süre yetersiz beslenenlerde aşırı zayıflıkta belirlenen protein-enerji yetersizliği hastalığı.
Mayalanma Besinlerin zararlı olmayan bakteri ve mayalarla bileşimlerindeki karbonhidratların asit, alkol, karbondioksit gibi maddelere çev­rilerek değişik ürünlerin elde edilmesi olayı.
Mentol Naneye özel tat ve koku veren esans maddesi.
Metionin Yapısında kükürt de bulunan, insan vücudunda yapılamayan, kuru baklagil ve yağlı tohumlarda sınırlı bulunan elzem amino asit.
Mikotoksinler Zararlı küflerin ürettiği zehirli maddeler.
Moogliserit Bir molekül gliserolün 1 molekül yağ asidi ile birleşmesiyle oluşan ester, yağın içinde az miktarda bulunur, yağ ile suyun kaynaşmasına yardımcı olur.
Monosakkarit Karbon, oksijen ve hidrojenden oluşmuş, sindirim ay­gıtında başka maddeye değişmeyen basit şeker.
Monosodyum glutamat nedir Hazır çorbalıklar ve et su tabletlerinde lezzet artırıcı olarak kullanılan katkı öğesi.

N

NARKOTİK: Uyutucu, uyuşturucu madde veya ilaç grubu
NAZOFARENKS: Burnun arka boşluğu, yutak ile burun arası
NEDBE: Sikatris, yara izi, sertleşmiş epitel doku
NEKROTİK: Ölmüş doku ile ilgili, ölü doku
NİKOTİN: Tütün bitkisinin zehiri, etkili maddesi
NÖROTOKSİN: Sinir sistemine tesir eden zehir
NÖROTERMİNAL PLAK: Kas lifinde sinir uzantısının dağıldığı yer
NÖTÜRLEŞTIRME: Bir maddenin tesirini yok etme, kimyasal yapısını değiştirme
Nükleo-proteinler: Nükleik asitlerden oluşan yapısal proteinler olup, genetik mesaj iletilmesi ve genetik karakterlerin aktarılmasında rol oynarlar
Nefrit ne demekÜst solunum yolu rahatsızlığı yapan mikrobun zamanında önlem alınmadığında böbreklere geçerek iltihap oluşturması durumu.
Niasin Protein, yağ, karbonhidrat metabolizmasında işlevi olan, ye-tersizliğide peilegra görülen B grubu vitaminlerinden, pellagradan koruyucu anlamına gelen pp vitamini de denir.
Nikotinik asit Niasinin kimyasal adı.
Nitrat, Nitrit Et ürünlerine kırmızı rengi korumak ve dayanıklığı art­tırmak amacıyla katılan katkı öğeleri.
Nitrozamin Sindirim aygıtında nitrit ve nitratlardan ve proteinli be­sinlerin yüksek sıcaklıkta muamelesiyle oluşan kanser yapıcı molekül.
Norvvalk ajanı Kirlenmiş deniz ve göllerden elde edilen su ürünleriyle insana geçebilen hastalık etkeni.
Nükleik asitler Hücre çekirdeğinde kromozon ve genlerin yapısını oluşturan moleküller.
Nükleo protein nedir Nükleik asit-protein bileşeni.

O

ODİSTİLE: Damıtılmış su, saf su
OLİGEMİ: Vücuttaki kan hacminin azalması,
OPERASYON: İş, müdahale, ameliyat
ORGANİZMA: Vücut, beden, göde
ORGANİK: Canlı, organla ilgili, organizma ile birleşebilen
ORAL YOL: Ağızdan bir maddenin verilmesi, ağız yoluyla alma
OKSİJENERASYON: Oksijen ihtiyacının sağlanması, oksijen verme
ÖZOFAGUS: (Oesophagus) Yemek borusu
Oksidasyon: Genellikle bir molekülün oksijenle karşılaşarak elektronegatif atom almasıdır. Demirin paslanması, vitaminlerin bozulması bir oksidasyondur. Besinlerin oksijenle birlikte yakılıp enerji elde edilmesi oksidasyondur. Zıt anlamı redüksiyon; moleküle hidrojen atomu veya elektropozitif atom eklenmesi veya oksijenin veya elektronegatif atomun çıkarılmasıdır.
Osteoporoz, osteomalazi, raşitizm: D vitamini ve kalsiyum madenindeki eksiklikler nedeniyle gelişen erişkinlerdeki ve çocuklardaki hastalıklar, Raşitizm hızlı büyümekte olan kemiklerde ve özellikle çocukluk yaş grubunda oluşan, kemiklerde şekil bozukluklarına yol açan hastalık
Dehidratasyon : Vücudun susuz kalması, kuruması
Oleik asit Tekli doymamış ençok zeytin ve yağında bulunan yağ asidi.
Oksidasyon ne demek Herhangi bir molekülün oksijen olarak yapısının bo­zulması. Doymamış yağlar oksijen alarak parçalandıklarında zararlı öğeler oluşur.
Okzalat Ispanak gibi yapraklı bitkilerde bulunan ve C vitamininin vü­cutta yıkımıyla oluşan, kalsiyumla çözünmez bileşik yaparak biyo yararlılığını azaltan madde.
Osteomalasia Uzun süre kalsiyum ve D vitamininden yetersiz bes­lenmeye bağlı olarak kemiklerin kalsiyum içeriğinin azalarak yumuşaması durumu.
Osteoporosız Kemiğin mineral yoğunluğunun azalmasıyla kırılabilir duruma gelmesi.
Otobur Sadece bitkisel besinlerle beslenenler.
Ozmatik denge nedir Hücre içi ve dışı sıvının sodyum ve potasyum iyon­larının oluşturdukları karşılıklı basınçla dengede tutulması.

Ö

Ödem Böbreklerin işlevlerindeki bozukluk veya uzun süreli protein ye­tersizliği sonucu vücudun belirli yerlerinde su toplanması.
Ölüm katılığı Yeni kesilmiş hayvanların kaslarının metabolizmanın durması sonucu sertleşmesi.