Anestezi Tetkikleri
Anestezi uzmanı muayenesinin sonrasında hastadan genel sağlık durumu açısından kan idrar tahlilleri, akciğer filmi, EKG, elektrolitler gibi olağan incelemeler veya karaciğer fonksiyon testleri gibi daha ileri ek incelemeler isteyebilir veya diğer uzmanlık dallarından konsültasyonlar ister. Yapılan inceleme ve konsültasyonlar sonrası hastanın tedavisi gereken önemli bir sağlık sorunu varsa önce o hastalığın tedavisi başlatılır. İstenen düzelme sağlandıktan sonra anestezi planı yapılır ve hasta ameliyat edilir.
İncelemelerin gerekli olup olmadığına veya neler olacağına anestezi uzmanı karar verir. Her hastadan anestezi öncesi bazı tetkikler istenmesi gibi bir zorunluluk yoktur. Hastaların anesteziye uygun olup olmadığını gösteren özel tetkikler de yoktur. Sağlık sorunları bulunmayan sadece ameliyata neden olan rahatsızlık şikayetleri bulunan ve daha önce hasta risk sınıflamasına göre ASA I veya ASA II grubunda yer alan hastalardan ileri tetkikler istenmeyebilir. Bunun yanı sıra yakın tarihlerde tetkikleri yapılmış hastalar ile anestezi öncesi dönemde tanı amaçlı tetkikleri bulunan hastaların, bu tetkikleri anestezi amaçlı tetkikler olarak değerlendirilebilir. Hastalar bu gibi durumlarda anestezi uzmanına baş vurduklarında uzmanın gerek duyacağı tetkikler zaten ellerinde hazır olarak gelirler. Genelde bazı hastalar anestezi açısından uygun olup olmadıklarını belirlemeye yarayan anesteziye özel test ve tetkikler olduğunu sanmaktadırlar. Günümüz tıbbında bu tür testler yoktur. Anestezi uzmanları da her hekimin kullandığı organlara veya fonksiyon bozukluklarına ait testleri kullanırlar. Bu testlerin bir çoğu anestezi öncesi dönemde ilgili hekimler tarafından zaten yaptırılmış olarak hastalar anestezi uzmanına baş vururlar. Bu nedenle anestezi muayenesi sonrası yeni tetkiklere her hastada gerek yoktur. Eğer gerek varsa buna anestezi uzmanı karar verir.
Son Hazırlık
Son hazırlık olarak, ameliyat kararı verildikten ve ameliyat tarihi belli olduktan sonra yapılacak işler kastedilmektedir. Bu dönemde hastaların anesteziye psikolojik ve fiziksel açılardan hazırlanmaları son derece önemlidir.
A-Psikolojik Açıdan Hazırlık
Hastaların kendilerine uygulanacak ameliyat, anestezi, yapılacak işlemler, hastanede kalış süreleri, ameliyat sonrası dönemin nasıl geçeceği, ağrı duyup duymayacakları, konularda bilgilenmeleri ve karşılaşacakları olaylara bilinçli olarak kendilerini hazırlamaları demektir. Hastalar bu konularda mümkün olduğunca çok şey bilmek isterler. Bilgi eksikliği olduğunda, genelde hastalar hekimlerden çok diğerlerine inanma eğilimi içerisinde olduklarından başka hastalardan, hasta bakıcılardan bir şeyler öğrenmeye çalışarak bu eksikliği gidermeye çalışırlar ve çoğu kere yanlış bilgiler edinirler. Bazen hekimlerin kendilerine anlattıkları ile yeni öğrendikleri arasında çelişkiler de olabilir. Hastaların daha fazla bilgi toplama gereksinimleri hekimlerine yeterince güven duymamalarından, korkularından, kendilerine zarar geleceği endişesinden kaynaklanır. Hekimlerin bu durumun farkında olmaları ve bilgilendirme ve güven konularında boşluk yaratmamaları, hastaların da ehliyetsiz kişilerden bilgi toplamaya çalışmalarının yanlış olduğunu bilmeleri ve hekimlerin söyledikleri dışında söylenenlere inanmamaları gerekir.
