Ateş (Vücud Isısı) Çeşitleri
Vücut ısısı, hastalıklarda yükselir. Isı yükselmesi, düşmesi, yükseldikten sonra bir kaç gün devam etmesi ve tekrar düşmesi gibi değişik grafikler yapar. Bu değişme, hastalıktan hastalığa göre değişir.
Ölçülebilen ısı çeşitleri şunlardır.
Devamlı Ateş (Febris Continius)
Vücut ısısı sabah ve akşam ölçümlerinde çıkış ve düşüş yapmadan aynı °C'de devam eder. Sabah ve akşam ısısı arasında 1 °C'den daha az bir fark gösterir.
Normal vücut ısısından yüksektir. Tifonun ikinci haftasında devamlı ateş
Bacaklı Ateş (Febris remittent)
Vücut ısısı aynı gün içinde 1-2 °C'lik fark yaparak yükselir ve düşer. Yani sabah ve akşam ısısı arasındaki fark uzun bacak yaparak yükselir ve düşer.
Aralıklı Ateş (Febris Intermittens)
Nöbetler şeklinde görülen yüksek ateştir. Nöbetler arasında vücut ısısı, normaldir.
Aralıklı ateş malarya (sıtma) da görülür.
Tekrarlayan Ateş (Febris Recürrens)
Yüksek ısı, 3-4 gün devam eder, sonra birden bire normal seyrine döner. 4-5 gün normal devam eden ısı, tekrar yükselir (40 °C) 3-4 gün devam ettikten sonra düşer.
Dalgalı Ateş (Febris Indulans)
Vücut ısısı dalgalar gibi devam eder. Isı yükselmesi birkaç gün devanı eder. Birkaç gün en yüksek seviyede seyreder ve tekrar yavaş yavaş düşer. Isı grafiği dalgalanan çizgiler oluşturur. Isı grafiği, öndüle saç kıvrımı gibi dalgalıdır.
Düzensiz Ateş (Febris Irregularis)
Vücut ısısı düzensiz olarak yükselir ve düşer. Isı grafiği muntazam değildir. Ateş düzensiz grafik çizerek devam eder. Bazı enfeksiyonlarda ve iç kanamalarda görülür.
Krizis
Isının aniden düşmesidir. Isı üşüme veya titreme ile birlikte birden bire düşer. Krizis ateş çeşidine promonide rastlanır. Yüksek ateş bir kaç gün devam edebilir. Titreme ile aniden düşer.
Lizis
Isının yavaş yavaş düşmesidir. Lizis tipi ateş, tifonun 2. haftasında yavaş yavaş düşerek normale döner.
Febris Ephemera
Kısa süren yüksek ateştir. Akut olarak meydana gelen enfeksiyonlarda görülür.
Yüksek Ateş (Hyperther-my)
Vücut ısısının normalden yüksek olmasıdır.
Düşük Ateş (Hypother-my)
Vücut ısısının normalin altında olmasıdır.
Isı Grafiği ve Termometre
Termometre ile ölçülen ısı, ısının kaydı için özel çizilmiş derece kağıdına
işlenir. Belirlenen ısı, hizasındaki yere mavi kalem ile noktalanır. Daha sonra eski nokta ile yeni nokta arası düz çizgi ile birleştirilerek devam edilir.Mavi çizgilerden oluşan grafiğe ısı grafiği denir. Isı grafiği, günleri ve ısı ölçüm sayısını ve ısı miktarını gösteren bir formdur.
Ağızdan Ateş Ölçme
Çocuklarda, Bebeklerde Ateş ve Ölçme Kontrol
Ağızdan (oral yoldan) ısı ölçümü dil altından yapılır. Termometrenin civalı kısmı dil altında kalacak şekilde ağıza yerleştirilir. Termometre dil altında 3-4 dakika bekletilir.
Dudaklar kapatılarak termometre ağızda tutulur. Dişler kesinlikle sıkılmaz.
Ağızdan ısı ölçümü, cilt hastalıklarında deri enfeksiyonlarında, doğum ve jinekolojik hastalıklarda, rektum kanamasında, rektum ameliyatlarında tercih edilir.
Psikiatrik hastalıklarda, şok ve komada, çocuklarda ağız enfeksiyonlarında ve ağız içi operasyonlardan sonra ağızdan ısı ölçümü yapılmaz.
Rektal Yoldan Ateş Ölçme (Vücud Isısı)
Termometrenin civalı kısmı vazelinlenir. Civalı bölüm 3-4 cm anüse sokulur. Çocuklarda 2-3 cm sokmak yeterlidir.
Şuuru bulanık hastalar ve çocuklarda termometre el ile tutulmalıdır.
Rektal yoldan ısı ölçümü yapılırken prone pozisyonu tercih edilir. Çocuklarda bacaklar el ile yukarı kaldırılır. Çocuğun anüsüne bu pozisyonda termometre sokulur.
Termometre rektumda çocuklarda 3 dakika bekletilir. Çıkarılır, silinir ve okunur. Derece kağıdına işlenir.
Rektal yoldan ısı ölçümü, sindirim sistemi enfeksiyonlarında, ishalde, rektum kanamalarında ve rektum ameliyatlarında yapılmaz.
Psikiatrik hastalarda, deri hastalıklarında ağız ameliyatlarında şuursuz hastalarda ve özellikle çocuklarda rektal yol tercih edilir. Rektal ısı, 5-6 di-ziyem daha yüksektir.
Koltuk Altından Ateş Ölçme
Koltuk altı, vücut ısısını ölçmede en çok kullanılan yerdir.
Çok özel durumlar ve hastalıklar olmadıkça koltuk altı (Aksilla) tercih edilir.
Koltuk altından ısı ölçmek için gerekli olan araç-gereçler şunlardır.
• Tedavi tepsisi içinde antiseptik solüsyon bulunan kavanoz ve içinde termometreler,
• Kapaklı küvette veya kavanoz içinde alkol ile ıslatılmış pamuk tamponlar,
• Kirli tampon için kağıt torba,
• Kırmızı ve mavi kalemler,
• Derece defteri ve silgidir.
Ateş (Isı) Ölçme Teknikleri
• Yukarıdaki araç-gereçler hasta yanındaki etejerin üzerine tepsi içinde konur.
• Antiseptik içinden alınan termometre alınır. Temiz bir tampon ile silinir.
• Civalı uç aşağıda kalacak şekilde omuz hizasından aşağı doğru silkile rek derecesi 35 °C'ye düşürülür.
• Derece kanalındaki civanın 35 °C'ye düşüp düşmediği kontrol edilir.
• Hastanın koltuk altı gazlı bez ile kurulanır ve silinir.
• Termometrenin civalı kısmı koltuk altına iki deri katları arasına yerleştirilir. Kol vücuda yaklaştırılır. Ön kol ve bilek karın üst bölgesine gelecek şekilde hastaya pozisyon verilir.
• 8-10 dakika beklenir.
• Derece hastanın koltuk altından alınır.
• Alkollü tampon ile civalı kışıma doğru silinir.
• Göz hizasına tutulur ve okunur. Bulgular derece defterine yazılır.
• Okunduktan sonra civası silkilerek düşürülür. Kavanozdaki antiseptik solüsyon içine tekrar alkollü tampon ile silinerek konur.
• Hasta gözlem formuna vücut ısısı işlenir.
• Isı ölçüm sonucunda önemli bir fark görülürse, hastanın ısısı yeniden ölçülür.
Vücud Isısı (Ateş) Ölçümünde İlkeler, Ateş Nasıl Ölçülmeli
Isının doğru ölçülebilmesi için aşağıdaki ilkelere uyulmalıdır.
• Termometre konan yani ısı ölçülen bölge kuru ve tersiz olmalıdır.
• Termometrenin civalı bölümü tam olarak deri katları arasında olmalıdır.
• Termometre ile deri arasında çamaşır olmamalıdır.
• Termometrenin civası 36 °C'ye kadar düşürülmelidir.
• Isı ölçümü ağızdan olacaksa hasta daha önce sıcak veya soğuk içecekler veya yiyicekler yememiş olmalıdır.
• Ağızda ve sindirim sistemi enfeksiyonu olan hastanın ısı ölçümü ağızdan ve rektal yoldan yapılmamalıdır.
• Şuur bulanıklığı, şuur kaybı olan hastanın ısısı ağızdan ölçülmemelidir.
• Deri enfeksiyonları olan hastanın ısısı koltuk altından yapılmaz.
• Ağızdan, rektumdan ve koltuk altından ısı ölçümünde kullanılan ter mometreler ayrı ayrı olmalıdır.
• Termometreler, kullanılmadığı zamanlarda antiseptik solüsyon içinde • durmalıdır.• Vücut ısısı sabah ve akşam olmak üzere günde iki defa ölçülür (Sabah saat 6.00-7.00, Akşam 16.00-17.00).
Vücud Isısı (Febris), Ateş Yükselmesi, Ateş Ölçer
Vücut ısısı, canlılık belirtisidir. Vücut daima ısı üretir ve ısı kaybeder. Üretilen ısı ve kaybedilen ısı arasındaki fark vücudun ısısıdır. Vücut ısısı, beyin tabanında hipotalamustaki merkez tarafından ayarlanır ve dengede tutulur. Bu merkeze ısı ayarlama (Termoregülasyon) merkezi denir.
Vücut ısısı metabolizma, hareket ve açığa çıkan enerjiden meydana gelir. Vücut, terleyerek, solunum yaparak, derinin teması ve boşaltım sistemleri atıklarıyla ısı kaybeder.
Sağlıklı bir insanın ısısı her ortamda 36.5-37 °C derecedir. Isının aynı olması termoregülasyon merkezi tarafından ayarlanır.
Hastalık halinde ısı meydana getiren ve ısı kaybettiren sistemler etkilendiği için ısı ya yükselir ya da düşer.
Vücut ısısı, termometre ile ölçülür. Ölçü birimi Santigrad (°C) olarak değerlendirilir. Vücut ısısı, ısı ölçülen organa göre küçük değişiklik gösterir. Oral yoldan ısı ölçümünün normal değerleri minimum (en az) 37.2 C maksi. mum 37.7 °C'dir. Rektal yoldanjsı ölçümünün normal değeri 37,5 °C'dir. Çocuklarda Bu değer 37,7Cdir..
Aksilla yani koltuk altından ısı ölçümünün normal değeri ise 36.5 °C'dir.
Isı yükselmesiyle birlikte nabız sayısı artar, solunum hızlanır. Metabolizma artar. Ateş, sistemlerin çalışmasını genel olarak hızlandırır.
Ateş Nasıl Ölçülür, Ateş Ölçülecek Yerler
Vücut ısısı hastanın durumuna göre değişik yerlerden alınır. Isı ölçme (Alma) yeri, hastanın geçirmekte olduğu hastalığa, geçirdiği operasyona, travmaya ve bunun gibi bir çok duruma göre değişir.Vücut ısısı genel olarak oral yoldan (ağızdan-dil altından). rekta[ yoldan (Anüsten), koltuk altından (Aksilla) ve çocuklarda kasıktan ölçülür. Bu yollardan alına ateş, 1-2 diziyemlik fark gösterir.