Çocukların psikolojik açıdan hazırlıkları erişkinden farklı olarak ele alınmalıdır. Anestezi, ameliyat, hastaneye yatmak, ameliyat sonrası aç kalmak gibi olaylar farklı yaş gruplarında olan çocuk hastalar tarafından farklı algılanır. Bu nedenler de çocukların hazırlanma süreleri yaşlarına göre değişme gösterir. Genelde 4 yaşına kadar çocuklar yapılacak işlemleri anlamlandıramazlar. Bu nedenle onlara ameliyattan birkaç saat önceden yapılacaklar anlatılarak ve sevgi ve güven duyguları pekiştirilerek ameliyata daha kolay hazırlanırlar. Psikolojik hazırlık ile 4-8 yaş arası çocuklara birkaç gün önceden, 10 yaş ve ergenlik çağı çocuklara ise en az bir hafta önceden başlanarak yapılmalıdırlar. Hazırlık sırasında çocuklara anestezi ve ameliyat ile ilgili doğruları anlayabilecekleri şekilde, güven duygularını sarsmadan anlatmak gerekir. Özellikle iğneye karşı olan korkuların giderilmesine çalışılmalı, ağrı duymayacakları, daha sağlıklı olacakları, hastalığın yol açtığı sıkıntılardan kurtulacakları vurgulanmalıdır.
B-Fiziksel Açıdan Hazırlık
Bu hazırlıktan ameliyata yakın döneme ait ilaç tedavileri ve alkol, sigara, uyuşturucu madde kullanımı ve diğer uyulması gerekli kurallar anlaşılmalıdır. Elbette ameliyat sabahı ile ilgili yapılacak işlemler de bu hazırlık kapsamındadır.
İlaç Tedavileri - Anestezi İlişkisi
Anestezi alacak hastalarda iki grup ilaç tedavisi söz. konusudur. Birinci grup ameliyat ve anestezi ile ilgili olmayan ve hastanın diğer rahatsızlıkları için almakta olduğu ilaçlar, ikinci grup ameliyat ve anestezi nedeniyle alacağı ilaçlardır. Birinci grupta genellikle hastaların şeker hastalığı, kronik akciğer veya kalp hastalıkları, yüksek tansiyon astım gibi hastalıklar nedeniyle devamlı kullanmak zorunda olduğu ilaçlar yer alır. Bu ilaçların anestezi öncesi dönemde alınmasının bir sakıncası olmadığı kabul edildiği için hastaların bu ilaçlara anestezi uzmanının bilgisi altında devam etmesi istenir.
Anestezi Muayenesi
Anestezi uzmanı muayene sırasında hastaya geçmişi ile ilgili bir çok sorular sorar. Bu sorulardan bazıları hastanın geçmiş yıllarda anestezi alıp almadığı, almış ise herhangi bir sorun yaşayıp yaşamadığı, ailesinde anestezi alıp sorun yaşayan olup olmadığı, dinlenmeden kaç kal merdiven çıkabildiği, gece tek yastıkta yatıp yalamadığı, öksürük, bronşit, astım şikayetlerinin bulunup bulunmadığı, şeker, kalp ağrısı, kalp sıkışması, baş dönmesi şikayetlerinin olup olmadığı, sigara alkol veya uyuşturucu kullanıp kullanmadığı, herhangi bir sağlık sorunu nedeniyle bir ilaç kullanıp kullanmadığı şeklinde genel sağlık sorunlarını saptamaya yönelik sorulardır. Hastaların bu sorulara hiçbir şeyi saklamadan, doğru ve detaylı bilgi vermeleri gereklidir. Bazı hastalar "benim bir şeyim yok" diyerek bu sorgulamayı geçiştirmek isterler veya '"tetkiklerim yapıldı hepsi burada, oradan bakın, öğrenin"' şeklinde bir davranış biçimi gösterirler. Bu davranış biçimi doğru değildir ve hekimin yanılmasına neden olabilir. Örneğin hasta katarak ameliyatı olacaksa yapılan ön muayene ve incelemeler hep katarak esaslı incelemelerdir. Oysa hastanı;; anestezi açısından da genel sağlık durumunun incelenmesi gereklidir. İnceleme sorgulama ile başlar, muayene ile devam eder.
Anestezi uzmanı muayenesi sırasında başlıca üç bölgeye odaklanır. Bunlar hava yolları, solunum sistemi ve dolaşım sistemidir. Solunum sistemi vücudun ağız ve burunla başlayan ve soluk borusu ile sona eren bölümüdür. Anestezi uzmanı bu bölgeyi alt ve üst çenenin boyutları, gırtlak ile olan ilişkileri açılarından, ağzı kolay ve tamamen açılıp açılamadığı, ağız açıldığında küçük dilin görünüp gö-rünemediği, baş hareketlerinin kısıtlı olup olmadıkları, dişlerin sayıları, yerleşim şekilleri, sağlam veya çürük olup olamadıkları yönlerinden inceler. Boyunda şişlik olup olmadığına bakar, tansiyonunu ölçer, nabzı sayar solunum seslerini dinler. Boy ve kilo öğrenir. Bu muayene ve incelemelerin amacı anestezi altında solunumun kolay veya zor olup, olamayacağını, kullanılacak ilave ilaç gerekip gerekmeyeceğini ve kullanılacak ilaçlarını dozlarını belirlemeye çalışmaktır.
